.Του Γιάννη Παναγόπουλου //
Ο Enrico Rava είναι πολύ μπροστά. Δεν έχει κολλήματα. Είναι ένας προικισμένος μουσικός. Τρομπετίστας, μαγεμένος από τον Μάιλς Ντέιβις, ο Rava, κατάφερε να παίξει με την αφρόκρεμα πολλών νεοϋορκέζων ηρώων της τζαζ, κατάφερε να σχηματίσει δισκογραφία που οι συμμετοχές του ως λίντερ συγκροτημάτων ή ως καλεσμένος μουσικός ξεπερνά τα 100 άλμπουμ. Η παρουσία του Enrico Rava Quartet στο φεστιβάλ «Jazz+Πράξεις 2017» στην Πάτρα το Σάββατο 10 Iουνίου – ώρα έναρξης 9.30μ.μ. Αίθριο του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου – είναι τιμή για τον μουσικό θεσμό της πόλης. Ο Rava μας μίλησε για τον ερχομό του στην Ελλάδα κι τη μουσική που είναι τόσο παθιασμένος μαζί της.
-Mπορείτε να επιστρέψετε στη στιγμή που αποφασίσετε ότι ο Μάιλς Ντέιβις, η μουσική του, ήταν η κυρίαρχη επιρροή σας; Τι θυμάστε από τότε;
-Πως πρέπει να ήμουν 15 ή 16 ετών όταν άκουσα το “Blue Haze” από εκείνον. Αμέσως ερωτεύτηκα το παίξιμό του.
-Μπορείτε να συμπληρώσετε τη φράση. Ζωή χωρίς την τζαζ θα ήταν μια ζωή χωρίς….
-Οχι, όχι μην μου ζητάτε να το κάνω αυτό. Δεν ξέρω τι να σας απαντήσω. Ίσως όμως μπορώ να σας πω κάτι, ισόποσα ίσως και περισσότερο“πομπώδες από αυτό που μόλις προτείνατε να κάνω. Η τζαζ μού έσωσε τη ζωή.
-Βρεθήκατε στη Νέα Υόρκη τι δεκαετία του 1960 όταν η τζαζ έκαιγε. Τι σήμαινε αυτό για εσάς;
-Οι γίγαντες της τζαζ, εκείνοι που την καθόρισαν ή την ανακάλυψαν, ήταν εκείνη την περίοδο ζωντανοί και εμφανίζονταν ζωντανά στην πόλη. Ο Armstrong, ο Duke, ο Monk, ο Miles, ο Coltrane, ο Jackie McLean. Εγώ ήμουν μέρος της γενιάς που τους διαδέχτηκε. Ήταν όμορφο αυτό, τις περισσότερες φόρες.
-Έχετε τον δικό σας ορισμό γύρω από την λέξη τζαζ;
-Όχι αλλά η λέξη ηχεί όμορφα στ’ αυτιά μου. Φαντάζεστε η jazz να λέγονταν Bam ή κάτι άλλο; Ούτε στον χειρότερο εφιάλτη μου δεν θα ήθελα να συμβεί αυτό.
-Γιατί συχνά βάζουμε το “ευρωπαϊκή” πριν από τη λέξη τζαζ όταν μιλάμε για σχήματα που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη; Ο γεωγραφικός όρος τι τελικά εξυπηρετεί. Η τζαζ δεν είναι μία;
-Είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Και δεν βλέπω διαφορές στον τρόπο που οι μουσικοί μεταχειρίζονται τη μουσική που ερμηνεύουν εδώ και εκεί, όπου αλλού και αν είναι εκείνο το εκεί. Είμαι ένας Ιταλός που παίζει τζαζ. Και οι μουσικοί από την Ευρώπη που παίζουν τζαζ είναι Ευρωπαίοι μουσικοί που παίζουν τζαζ. Η τζαζ γεννήθηκε στη Νέα Ορλεάνη. Είναι μια συνάρτηση μιας αόριστης μνήμης που μέσα της συμβιώνουν οι ρυθμοί της Αφρικής, η μουσική της Γαλλίας, η αγγλική ιερή μουσική και ιταλική όπερα. Στο φινάλε, τζαζ είναι μια μουσική που ανήκει σε όλους μας.
-Έχετε κάνει διασκευές σε άλλους καλλιτέχνες. Από Chet Baker έως Michael Jackson. Πείτε μου πού βρήκατε κοινό παρονομαστή ανάμεσα στις δουλειές των παραπάνω καλλιτεχνών;
-Μένω στο πλαίσιο που λέει πως κάθε τραγούδι ερμηνευμένο από τζαζ μουσικό είναι τζαζ μουσική
.-Στη συναυλία σας στην Πάτρα θα εμφανιστείτε με ακόμα τρεις μουσικούς. Δύο από αυτούς είναι μάλιστα πολύ μικρότεροί σας. Η ιδέα σας γύρω την επιλογή να σας συνοδεύσουν σε εμφανίσεις σας ποια είναι;
-Παίζω μόνο με ανθρώπους που εκτιμώ ως μουσικούς αλλά και ως προσωπικότητες. Δεν έχω ηλικιακά κριτήρια, ιστορικά κριτήρια ή εθνολογικά κριτήρια στην επιλογή των ανθρώπων που θα μοιραστούμε τη σκηνή.
