Γράφει ο Παύλος Θ. Κάγιος //
Ανάμεσα στα νέα φιλμ έχουμε: Προκλητική κουλτούρα από τον Λαρς φον Τρίερ στο «Το σπίτι που έχτισε ο Τζακ», σκέτη απογοήτευση από την Κίρα Νάιτλι στην «Colette», χιλιοειπωμένο σχόλιο για τον γαλλικό υπόκοσμο στους «Αδελφικούς εχθρούς», χιλιο-επαναλαμβανόμενες ατίθασες μαθήτριες σε «Σκοτεινό διάδρομο», προϊστορικές μπούρδες στον «Alpha», Ιρανό νεαρό που περιφέρεται «Με διαβατήριο τη γοητεία» στη Σκανδιναβία, τρεις διαφορετικούς νέους που αναζητούν την «Ευρώπη όνειρο» και τους φετινούς μικρομηκάδες της Δράμας στο «Τριανόν».
«Το σπίτι που έχτισε ο Τζακ»
Στοχαστική παραβολή που γίνεται συχνά ένα βερμπαλιστικό και συνθηματολογικό παραλήρημα με μότο το εύστοχο «η Ψυχή ανήκει στον Παράδεισο και το Σώμα στην Κόλαση». Αυτό είναι το νέο φιλμ του εκκεντρικού Δανού σκηνοθέτη Λαρς φον Τρίερ που το αξεπέραστο αριστούργημά του για μένα παραμένει το «Δαμάζοντας τα κύματα».
Εδώ, μας μεταφέρει στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70 όπου παρακολουθούμε τον εξαιρετικά ευφυή Τζακ για ένα διάστημα 12 ετών και γινόμαστε «αυτόπτες μάρτυρες» των πέντε δολοφονιών-οροσήμων που διέπραξε και οι οποίες … καθόρισαν την εξέλιξή του ως κατά συρροή δολοφόνου. Βλέπουμε τα τεκταινόμενα από την οπτική γωνία του Τζακ. Ενός ανθρώπου που ισχυρίζεται πως από μόνη της, κάθε δολοφονία είναι ένα έργο τέχνης.
Το φιλμ παίχθηκε, εκτός συναγωνισμού, στο Φεστιβάλ Καννών 2018 και ο ίδιος ο προκλητικός Δανός σκηνοθέτης είχε πει: «Για πολλά χρόνια γύριζα ταινίες για καλές γυναίκες, τώρα έφτιαξα μια ταινία για έναν διαβολικό άνδρα».
Ο σίριαλ κίλερ του Τρίερ είναι ο Ματ Ντίλον που έλαμψε στη δεκαετία του ’80 με τις έξοχες εμφανίσεις του στα φιλμ του Φράνσις Φορντ Κόπολα «Ο αταίριαστος» και «The outsiders». Ανέλπιστα καλή και η Ούμα Θέρμαν.
Την παράσταση, όμως, στον Τζακ…», κλέβει η εμφάνιση του Μπρούνο Γκανζ στο ρόλο του «στάλκερ», ψυχοπομπού του ήρωα στην κόλαση-σκηνές, βέβαια, που είναι «κλεμμένες» από το αριστουργηματικό «Στάλκερ» του Αντρέι Ταρκόφσκι. Οι προκλητικές, πάντως, απόψεις του Τρίερ περί τέχνης και δημιουργίας και οι αυθάδεις ακρότητές του για τη σύγκρουση καλού- κακού μέσα στον άνθρωπο που παραπέμπουν στον στην «κόλαση δίχως σωτηρία» του Μπέργκμαν, προσφέρονται για σινεφίλ θεατές που είναι έτοιμοι για σκηνοθετικές προκλήσεις. Για θεατές που μετά απ’ όλα αυτά, μπορούν να αποφασίσουν αν τους γοητεύει ή όχι τέτοιου είδους κινηματογραφική τέχνη. Εμένα πάντως, δεν μου λέει και πολλά …
Λαρς φον Τρίερ
Δανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος γεννημένος το 1956. Είναι στενά συνδεδεμένος με το κίνημα «Δόγμα 95», ένα πρωτοποριακό κινηματογραφικό κίνημα, αν και οι ταινίες του έχουν διάφορες προσεγγίσεις. Γνωστός προβοκάτορας, έχει διχάσει συχνά με τα έργα του τους κριτικούς[. Παρά ταύτα, ο φον Τρίερ θεωρείται ευρέως ως ένας από τους πιο ολοκληρωμένους και σημαίνοντες σκηνοθέτες του παγκόσμιου κινηματογράφου[ .
Ο φον Τρίερ ξεκίνησε να δημιουργεί ταινίες σε ηλικία έντεκα ετών. Κατά περιόδους πάσχει από κατάθλιψη, καθώς και από διάφορες φοβίες, συμπεριλαμβανομένης της αεροφοβίας. Όπως είπε χαριτολογώντας σε μια συνέντευξη, «βασικά φοβάμαι τα πάντα στη ζωή, εκτός από το να φτιάχνω ταινίες. Η πρώτη του ταινία ήταν η μικρού μήκους The Orchid Gardener (1977) και η πρώτη του διάκριση ήρθε επτά χρόνια αργότερα με το The Element of Crime (1984). Ανάμεσα σε πολλά βραβεία και διακρίσεις, έχει λάβει τον Χρυσό Φοίνικα για την ταινία “Χορεύοντας στο σκοτάδι”.
