Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ (Stanley Kubrick) ήταν ένας κορυφαίος σκηνοθέτης. Η ματιά του ήταν διεισδυτική. Η ανάγκη του για εξερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής ατέρμονη. Οι ταινίες του έπαιζαν με τη σκέψη των θεατών τους. Ο περφεξιονισμός και η ακρίβεια “στοίχειωναν” τα έργα του.
Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, παραγωγός και συγγραφέας σεναρίων γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου 1928 και πέθανε στις 7 Μαρτίου 1999.
Είναι σαν η αναζήτηση μιας άλλης πραγματικότητας που θα μπορούσε να αναζητηθεί μέσα από τον φακό να ήταν το διαρκές πάθος του. Αυτός ο άνθρωπος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου. Τι τον έκανε μοναδικό; Η αναζήτηση της αλήθειας και του νοήματος πίσω από μια ιστορία ήταν διαρκής. Κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Καλλιτεχνικά συνεχίστηκε και μετά από αυτή.
Ανάμεσα στα θέματα που απασχολούσαν τον Κιούμπρικ ήταν η ανθρώπινη ψυχολογία, ο πόλεμος, η κοινωνία και η ανθρώπινη συμπεριφορά. Στις ταινίες του, επιδίδονταν σε μια μελετημένη κινηματογραφική αισθητική και τεχνική για να δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερο και συχνά ανατριχιαστικό κλίμα.
Επιπλέον, ο Κιούμπρικ εξερεύνησε επίσης τα επιστημονικά φιλοσοφικά ζητήματα και την τεχνολογία στις ταινίες του, κυρίως στις τελευταίες του ταινίες, όπως το “2001: A Space Odyssey” και το “A.I. Artificial Intelligence”.
Ο Κιούμπρικ σκηνοθέτησε μερικά από τα πιο διάσημα και αναγνωρισμένα έργα της κινηματογραφικής ιστορίας, όπως το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, Το Κουρδιστό Πορτοκάλι, Η Λάμψη, το Μάτια Ερμητικά Κλειστά.
Το σύνολο της φιλμογραφίας του χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση της τελειότητας και της ακρίβειας σε κάθε λεπτομέρεια, τον σκληρό και ανελέητο πειραματισμό, και τη διερεύνηση βαθιών φιλοσοφικών και ψυχολογικών θεμάτων.
Κουρδιστό Πορτοκάλι (1971)
Το “Κουρδιστό Πορτοκάλι” (“A Clockwork Orange”) είναι μία από τις πιο γνωστές ταινίες του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Άντονι Μπέρτζερ και κυκλοφόρησε το 1971.
Η ταινία ακολουθεί τη ζωή του νεαρού αναρχικού Άλεξ (που υποδύεται ο Μάλκολμ ΜακΝτάουελ) και των συμμοριτών του στο Λονδίνο του μέλλοντος. Οι πράξεις τους περιλαμβάνουν βία, βιασμούς και άλλα ανθρώπινα κακουργήματα. Ωστόσο, ο Άλεξ καταλήγει να φυλακίζεται και να υποβάλλεται σε μια ακατάλληλη για την ανθρώπινη φύση εμπειρία απεξάρτησης που έχει ως στόχο τη μετατροπή του σε έναν ήρεμο και άοσμο πολίτη.
Η ταινία προκάλεσε πολλές συζητήσεις για τη βία και τον εκτροχιασμό στην κοινωνία και για την επίδρασή της στους θεατές. Παρ’ όλα αυτά, θεωρείται σήμερα ως μία από τις καλύτερες ταινίες του Κιούμπρικ και μία από τις σημαντικότερες της κινηματογραφικής ιστορίας.
Η Λάμψη (1980)
“Η πιο τρομακτική ταινία που έγινε ποτέ”, αυτό ήταν το σύνθημα που συνόδευσε την κυκλοφορία της ταινίας “Η Λάμψη” (1980) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ.
Η ταινία που έδωσε άλλο νόημα στον όρο ‘’ψυχολογικό θρίλερ’’ στον κινηματογράφο, με τον Τζακ Νίκολσον στον ρόλο που σημάδεψε όλη την υπόλοιπη καριέρα του. Μαζί του, η εξαίρετη Σέλεϊ Ντιβάλ και ο Ντάνι Λόιντ. Ήρωάς της ένας συγγραφέας που καταφθάνει με την οικογένειά του σε ένα παλιό ξενοδοχείο στο Κολοράντο. Περίεργα οράματα εισβάλλουν στο μυαλό του κι ενώ βρίσκεται στα πρόθυρα της τρέλας, προσπαθεί να δολοφονήσει την οικογένειά του.
Η ταινία “Η Λάμψη” (“The Shining”) είναι μία από τις πιο διάσημες ταινίες του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Στίβεν Κινγκ και κυκλοφόρησε το 1980.
Το έργο είναι γνωστό για την ατμόσφαιρά του, τη μουσική και τις ερμηνείες των ηθοποιών, καθώς και για την τεχνική της προσέγγιση.