-Θα εμφανιστείτε στο τζαζ φεστιβάλ της Πάτρας. Έχετε αποφασίσει τα κομμάτια που θα ερμηνεύσετε;
-Όχι ακριβώς. Αποφασίζω το πρόγραμμά μας λίγο πριν τις εμφανίσεις μας. Πλοηγός μου σ’ αυτό είναι μια σειρά δεδομένα. Η διάθεσή μου για παράδειγμα ή η αισθητική του χώρου που θα εμφανιστούμε, μπορεί να είναι και ο καιρός. Για το τελευταίο είμαι σίγουρος πως θα είναι καλός τη βραδιά της εμφάνισής μας.
Η πλούσια πορεία του Enrico Rava στη Jazz
-Ο Enrico Rava, γεννημένος στην Τριέστη είναι αναμφισβήτητα ο πιο αναγνωρισμένος Ιταλός τζάζμαν στο παγκόσμιο στερέωμα. Αρχικά έπαιξε τρομπόνι αλλά όταν άκουσε τον Miles Davis στράφηκε στην τρομπέτα. Στα 40 χρόνια καριέρας του σαν τρομπετίστας και συνθέτης έχει ηχογραφήσει περισσότερους από 100 δίσκους, 30 εκ των οποίων σαν αρχηγός συγκροτήματος.
Ως θαυμαστής του Miles Davis και του Chet Baker, άρχισε την καριέρα του σε νεαρή ηλικία παίζοντας σε club στο Τορίνο. Το 1962 συνάντησε τον Gato Barbieri με τον οποίο δυο χρόνια αργότερα ηχογράφησε το σάουντρακ για την ταινία «Una Bella Grinta» («Rackless») του Τζουλιάνο Μοντάλντο, σε μουσική του Piero Umiliano. Αυτά τα χρόνια συνάντησε τους Don Cherry, Mal Waldron και Steve Lacy. Με τον Steve Lacy έπαιξε free jazz σε ένα κουαρτέτο που έδρασε ανάμεσα σε Λονδίνο και Μπουένος Άιρες (το 1966 μαζί με τους Lacy, Johnny Dyani, Louis Moholo ηχογράφησε τη ζωντανή συναυλία στην Αργεντινή το άλμπουμ «The Forest and the Zoo»).
-Το 1967 ο Enrico Rava ήταν στη Νέα Υόρκη. Εισήχθη στη free avant garde συνεργαζόμενος με μουσικούς όπως τους Roswell Rudd, Marion Brown, Rashied Ali, Cecil Taylor, Charlie Haden, Marvin Peterson κ.α. Μετά από μια ιταλική παρένθεση όπου έπαιξε με διάφορους μουσικούς όπως τον Franco D΄ Andrea και ηχογράφησε με τον Lee Konitz στη Ρώμη και τον Manfred Schoof στη Βρέμη, το 1969 επέστρεψε στη Νέα Υόρκη όπου έζησε 8 χρόνια. Εκεί έπαιξε με τους Roswell Rudd, Bill Dixon και την εκπληκτική Carla Bley Jazz Composer΄s Orchestra, με την οποία ηχογράφησε το αριστουργηματικό «Escalator over the hill», ένα από τα σημαντικότερα άλμπουμ στην ιστορία της τζαζ.
-Αρχίζοντας το 1972 που ηχογραφεί το πρώτο του άλμπουμ ως αρχηγός γκρουπ, το «Il giro del giorno in 80 mondi» (Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες) στη δισκογραφική εταιρεία Black Saint, ο Rava διεύθυνε κουαρτέτα (σε κλαμπ της Νέας Υόρκης και περιοδείες σε Ευρώπη και Αργεντινή), σχεδόν πάντα γκρουπ χωρίς πιάνο.
Οι συναυλίες και οι ηχογραφήσεις ακολουθούν η μία την άλλη σε μια συναρπαστική και αδιάκοπη ροή με Ιταλούς, Ευρωπαίους και Αμερικανούς μουσικούς όπως τους Gil Evans, John Abercombie, Franco D΄Andrea, Enrico Pieranunzi, Marcello Melis, Massimo Urbani, Paolo Fresu, Stefano Bollani, Roberto Gatto, Roswell Rudd, Miroslav Vitous, Richard Galliano, J.F. Jenny-Clark, Misha Mengelberg, Dino Saluzzi, Lee Konitz, Martial Solar, Pat Metheny, Charlie Mariano, Cecil Taylor, Joe Henderson, Bill Dixon, Jeanne Lee, Aldo Romano, Michel Petrucciani, Joe Lovano, Ran Blake, Paul Motian, Mark Turner, Larry Grenadier, Jack De Johnete κ.α.