Οι πιο γνωστές ταινίες του Λαρς Φον Τρίερ στη χώρα μας είναι: «Το στοιχείο του εγκλήματος» «Europa», «Δαμάζοντας τα κύματα», «Οι Ηλίθιοι», «Χορεύοντας στο Σκοτάδι « Dogville», «Manderlay», «Αντίχριστος», « Melancholia», « Nymphomaniac»
Σκηνοθεσία: Λαρς φον Τρίερ
Παίζουν: Ματ Ντίλον, Μπρούνο Γκανζ, Ούμα Θέρμαν, Ράιλι Κίου
«Οι άντρες δεν κλαίνε»
Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, 15 χρόνια μετά τον πόλεμο, μια ομάδα βετεράνων, με εμφανή τα σημάδια του πολέμου, από διαφορετικές πλευρές της Γιουγκοσλαβικής σύγκρουσης, συγκεντρώνονται από μια ειρηνευτική οργάνωση για να μοιραστούν τις εμπειρίες του πολέμου, και να προσπαθήσουν να
ξαναχτίσουν τη χαμένη εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Η συναισθηματική φόρτιση είναι μεγάλη καθώς παλιές έχθρες επανέρχονται στην επιφάνεια, αλλά οι συμμετέχοντες σταδιακά μαθαίνουν να ξεπερνούν αυτά που
τους χωρίζουν και καταφέρνουν να βρουν ένα είδος κατανόησης και σεβασμού ο ένας για τον άλλο, ή τουλάχιστον ένα είδος ανοχής, παρά τις αιματοχυσίες του παρελθόντος.
Ειδικό βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, επίσημη υποβολή της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Σκηνοθεσία: Αλεν Ντρίζεβιτς
Παίζουν: Μπόρις Ισάκοβιτς, Λέον Λούτσεβ, Εμίρ Χατζιηχαφιζμπέγκοβιτς, Σεμπάστιαν Καβάτζα
«Αδελφικοί εχθροί»
Σε εντελώς αντίθετους δρόμους – και ιδεολογικά και κινηματογραφικά – κινείται η νέα ταινία του Νταβίντ Ελοφέν που μας είχε δώσει το πολύ καλό «Μακριά από τους Ανθρώπους». Εδώ έχουμε μια κλασική γκανγκστερική ταινία με γαλλικό υπόκοσμο σε στυλ Μελβίλ που δεν έχει να προσθέσει τίποτα καινούργιο στο είδος εκτός από την εκρηκτική ερμηνεία από τους δύο πρωταγωνιστές Ματίας Σχούναρτς και Ρεντά Καντέμπ. Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Βενετίας
Ο Ντρις και ο Μανουέλ αφρικανικής καταγωγής μεγάλωσαν σαν αδέλφια σε ένα κακόφημο και υποβαθμισμένο προάστιο-γκέτο του Παρισιού. Μεγαλώνοντας ακολούθησαν τελείως διαφορετικούς δρόμους: ο Μανουέλ έμπλεξε με τον υπόκοσμο ενώ αντίθετα ο Ντρις έγινε αστυνομικός. Όταν μια διακίνηση ναρκωτικών πάει στραβά οι δύο άντρες συναντιούνται ξανά και συνειδητοποιούν ότι για να επιβιώσουν στους κόσμους τους, χρειάζονται ο ένας τον άλλο. Ανάμεσα σε προδοσίες και πικρά συναισθήματα και παρά το μίσος τους ανανεώνουν το ισχυρό δεσμό που τους ενώνει με το μοναδικό κοινό τους σημείο, την ενστικτώδη αφοσίωση στο μέρος που έζησαν σαν παιδιά.
Σκηνοθεσία: Νταβίντ Ελοφέν
Παίζουν: Ματίας Σχούναρτς, Ρεντά Καντέμπ.
«Ευρώπη, το όνειρο»
Εύστοχη αλληγορία του κόσμου που ζούμε σήμερα με τρεις έφηβους, έναν Έλληνα, έναν Σύρο κι έναν Αφγανό, ονειρεύονται μία ελεύθερη και άνετη ζωή σε μια “τέλεια” Ευρώπη. Μέσα από τις αγωνιώδεις προσωπικές τους διαδρομές, που τους φέρνουν πιο κοντά στο όνειρό τους, διαπιστώνουν πως τέλεια Ευρώπη δεν υπάρχει και πως τα όνειρά τους μπορούν να ακυρωθούν μέσα από σκληρές πρακτικές και εφιαλτικές καταστάσεις.
