«Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος, γιατί μόλις έρθει στον κόσμο, είναι υπεύθυνος για ό,τι κάνει» – Ζαν Πωλ Σαρτρ.
Ο μοναδικός νικητής στην ιστορία των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας που αρνήθηκε το βραβείο του ήταν ο Γάλλος, έντονα πολιτικοποιημένος συγγραφέας και φιλόσοφος, Ζαν Πωλ Σαρτρ.
Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ είναι ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους όλων των εποχών. Και στις 10 Δεκέμβρη 1964 αρνήθηκε να παραλάβει το περίφημο βραβείο. Πριν την κρίσιμη ημερομηνία είχε διατυπώσει με επιστολή του στη Σουηδική Ακαδημία τους λόγους που απέρριπτε το θεσμό των βραβεύσεων.
Η θέση του Σαρτρ, για την άρνησή του στην παραλαβή Νόμπελ, όπως εκείνος την διατύπωσε γραπτώς, οριοθετεί και το σύμπαν του γύρω από αυτό που ονομάζουμε «Βραβεία», «Βραβεύσεις», «τίτλοι τιμής».
Διαβάστε το απόσπασμα της άποψής του. Λάμπει επικαιρότητα: «Η άρνησή μου δεν είναι μια αυθόρμητη κίνηση, ανέκαθεν αρνιόμουν τις επίσημες διακρίσεις. Το 1945, μετά τον πόλεμο, μου είχε προσφερθεί η Λεγεώνα της Τιμής και την αρνήθηκα, μολονότι ήμουν φίλα προσκείμενος στην τότε κυβέρνηση. Ουδέποτε ενδιαφέρθηκα να μπω στο College de France, κι ας μου το συνιστούσαν πολλοί φίλοι. Η στάση αυτή οφείλεται στην άποψή μου για την ιδιότητα του συγγραφέα. Ένας συγγραφέας που υιοθετεί θέσεις πολιτικές, κοινωνικές ή λογοτεχνικές οφείλει να ενεργεί μόνο με τα δικά του μέσα – με τον γραπτό λόγο. Όλες οι πιθανές τιμές εκθέτουν τους αναγνώστες του σε μια πίεση την οποία θεωρώ ανεπιθύμητη. Άλλο να υπογράφω ως Ζαν Πωλ Σαρτρ κι άλλο ως Ζαν Πωλ Σαρτρ, κάτοχος Νόμπελ».
Ενώ σε άλλο σημείο του κειμένου του τόνιζε: «H μόνη δυνατή μάχη σήμερα στο μέτωπο του πολιτισμού είναι ο αγώνας για την ειρηνική συνύπαρξη των δύο πολιτισμών, του Ανατολικού και του Δυτικού. Δεν εννοώ μ’ αυτό ότι πρέπει ν’ αγκαλιάσει ο ένας πολιτισμός τον άλλον, γνωρίζω πως η μεταξύ τους αντιπαράθεση πρέπει να έχει τη μορφή σύγκρουσης, αλλά κι αυτή πρέπει να διεξάγεται ανάμεσα στους ανθρώπους και τις κουλτούρες, χωρίς θεσμικές παρεμβάσεις. Προσωπικά είμαι βαθιά επηρεασμένος από αυτήν την αντιπαράθεση, καρπός τέτοιων αντιπαραθέσεων είμαι κι ο ίδιος. Οι συμπάθειές μου κατευθύνονται αναμφισβήτητα προς αυτό που αποκαλείται ανατολικό μπλοκ, αλλά έχω γεννηθεί και ανατραφεί μέσα σε μια αστική οικογένεια και κουλτούρα. Κάτι που μου επιτρέπει να συνεργάζομαι μ’ ό,τι αποσκοπεί στο να πλησιαστούν περισσότερο οι δύο πολιτισμοί μεταξύ τους, με την ελπίδα, βέβαια, πως “θα νικήσει ο καλύτερος”, δηλαδή ο σοσιαλισμός.»
