Κριτική | «Τζούλια» από τον Τάσο Ιορδανίδη: η απο-υποκειμενοποίηση του Στρίντμπεργκ. Κι ενώ ο Στρίντμπεργκ, παρόλο που δεν αγνοεί (ειδικά σε αυτό το έργο) την κοινωνική αποτύπωση, κάνει εν πολλοίς «προσωπικό» θέατρο (θέατρο της κατάθεσης θα αποκληθεί εύστοχα), ο Τάσος Ιορδανίδης θα το αποδεσμεύσει από τα στενά ψυχοδραματικά κλισέ και την υποκειμενικότητα του συγγραφέα. Ο νατουραλισμός του Στρίντμπεργκ (στην εποχή του χαρακτηρίστηκε νοσηρός ρεαλισμός) μεταφράζεται εδώ σε ρεαλισμό της κοινωνικής πραγματικότητας.
Υποδειγματική η μετεγγραφή του κλασσικού έργου του Αυγούστου Στρίντμπεργκ «Δεσποινίς Τζούλια» από τον Τάσο Ιορδανίδη στο Θέατρο Άλφα-Ληναίος-Φωτίου σε ένα νέο δραματουργικό πλαίσιο. Μια μετεγγραφή που απέχει πολύ από μια απλή λεκτική αντικατάσταση ενός παλαιού κειμένου αλλά που «κεντράρει» δυναμικά στη διαχρονικότητά του μέσα σε επαναδιατυπωμένη αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα. Και μια παράσταση που πολιορκεί αισθητικά, μορφολογικά και εννοιολογικά το κλασικό δράμα, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που μιλάει σε σημερινές ιστορικοκοινωνικές συνθήκες , ξεπερνώντας μεταφραστικές ή άλλες τυπολατρικές αγκυλώσεις.
Ολόκληρη η δομή, η μορφολογία, η πλοκή, η δραματικότητα, οι συγκρούσεις του έργου βρίσκονται ατόφιες στην ουσία τους. Ο Τάσος Ιορδανίδης, πατάει με έκδηλη τρυφερότητα στα παπούτσια του Στρίντμπεργκ, τον αγκαλιάζει και χορεύει μαζί του ένα παρηγορητικό βαλς θεάτρου, ενορχηστρωμένο με θεατρικές τεχνικές, υποκριτικούς σχεδιασμούς, σκηνογραφικές τομές.
Κι ενώ ο Στρίντμπεργκ, παρόλο που δεν αγνοεί (ειδικά σε αυτό το έργο) την κοινωνική αποτύπωση, κάνει εν πολλοίς «προσωπικό» θέατρο (θέατρο της κατάθεσης θα αποκληθεί εύστοχα), ο Τάσος Ιορδανίδης θα το αποδεσμεύσει από τα στενά ψυχοδραματικά κλισέ και την υποκειμενικότητα του συγγραφέα. Ο νατουραλισμός του Στρίντμπεργκ (στην εποχή του χαρακτηρίστηκε νοσηρός ρεαλισμός) μεταφράζεται εδώ σε ρεαλισμό της κοινωνικής πραγματικότητας. Δεν επιδρά η ψυχοσύνθεση στους κοινωνικούς ρόλους, αλλά οι κοινωνικοί ρόλοι χτίζουν χαρακτήρες, συμπεριφορές, συστήματα αξιών.
Ο Τάσος Ιορδανίδης διαχειρίζεται το υλικό ενός συγγραφέα που χαρακτηρίζεται από την εσωτερικότητά του (υλικό που, επαναλαμβάνω, βρίσκεται πανταχού παρόν στην παράσταση) με απόλυτη εξωτερίκευση, σε όλα τα στάδια και τα στοιχεία της παράστασης. Το δραματουργικό τέχνασμα της πρόβας θιάσου, παρόλο που δεν αποτελεί πρωτότυπο εύρημα, χρησιμοποιείται έντεχνα για αυτό το «άνοιγμα» του έργου. Ο σκηνοθέτης, ακολουθώντας μια δραματουργία του ταμπλό, παρουσιάζει σκηνές αληθινής ζωής σε μια συνθήκη αδιαμεσολάβητου θεάτρου μεταξύ σκηνής και θεατών. Οι ήρωες κρατούν τα ονόματα της πραγματικής ζωής τους, τα σύμβολα του έργου αλλάζουν μορφή κρατώντας την ουσία τους, τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής μας κατευθύνουν την παράσταση, οι ηθοποιοί σπάνε το φράγμα σκηνής-πλατείας κυκλοφορώντας αδέσμευτα στο θέατρο. Η σκηνοθεσία, δεν ξεπέφτει στην ευκολία του σύγχρονου ξεφτισμένου ρεαλισμού της «κλειδαρότρυπας» που καλά κρατεί στην τρέχουσα θεατρική πραγματικότητα μας, δεν υπερβαίνει τις αντοχές μας στην επιτηδευμένη «πρόκληση για την πρόκληση» μέσω ενός ακατάσχετου παραληρηματικού «κατηγορώ», και στέκεται ακριβώς στην κόκκινη γραμμή του μελό, χωρίς να την υπερβαίνει. Το αποτέλεσμα είναι μια πολυεπίπεδη, σαγηνευτική μετενσάρκωση της Τζούλιας και του Ζαν σε Ευσταθία και Κυριάκο. Ο «μυστικιστής» Στρίντμπεργκ παρουσιάζεται πλέον ολόφωτος, κρυστάλλινος, εύληπτος, ενδυναμωμένος.
