Αν γεννήθηκες πριν το 1970 πιθανώς απαντούσες στην ερώτηση “Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;” λέγοντας “αστροναύτης”. Τώρα που μεγάλωσες, που σίγουρα δεν έγινες αστροναύτης αλλά η σειρά σου να κάνεις την ίδια ερώτηση στον πιτσιρικά που στέκεται απέναντι σου ήρθε, η απάντηση στο ίδιο ερώτημα δεν μοιάζει με τη δική σου….Τι έγινε; Tο διάστημα γιατί πια το διάστημα δεν είναι τόσο ελκυστικό;
Η έκδοση του βιβλίου “Η Εποχή του Διαστήματος – Ηλεκτρική και Ηλεκτρονική Τέχνη στην Eλλάδα 1957-1989” και η ομότιτλη έκθεση στο Ρομάντσο ως επιστρέφουν σ’ εκείνη την εποχή. Τότε που το διάστημα και η λέξη του “ηλεκτρονικό” έδωσαν τις πρώτες παραστάσεις τους στη μαζική κουλτούρα.
-Εβδομήντα χρόνια από την εκτοξευση του πρώτου τεχνητού δoρυφόρου, του σοβιετικού Sputnik (Спутник-1, Sputnik 1). Εκτοξεύτηκε στις 4 Οκτωβρίου 1957. Κάποια στιγμή στην πρόσφατη ιστορία όλοι, ακόμη και τα παιδιά, μετατραπήκαμε σε πολύ προσγειωμένους πολίτες. Η αιτία αυτής της μετάλλαξης δεν ήταν, βεβαίως, μόνον το βάλτωμα της διαστημικής έρευνας, η πτώση του Τοίχους του Βερολίνου, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το τέλος του μοντερνισμού, το τέλος των ιδεολογιών,… Ίσως όμως όλα αυτά έπαιξαν τον ρόλο τους στην τελική κατάληξη των πραγμάτων.
Ξεκινώντας από τις Η.Π.Α., πέρασε τόσο στη λαϊκή φιλολογία, όσο και στη βιβλιογραφία ο όρος Εποχή του Διαστήματος [Space Age], ένας όρος που συμπίπτει χρονικά, συνδέεται ή ακόμη και ταυτίζεται, με τον όρο Ατομική Εποχή [Atomic Age], έναν όρο που, προφανώς, την εποχή που προσδιορίζεται από την ατομική βόμβα στη Χιρόσιμα και τη συνακόλουθη φοβία για την ολοκληρωτική καταστροφή, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η Ελλάδα δεν είχε, βέβαια, ποτέ διαστημικό πρόγραμμα, ούτε και ατομική ή πυρηνική ενέργεια ή σχετικά όπλα. Την εποχή που η κούρσα της εξερεύνησης του Διαστήματος βρισκόταν στο απόγειο της εκκίνησής της από τις δύο Υπερδυνάμεις της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, η Ελλάδα προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές του Εμφυλίου Πολέμου που την είχε καταβαραθρώσει. Παρ’ όλα αυτά, όπως μαρτυρούν δεκάδες έντυπα παραδείγματα της εποχής, η ταλαίπωρη Ελλάδα συμμεριζόταν το διαστημικό όραμα όσο οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη εκείνης της εποχής, πλούσια ή φτωχή, στ’ αριστερά ή τα δεξιά του Σιδηρού Παραπετάσματος. Όπως και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, τα πρότυπα του Αστροναύτη/Κοσμοναύτη, του Διαστημοπλοίου, του Ρομπότ και, λίγο αργότερα, του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή απλώθηκαν στις επιστημονικές συζητήσεις, τη δημοσιογραφία, τη μαζική κουλτούρα,…
-Ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο πανεπιστήμιο της Κρήτης Θανάσης Μουτσόπουλος έχει επιμεληθεί το γεγονός. Μας λέει: «Το βιβλίο είναι μια προσπάθεια ενδοσκόπησης και ρετροφουτουριστικής νοσταλγίας. Κάποτε τα παιδιά θέλανε να γίνουν αστροναύτες όταν μεγαλώσουν, τώρα θέλουν να διοριστούν στο δημόσιο… Μια σειρά από συγγραφείς ερευνούν τις εκδοχές της διαστημικής ατμόσφαιρας όπως καταγράφηκαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή στα εικαστικά, τη μουσική, τον κινηματογράφο και τη βίντεοαρτ, την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία και τη μαζική κουλτούρα.»
