της Σώτιας Παπαμιχαήλ //
Πρώτη εντύπωση λένε το βιβλίο του Chip Kidd – εκδόσεις Key Books και είναι απλό, άμεσο και ξεκάθαρο ή μήπως αινιγματικό, πολύπλοκο και μυστηριώδες; Στο μυστηριόμετρο του συγγραφέα τι κατάταξη θα έπαιρνε αλήθεια;
Ο Νεοϋορκέζος γραφίστας και συγγραφέας Chip Kidd, βραβευμένος με το National Design Award For Communication είναι υπεύθυνος για τα εξώφυλλα βιβλίων, πολλών και γνωστών συγγραφέων όπως Χαρούκι Μουρακάμι, Ορχάν Παμούκ, Όλιβερ Σακς, Ντόνα Ταρτ. Η πρώτη εντύπωση λοιπόν για αυτόν δεν είναι απλώς σημαντική αλλά η ίδια του η δουλειά.
«Η πρώτη εντύπωση καθορίζει το πώς βλέπεις τον κόσμο και το πώς βλέπει ο κόσμος εσένα»
Έτσι ακριβώς. Μια στιγμή είναι η πρώτη εντύπωση. Μια ματιά σε ό,τι περνάει από μπροστά μας. Μια αφίσα ανάμεσα σε άλλες. Οι οδηγίες κυκλοφορίας των συρμών, όταν μπαίνεις πρωί στο μετρό. Το αγουροξυπνημένο μας πρόσωπο, στον καθρέφτη κάθε πρωί. Μια ασυναίσθητη κίνησή μας, μια κουβέντα. Με αυτήν συστηνόμαστε στον κόσμο. Μέσα από αυτήν τον αναγνωρίζουμε. Κρίνουμε και κρινόμαστε κι ας το καταδικάζουμε στο βάθος. Στον κόσμο όμως της εικόνας και της ταχύτητας μοιάζει αναπόφευκτο. Σαφήνεια και μυστήριο, τι διαλέγουμε κάθε φορά; Πότε πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι όσο οι οδηγίες συσκευασίας κάποιου φαρμάκου και πότε μυστηριώδεις όσο ένα έργο τέχνης; Θέλουμε να δώσουμε μια σημαντική πληροφορία ή να τραβήξουμε την προσοχή των γύρω μας;
Ο Chip Kidd μάς θυμίζει την παρουσία -της πρώτη εντύπωσης- στην καθημερινότητά μας και μας καλεί να την κάνουμε κομμάτι της ζωής μας. Τίποτα δεν είναι για πέταμα, λοιπόν. Ένα στραπατσαρισμένο πακέτο από τσιγάρα, εικόνα τόσο ξεκάθαρη όσο και συνηθισμένη, έγινε η αφορμή για το εξώφυλλο του βιβλίου του Γουίλιαμ Μπόυντ Παραλία Μπραζβίλ. Ο ήρωας, ένας ερευνητής θηλαστικών στην Αφρική, καπνίζει μια άγνωστη τοπική μάρκα τσιγάρων. Έψαξε παντού ο Chip για αφρικάνικες μάρκες τσιγάρων και να το αινιγματικό εξώφυλλο.
Η άμεση αντίδραση ενός περαστικού στο μήνυμα μιας διαφημιστικής αφίσας μπορεί να θεωρηθεί απλά ακαλαίσθητη ή να γίνει τροφή για σκέψη, μπορεί όμως να γίνει και εξώφυλλο για ένα βιβλίο, του οποίου ο ήρωας προσπαθεί να γίνει κάποιος που δεν είναι πραγματικά και νιώθετε πως θέλει να σας εξαπατήσει όπως και τον ίδιο του τον εαυτό και με έναν κόκκινο μαρκαδόρο γράφετε στο εξώφυλλο «Απάτη». Έτσι φαντάστηκε τους αναγνώστες της συλλογής διηγημάτων του ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΡΑΚΟΦ, Απάτη και το εξώφυλλο που ετοίμασε, μια πρόκληση.
Περπατάς και στην άκρη του δρόμου, βλέπεις τα απομεινάρια ενός ατυχήματος. Λαμαρίνες, γυαλιά, όλα κομμάτια. Κάνεις το σταυρό σου για τα θύματα και φεύγεις;
Ή το κάνεις έμπνευση όπως ο Chip για το βιβλίο του ΤΖΕΪ ΜΑΚΙΝΕΡΝΙ, ΠΩΣ ΚΑΤΕΛΗΞΕ. Ένα χρονογράφημα του υπόκοσμου της Νέας Υόρκης. Η απατηλή νύχτα και η σκληρή μέρα του λούμπεν στο λαβύρινθο της μητρόπολης, στο ίδιο εξώφυλλο.
Το ίδιο κάνει και ένα με ένα κόκκινο κουμπί εξόδου, με τον πίνακα οπτικής οξύτητας του οφθαλμίατρου, με τα μπισκοτάκια της τύχης σε ένα κινέζικο εστιατόριο. Τα κάνει έμπνευση, τροφή για σκέψη, εργαλείο για τη δουλειά του. Και μας καλεί να τον ακολουθήσουμε στο παιχνίδι αυτό. Να βγούμε στους δρόμους με τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά. Μην προσπερνάτε τίποτα, μας λέει. Μπορεί να μην είμαστε όλοι καλλιτέχνες μα μια εικόνα, ένας ήχος, μια μυρωδιά μπορεί να μας κάνει να σκεφτούμε διαφορετικά, να βρούμε τη λύση σε ένα πρόβλημα που μας βασανίζει ή απλά να χαμογελάσουμε. Μας καλεί να αξιολογήσουμε ξανά, αυτή τη στιγμιαία εντύπωση και να αναλογιστούμε και τη δική μας πρώτη εικόνα που προσφέρουμε στους άλλους. Να γίνουμε μια εξαιρετική αφορμή για κάποιον άλλο. Ξεκάθαροι ή μυστηριώδεις; Εμείς αποφασίζουμε.
