Ρώτα το χρόνο. Ρώτα τον κόσμο του βιβλίου. Θα σου πουν πως η Ελένη Γκίκα τώρα διαβάζει. Ή τώρα γράφει. Ή τώρα πλάθει τους επόμενους ήρωες του επόμενου βιβλίου της. Είναι μια γυναίκα που γνωρίζει το βάρος του γραπτού λόγου και ονειρεύεται μέσα από παραγράφους. Σήμερα μέσα από τον ιστότοπο fractalart.gr και την εφημερίδα Φιλελεύθερος η Ελένη γράφει για βιβλία. Το ότι σήμερα μοιράζεται μαζί μας τα πέντε που ξεχώρισε στη διάρκεια του 2017 είναι κάτι από αυτό που θα έλεγες, τιμή.
της Ελένης Γκίκα //
1.Φραντς Κάφκα «Στη Σωφρονιστική αποικία», Μετάφραση: Βασίλης Τσαλής, εκδ. Κίχλη, σελ.192
Η ιστορία, όπως όλες του Κάφκα, εμμένει στα βασικά: Σε μια σωφρονιστική αποικία [πάντα θα υπάρχουν σωφρονιστικές αποικίες, ο άνθρωπος είναι αναλώσιμο είδος], ένας απείθαρχος στρατιώτης καταδικάζεται σε θάνατο [η ανυπακοή των πρωτοπλάστων μάς έθεσε εκτός παραδείσου] κι ο αξιωματικός «καλογυαλισμένο γρανάζι» που ενδιαφέρεται μόνο για την καλή λειτουργία της τιμωρού μηχανής ξεναγεί τον ερευνητή- ταξιδιώτη που έχει επιλέξει να παραμένει, τελικά, απλός παρατηρητής. Εξάλλου το μόνο σημαντικό είναι η καλή λειτουργία της μηχανής.
Στις 192 σελίδες ο Κάφκα, η ζωή και η εποχή, η σωφρονιστική αποικία και η τιμωρός- μηχανή, η σιωπή που είναι ενοχή και η ενοχή που είναι ωστόσο συνυφασμένη με τη ζωή, τόσο «αδυσώπητα επίκαιρη» αλλά ωστόσο τόσο παλιά όσο και ζοφερή.
2.Δημοσθένης Παπαμάρκος «Γκιακ», εκδ. «Αντίποδες», σελ. 123
Ο φόρος αίματος που νίκησε τον χρόνο. Δάνειο από την περασμένη χρονιά, τα διηγήματα που εκδόθηκαν και επανεκδόθηκαν [15 επανεκδόσεις], έγιναν θεατρικό έργο και μας έμαθαν τον απόηχο των ηττημένων. Μετά από την Μικρασιατική καταστροφή, ουδείς γύρισε ίδιος. Ο Παπαμάρκος στο «Γκιακ» γυρίζει ανάποδα σαν το πουλόβερ την ανθρώπινη ψυχή. Κι αποδεικνύει, εκτός του ότι είναι μεγάλος διηγηματογράφος, πως η εκδίκηση είναι αλλόκοτο πράγμα, η μπέσα υπάρχει φαίνεται δεν φαίνεται, και ο λεκές μένει ακόμα κι όταν λαμπίκο φανεί ότι έχει καθαριστεί.
3. Αντρέι Μπέλυ «Πετρούπολη», Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου, εκδ. Κίχλη, σελ. 752 &
Αντρέι Μπέλυ «Πετρούπολη», Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου, εκδ. Αντίποδες, σελ. 790
Διπλή «Πετρούπολη», πολυαναμενόμενη, εκδόθηκε σχεδόν ταυτοχρόνως σε μεταφράσεις κι εκδόσεις εξαιρετικές και σπουδαίες. Το τολμηρότερο ρωσικό μυθιστόρημα του 20ου αιώνα μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από την πλήρη εκδοχή του. Στις σελίδες του, το θέμα της πατροκτονίας, οι πνευματικές, πολιτικές κι αισθητικές εντάσεις της μεταιχμιακής αυτής εποχής, ο χρόνος που διαστέλλεται, οι ηχητικοί πειραματισμοί, τα αμέτρητα λογοπαίγνια, οι ελλειπτικοί διάλογοι, η παράδοξη στίξη και, κυρίως, το συμβολικό σύστημα καθιστούν επίτευγμα κάθε μεταφραστική μεταφορά.
4. Hans Jakob Christoffel Von Grimmelshausen «Σιμπλίκιος σιμπλικίσιμος», Μετάφραση: Γιάννης Κοιλής, εκδ. Εξάντας, σελ. 864
Γιατί είναι σημαντικό; Την απάντηση έχει δώσει πριν από χρόνια ο Τόμας Μαν: «Πρόκειται για ένα σπάνιου είδους μνημείο της λογοτεχνίας και της ζωής, το οποίο, δίχως καθόλου να χάσει την ικμάδα του, επιβίωσε για κοντά τρεις αιώνες και θα αντέξει για πολλούς ακόμη· ένα πεζογράφημα ακούσιου μεγαλείου, πολύχρωμο, άγριο, ωμό, διασκεδαστικό, μες στον έρωτα και στα κουρέλια· ένα έργο που κοχλάζει από ζωή, που μιλάει στον ενικό με τον θάνατο και τον διάβολο…» και μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά και μάλιστα στη λευκή σειρά του Εξάντα.
5. George Saunders «Λήθη και Λίνκολν», Μετάφραση: Γ. Ι.Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος, σελ. 472
Ένα βιβλίο όπου μιλούν οι νεκροί και βραβεύτηκε με το Man Booker Prize 2017. Ευτυχής συγκυρία η ταυτόχρονη ελληνική του μετάφραση. Χρονικό της αφήγησης, ο αμερικανικός εμφύλιος. Ο Λίνκολν συντετριμμένος από την απώλεια του γιου του επισκέπτεται το ταφικό του μνημείο αγνοώντας πως ο γιος του, καθώς και άλλοι νεκροί, αρνούνται να αναπαυτούν για να μη χάσουν τις αναμνήσεις τους. Πολυφωνικό μυθιστόρημα που αποπειράται να ρίξει φως στο μυστήριο του θανάτου και της ζωής.