– To όραμα μιας τεχνολογικής τέχνης θα πάρει αρχικά τη μορφή μιας ηλεκτρικής και στη συνέχεια μιας ηλεκτρονικής τέχνης. Αν, διεθνώς, οι πειραματισμοί εικαστικών έργων με τον ηλεκτρισμό έχουν αποδώσει καρπούς ήδη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με έργα όπως αυτά του Laszlo Moholy Nagy, στην Ελλάδα αυτό θ’ αργήσει πολύ. Ουσιαστικά η πρώτη χρήση του ηλεκτρισμού στην ελλαδική τέχνη θα έρθει από τις μηχανές προβολής των κινηματογράφων και από την προενίσχυση των οργάνων και των μικροφώνων στην ελαφριά μουσική. Στα εικαστικά μια σειρά καλλιτεχνών, από τη δεκαετία του ’60 και μετά, θα κερδίσουν τον χαμένο χρόνο με γρήγορους ρυθμούς.
-Τη σχέση μεταξύ Ελλάδας – διαστήματος σηματοδοτεί μια παραδοξότητα. Ο Μουτσόπουλος μας λέει: “Οι Η.Π.Α. έχουν τερματίσει το διαστημικό τους πρόγραμμα, η Ελλάδα το ξεκίνησε φέτος! ίσως ξεκινάει μια νέα διαστημική περίοδος από την Ελλάδα. Learning from Athens!” Και απαντά στην ερώτηση γιατί το ομώνυμο, με την έκθεση, βιβλίο “Η Εποχή του Διαστήματος – Ηλεκτρική και Ηλεκτρονική Τέχνη στην Eλλάδα 1957-1989” που επιμελήθηκε με τον θεωρητικό της τέχνης Κωνσταντίνο Βασιλείου κυκλοφορεί σήμερα λέγοντας: “Λόγω της συγκυρίας της ίδρυσης του ελληνικού διαστημικού προγράμματος!!!!! Αστειεύομαι… πέρα από την πλάκα δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς ή πολύ αργά για λίγη νοσταλγία!”
-H έκθεση θα ερευνήσει ουτοπικές εφαρμογές και τεχνολογίες του μέλλοντός (τους) στους τομείς της Μουσικής (Ξενάκης, Λογοθέτης, Χρήστου, Μαμαγκάκης, Αδάμης,…), των Εικαστικών (Takis, Παντελής Ξαγοράρης, Γιώργος Ζογγολόπουλος, Κωστής Τριανταφύλλου, Μίνως Αργυράκης,…), του Κινηματογράφου και της Αρχιτεκτονικής και της Πολεοδομίας.
Μίνου Αργυράκη, Τάκη, Παντελή Ξαγοράρη, Βαλέριου Καλούτση, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Θανάση Ρεντζή, Μάνθου Σαντοριναίου, Κωστή Τριανταφύλλου, Κωνσταντίνου Δοξιάδη, Γιάννη Χρήστου, Ιάννη Ξενάκη, Ανέστη Λογοθέτη και άλλων
Η έκθεση θα συνοδεύεται από βιβλίο (επιμ. Κωνσταντίνου Βασιλείου, Θανάση Μουτσόπουλου) από τις εκδόσεις Ασίνη.
Γενική Επιμέλεια: Θανάσης Μουτσόπουλος
Βοηθός Επιμελήτρια: Ήλια Μπούρα
Επιμέλεια Αρχιτεκτονικού Τμήματος: Νίκος Πατσαβός
Επιμέλεια Μουσικού Τμήματος: Νεκτάριος Παπαδημητρίου
Επιμέλεια Βιντεοτέχνης: Νεφέλη Δημητριάδη
Σχεδιασμός έκθεσης: Απόστολος Πάνος
Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5
Εγκαίνια: Πέμπτη 22/6/17, ώρα 20.00
Διάρκεια έκθεσης: 22/6-10/9
Ωρες Λειτουργίας: Καθημερινά 18.00-23.00