Έχει παίξει σε περιοδείες και κοντσέρτα στις ΗΠΑ, Ιαπωνία, Καναδά, Ευρώπη, Βραζιλία, Αργεντινή, Κίνα συμμετέχοντας σε σπουδαία φεστιβάλ (Mόντρεαλ, Τορόντο, Χιούστον, Σαν Φραντσίσκο, Σικάγο, Νέα Υόρκη, Ρίο Ντε Τζανέιρο, Μπουένος Άιρες, Μοντεβιδέο, Αντίμπες, Περούτζια, Βερολίνο, Παρίσι, Τόκιο, Πεκίνο κ.α.
Έχει πολλές φορές επιλεγεί σαν ο καλύτερος μουσικός στην ετήσια ψηφοφορία του διακεκριμένου περιοδικού Musica Jazz και έχει κερδίσει τον τίτλο στις κατηγορίες του καλύτερου γκρουπ και του καλύτερου ιταλικού δίσκου. Κατατάχθηκε στην τέταρτη θέση του κορυφαίου περιοδικού Down Beat το 2006 και το 2007 για τους τρομπετίστες.
-Έχει παίξει σε διάφορα κοντσέρτα και έχει ηχογραφήσει με διάφορα πρότζεκτς, μεταξύ των οποίων ντουέτο με τον πιανίστα Stefano Bollani, σε σχήματα με Ιταλούς μουσικούς τεράστιας αξίας όπως τους Giovanni Guidi, Gianluca Petrella, Gianluigi Trovesi, Fabrizio Sfera κ.α. Με τον Ιταλό τρομπετίστα Paolo Fresu ο Rava ηχογράφησε μια σειρά 4 άλμπουμ με την επιρροή των Bix Beiderbecke, Louis Armstrong, Chet Baker και Miles Davis. Επίσης ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν οι ηχογραφήσεις του «Rava, L΄ Opera Va» και «Carmen» με τις δικές του εκδοχές σε πασίγνωστες οπερετικές άριες και οβερτούρες. Το 2001 περιόδευσε με τον Gato Barbieri και τον Aldo Romano και στο τρίο Europeans συνεργάστηκε με τον Γερμανό μπασίστα Eberhard Weber και τον Ελβετό κρουστό Peto Weber. Μουσικός-σχολή ο ίδιος υπήρξε μέντορας κορυφαίων μουσικών που ξεπήδησαν από τα συγκροτήματά του και σήμερα είναι συνθέτες και αρχηγοί γκρουπ (Giovanni Guidi, Stefano Bollani, Gianluca Petrella).
-Yπήρξε μέλος πολύ σημαντικών supergroup όπως της εκπληκτικής The George Gruntz Concert Jazz Band, της Carla Bley Jazz Composers Orchestra, της Globe Unity Orchestra, της Italian Instabile Orchestra, του European Trumpet Summit κ.α.
-Έχει ηχογραφήσει πλήθος δίσκων στις μεγαλύτερες δισκογραφικές εταιρείες του κόσμου όπως στην ECM του Manfred Eicher («The pilgrim and the stars», «The plot», «Volver», «Quotation Marks», «Enrico Rava Quartet», «Opening Night», «Easy Living», «Tati», «The words and the days», «The Third Man’, «New York Days», «Tribe», «Rava on the dance floor», «Wild Dance», ενώ πρέπει να υπογραμμιστεί η καταλυτική του συμμετοχή στο «Compositions» της Globe Unity Orchestra το 1979 στην Japo) αλλά και στις σπουδαίες δισκογραφικές εταιρείες Black Saint, Label Blue, Soul Note, CAM, Egea, Philology, Warner, Between the lines κα.
Στο άλμπουμ του «On the dance floor» καταγράφεται η συναυλία του-αφιέρωμα στον Michael Jackson, που ηχογραφήθηκε στην Ιταλία το 20011 στο Parco della Musica Jazz Lab στο Rome Auditorium και όπου ο Rava κατέθεσε μετά το θάνατο του μεγάλου pop star τη δική του μοναδική τζαζ πινελιά στα τραγούδια του Jackson αποδεικνύοντας την εμμονή του στο μεγάλο καλλιτεχνικό ταλέντο και δείχνοντας την ευρύτητα του πνεύματος και της άποψής του. Ανάμεσα στους εξαιρετικούς μουσικούς που τον συνόδεψαν ήταν και ο σπουδαίος πιανίστας Giovanni Guidi, που θα τον απολαύσουμε στην Πάτρα.
