Κώστας Β. Ζήσης
Βρισκόμαστε στο 2121, 300 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση και ένα παράδοξο ντεφιλέ-αφιέρωμα στην ελληνική φορεσιά παρουσιάζεται κάτω από μια πολύ πια ιδιαίτερη παγκόσμια συνθήκη: δεν υπάρχουν κράτη και όλοι τελούν από μια παγκόσμια διοίκηση, ανεξαρτήτως εθνότητας.
Με βάση αυτόν τον μελλοντολογικό άξονα, οι δύο παρουσιαστές Γιώργος Κριθάρας και Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, ξεδιπλώνουν ιστορίες, αναμνήσεις, μνήμες, σκέψεις και γεγονότα που συνδέθηκαν άμεσα με ιστορικά πρόσωπα μέσα από το ένδυμά τους. Το κοινό ήδη έχει αρχίσει να μπαίνει στο κλίμα της παράστασης, έχει «ζεσταθεί» μπαίνοντας στον Χώρο Δ της Πειραιώς, όπου τον περιμένουν κάμερες, ενώ παίρνει «άρωμα» από τις φορτωμένες από κοστούμια κρεμάστρες που περιμένουν στα καμαρίνια και από τα οποία αναγκαστικά περνάει για να καθίσει στις θέσεις του.
Η παρέλαση ξεκινά, γνωστές και άγνωστε ιστορικές φιγούρες παρελαύνουν επιδεικνύοντας τις φορεσιές τους, βλέπουμε επί πασαρέλας από Όθωνα και Αμαλία, μέχρι λήσταρχους, Σουλιώτες, οπλαρχηγούς και Λόρδο Βύρωνα (ακόμα και συνδέσεις με Σκωτία, Κούβα και Γερμανία).
Υπάρχει μια δραματουργική αντίθεση και παραδοξότητα στην παράσταση του Παντελή Φλατσούση. Αντίθεση προφανώς ηθελημένη και ιντριγκαδόρικη. Αγνοώντας την παγκοσμιοποιημένη μελλοντολογική σκηνική συνθήκη της στην οποία τα Έθνη δεν υπάρχουν πια, θέτει (και επιμένει ακόμα και διαδραστικά) δύο ερωτήματα: «Πόσο Έλληνας αισθάνεσαι» και «Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι». Η ερμηνεία δε, των ηρώων από μη Έλληνες την καταγωγή ηθοποιούς, έρχεται να προσδώσει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα σε αυτήν ακριβώς την αντίθεση και τον προβληματισμό. Οι Θέμης Θεοχάρογλου, Ντέμπορα Οντόγκ, Αινείας Τσαμάτης, Γιλμάζ Χουσμέν, Hossain Amiri, μιλώντας κάποιες στιγμές στη μητρική τους γλώσσα, δράττονται της ευκαιρίας και φορώντας το ελληνικό εθνικό ένδυμα (και σε αρκετά σημεία με έντονα στοιχεία παρένδυσης), αφηγούνται και καταθέτουν ιστορίες ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού. Καταθέτουν δικές τους ιστορίες, όχι προς αξιολόγηση, αλλά ως ένα σύγχρονο ντοκουμέντο, ως δικό τους σχόλιο στην ίδια την παράσταση.
Το «Εθνικό ντεφιλέ» κρύβει από πίσω του πολλή δουλειά. Από τη βαθιά ερευνητική διαδικασία που ολοφάνερα έχει προηγηθεί (έρευνα-διαλογή-συγγραφή κειμένων ) από τον Παντελή Φλατσούση έως τα πολλά και όμορφα κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη, που κλήθηκε να ντύσει τις ιστορίες των ηρώων ανταποκρινόμενος ιστορικά και αισθητικά (κοστούμια που υπήρξαν λόγος να δεις την παράσταση). Και αυτή η μεγάλη και βαθιά έρευνα είναι ίσως που εγκλώβισε την παράσταση σε μια μακρηγορία και επαναληπτικότητα που τελικά λειτούργησε εναντίον της, αυτοακυρώνοντας το πολύ σημαντικό στοιχείο της διάδρασης, στο οποίο το κοινό δυστυχώς δεν ανταποκρίθηκε άμεσα και με όρεξη.
Ευχάριστο κλίμα, ζωντανή μουσική και σκηνικό συνταίριασμα φαινομενικά ετερόδοξων και ετερόκλητων στοιχείων, με κάπως φλύαρο και βουερό τρόπο είναι η αλήθεια, όλα αυτά τα στοιχεία της παράστασης, θα μπορούσαν να είναι η ίδια η απάντηση του Παντελή Φλατσούση στα ερωτήματα και προβληματισμούς σχετικά με την ταυτότητα και την ετερότητα. Νομίζω θα ήταν σαφέστερες οι προθέσεις αν δένονταν όλα πιο σφιχτά.