Οι Ευσταθία Τσαπαρέλη και Κυριάκος Σαλής συναντιούνται με τους ρόλους με διακριτή ψυχολογική λεπτομέρεια, εκμεταλλευόμενοι τα στοιχεία τους. Η Ευσταθία Τσαπαρέλη σκιαγραφεί την ταξική ανωτερότητα της ηρωίδας, τον ερωτισμό της, τα υστερικά ξεσπάσματά της, την επιφανειακή δυναμική της, όλα, στοιχεία που απορρέουν από το στάτους της. Και το επιτελεί με ηλεκτρισμό, υπερκινητικότητα, έντονο ρυθμό και μια κρυφή θλίψη που εκτοξεύεται το ίδιο βουβά στην κορύφωση και την ανατροπή. Τον Κυριάκο Σαλή, τον έχουμε ξεχωρίσει ήδη από τη συμμετοχή του σε περιφερειακούς ρόλους σημαντικών παραστάσεων («Αμλετ» της Ευαγγελάτου, «Μισάνθρωπο» του Κακλέα, «Δον Κιχώτης» της Μπίρμπα, «Νεφέλες» της Κακουδακη κλπ). Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με μια αποκάλυψη. Ο πολυεπίπεδος ρόλος του ταξικά κατώτερου που προσβλέπει σε κοινωνική άνοδο, βρίσκει την ιδανική αποτύπωση σε έναν ηθοποιό που παίζει με τις εσωτερικές δεύτερες σκέψεις του ήρωα του, μεταφέροντας τες σε βλέμματα, χειρονομίες, στάση σώματος, κίνηση. Η ταυτόχρονη, διττή ερμηνευτική συνθήκη του, επικοινωνείται με αμεσότητα και με σφαδασμό στην πλατεία η οποία «διαβάζει» την υπόκρυψη και το βαθύτερο εγώ. Και το σπουδαιότερο όλων, είναι η μεταξύ τους επικοινωνία. Είναι αυτή, η ανταλλαγή βλεμμάτων, που αφού περάσει στην ένωση σωμάτων θα ολοκληρωθεί με την αποκάλυψη όλων των απόκρυφων σκοπιμοτήτων. Ολονών. Και όλα συντελούνται με αποκαλυπτικό, αδηφάγο θράσος.
Οι Δήμητρα Βήττα και Μαρία Καρτσαφλέκη, μέσα στο πνεύμα της παράστασης συντελούν με την ερμηνεία τους στο ρεαλιστικό κλίμα της, και στη διαμόρφωση των απαραίτητων δραματουργικών «πατημάτων» της.
Η παράσταση ανεβαίνει στο Θέατρο Άλφα-Ληναίος-Φωτίου (28ης Οκτωβρίου 37, Αθήνα, τηλ: 210-5201828) κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00. Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε ΕΔΩ
Κείμενο – Σκηνοθεσία – Φωτισμοί – Διαμόρφωση σκηνικού χώρου: Τάσος Ιορδανίδης
Κοστούμια – styling: Σίσσυ Σουβαλτζόγλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μιχάλης Γεωργακόπουλος
Φωτογραφίες: Πάνος Σταυριανός
Trailer: Γιώργος Αποστολόπουλος
Γραφίστας: Δημήτρης Παναγιωτακόπουλος
Μακιγιάζ και μαλλιά φωτογράφησης Ευσταθίας: Μαίρη Ρόκου
Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Παίζουν: Ευσταθία Τσαπαρέλη, Κυριάκος Σαλής, Δήμητρα Βήττα, Μαρία Καρτσαφλέκη