Ο Κιούμπρικ χρησιμοποίησε πολλά αργά κινηματογραφικά πλάνα και στοιχεία τρόμου για να δημιουργήσει μια αποκλειστική και ανατριχιαστική ατμόσφαιρα. Παρά το γεγονός ότι η ταινία δεν άρεσε στον Κινγκ, θεωρείται σήμερα σημείο αναφοράς των ταινιών τρόμου.
A.I. Artificial Intelligence (2001)
Το “A.I. Artificial Intelligence” (2001) είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας του 2001, που, σχεδόν, σκηνοθέτησε ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, αλλά δεν ολοκλήρωσε λόγω του θανάτου του το 1999.
Η ταινία ολοκληρώθηκε από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο οποίος συνεργάστηκε με τη σύζυγο του Κιούμπρικ, τη σεναριογράφο Νταϊάνα Κιούμπρικ και ήδη παρακολουθούσε την προετοιμασία της από το 1984.
Η ταινία ακολουθεί την ιστορία ενός ρομπότ αγοριού, που δημιουργήθηκε για να είναι αντικαταστάτης ενός αληθινού παιδιού, το οποίο πεθαίνει από μια ασθένεια. Το ρομπότ αναζητά την αληθινή του ταυτότητα και την αποδοχή των ανθρώπων, ενώ ταξιδεύει σε έναν κόσμο όπου τα ρομπότ έχουν καθιερωθεί ως αναπληρωτές των ανθρώπων.
Ο Κιούμπρικ είχε εργαστεί στο σενάριο του “A.I. Artificial Intelligence” για περίπου 20 χρόνια, από τη δεκαετία του ’70. Η ταινία περιλαμβάνει πολλά από τα θέματα που απασχολούσαν τον Κιούμπρικ, όπως η ανθρώπινη ψυχολογία, η τεχνολογία και η ανθρώπινη συμπεριφορά.
Μάτια Ερμητικά Κλειστά (1999)
Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut) Το σενάριο γράφτηκε από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ και τον Φρέντερικ Ράφαελ, ωστόσο η έμπνευση του σεναρίου προέρχεται από το μυθιστόρημα Traumnovelle, του Άρτουρ Σνίτσλερ.
Ήδη από τη δεκαετία του 1960, ο Κιούμπρικ είχε αποκτήσει τα δικαιώματα για να γυρίσει μία ταινία βασισμένη στο μυθιστόρημα του Σνίτσλερ, καθώς το θεωρούσε ιδανική περίπτωση μετατροπής σε ταινία. Παρ’ όλα αυτά, το εγχείρημα μπήκε σε εφαρμογή όταν ο σκηνοθέτης προσέλαβε τον Φρέντερικ Ράφαελ να τον βοηθήσει με το σενάριο. Η παραγωγή της ταινίας διήρκεσε πάρα πολύ καιρό, τόσο που κατέχει θέση στο βιβλίο Γκίνες στη σχετική λίστα, τα γυρίσματα κράτησαν 400 μέρες.
Full Metal Jacket (1987)
Το “Full Metal Jacket” είναι μια (αντι)πολεμική ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ο διαχρονικά (φανερός) άσος του σκηνοθέτη στη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας ήταν η ανάλυση της ανθρώπινης προσωπικότητας κάτω από το πρίσμα κάθε τύπου και ποιότητας πίεσης.
Αυτή είναι μια ταινία που το συλλογικό συνειδητό συμπιέζεται μέχρι του σημείου που οι άνθρωποι μετατρέπονται σε αδίστακτες αιμοσταγείς προσωπικότητες. Το σενάριο της ταινίας μάς σπρώχνει, χρονικά, στην αγαπημένη περίοδο του αντιπολεμικού χολιγουντιανού κινηματογράφου, τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Το φιλμ χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο μέρη. Το πρώτο εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ και παρακολουθεί τη φάση της βασικής εκπαίδευσης των νεοσύλλεκτων. Ένας από αυτούς είναι ο στρατιώτης Τζόκερ (Μάθιου Μοντίν), το κεντρικό πρόσωπο και αφηγητής της ταινίας. Στο στρατόπεδο εκπαιδευτής είναι ο λοχίας Χάρτμαν (Ρ. Λι Ερμι – σε έναν από τους πλέον εμβληματικούς ρόλους στην ιστορία του σινεμά)
Στο Full Metal Jacket βλέπουμε πώς οι στρατιώτες υποβάλλονται σε πλύση εγκεφάλου γύρω από το τι πρέπει να θεωρούν σωστό και τι λάθος. Μιλάμε για ανθρώπους που μοιάζουν να πλέουν στο πέλαγος μιας ηθικής ασάφειας όπου φτάνουν στο σημείο να θυμίζουν φονικές μηχανές.
Η ειρωνεία του σκηνοθέτη προς τους αιμοδιψείς στρατιώτες είναι διάχυτη. Το μαύρο κλίμα της ταινίας συνδυάζεται με εύθυμα τραγούδια να παίζουν σε διάφορες σκηνές της ταινίας όταν οι στρατιώτες υποψήφιοι δολοφόνοι θεωρούν πως κάνουν κάτι σωστό.