Ο 16χρονος Ανδρέας ζει στην Πάτρα με την οικογένειά του και ονειρεύεται το μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη για σπουδές και για δουλειά. Το μεγάλο εμπόδιο είναι η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η οικογένειά του. Ο 16χρονος Σύρος πρόσφυγας Αμπντάλα ζει σε έναν ξενώνα για ανήλικους άστεγους. Ο 17χρονος Αφγανός Αλή Ρεζά ζει στο εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο ΑΒΕΞ και προσπαθεί κάθε μέρα να περάσει παράνομα από το λιμάνι στην Ιταλία. Έχουν και οι τρεις τα ίδια όνειρα και αγωνίζονται, ο καθένας με τον δικό του τρόπο του, να τα πραγματοποιήσουν. Η ταινία παρακολουθεί τις ζωές τους σε Πάτρα, Βιέννη και Στοκχόλμη. Κι όλα αυτά σε μια δυσοίωνη ευρωπαϊκή πραγματικότητα που σύντομα μπορεί να μετατραπεί σε όνειρο – εφιάλτη γι’ αυτούς που εκπατρίζονται για να επιβιώσουν βιολογικά και οικονομικά.
Σκηνοθεσία: Αννέτα Παπαθανασίου, Άγγελος Κοβότσος
«Colette»
Σκέτη απογοήτευση από ένα φιλμ που περίμενες αν μη τι άλλο, να βγάλει κάτι ξεχωριστό, πονεμένο και δυνατό από τη ζωή της εμβληματικής Γαλλίδας συγγραφέως της αβάν γκαρντ Κολέτ που, μέσα από το έργο της, έγινε σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης κατά τον 20ο αιώνα. Αντί αυτού παρακολουθούμε ένα πληκτικό μπουλβαράκι, μια «ανάλαφρη» -και πληκτική!- κομεντί. Κρίμα και την Κίρα Νάιτλι που σε άλλα φιλμ με τους κατάλληλους σκηνοθέτες μας είχε δώσει εξαίρετες ερμηνείες. Εδώ περιφέρεται άσκοπα και αναμασώντας άψυχα λόγια με επαναλαμβανόμενες μούτες.
Το στόρι ξεκινάει, ουσιαστικά, με τον γάμο της με τον συγγραφέα Ανρί Γκοτιέ Βιλάρ (Ντόμινικ Γουέστ) που την πήρε από την απλοϊκή ζωή της επαρχίας και την εισήγαγε στη θορυβώδη ζωή του Παρισιού, ενώ μέχρι τότε προσπαθούσε να εκδώσει τα έργα της, αλλά δεν τα κατάφερνε. Έτσι, τα πρώτα της βιβλία εκδόθηκαν με το ψευδώνυμο του άντρα της «Βίλλυ» και έγιναν ανάρπαστα. Κάποια στιγμή όμως, θα αποδεχτεί μέσα της την ομοφυλοφιλία της, θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο μιας φεμινίστριας και θα έρθει σε ρήξη με τις κοινωνικές και προσωπικές συμβάσεις της εποχής της-τέλη του 19ου, αρχές του 20ου αιώνα. Εύστροφη, δυναμική και γεμάτη αυτοπεποίθηση από δω και πέρα, η Κολέτ θα γίνει η διασημότερη συγγραφέας της εποχής της και μια πρωτεργάτρια του φεμινιστικού κινήματος που αγωνιζόταν για τα δικαιώματα της γυναίκας σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία.
Σκηνοθεσία: Γουός Γουέστμορλαντ
Ηθοποιοί: Κίρα Νάιτλι, Ντόμινικ Γουέστ, Έλινορ Τόμλινσον, Φιόνα Σo
«Σκοτεινός διάδρομος»
Κι εδώ «όλα τα έχουμε ξαναδεί» κι ας βασίζεται το σενάριο αυτού του «κοριτσίστικου θρίλερ» στο μυθιστόρημα της Λόις Ντάνκαν που θεωρείται από τα ξεχωριστά της «νεανικής λογοτεχνίας». Η Κιτ λοιπόν, μία δύστροπη έφηβη, καταλήγει στο μυστηριώδες οικοτροφείο Μπλάκτγουντ, όταν η θερμόαιμη φύση της παρεκτρέπεται και η μητέρα της αποφασίζει ότι δεν μπορεί να τη χειριστεί άλλο. Μόλις καταφθάσει, κάνει τη γνωριμία της εκκεντρικής διευθύντριας Μαντάμ Ντουρέτ και συναντά τις λιγοστές υπόλοιπες μαθήτριες: τέσσερις νεαρές με ταραχώδες παρελθόν.. Καθώς περιηγούνται τους λαβυρινθώδεις διαδρόμους του σχολείου, οι συμμαθήτριες ανακαλύπτουν ότι το Μπλάκγουντ κρύβει ένα παλιό μυστικό με βαθιές ρίζες στο μεταφυσικό…
Σκηνοθεσία: Ροντρίγκο Κορτές
Παίζουν: ΑναΣοφία Ρομπ, Ούμα Θέρμαν, Ιζαμπέλ Φούρμαν, Βικτόρια Μορόλες
«Με διαβατήριο τη γοητεία»
To σκηνοθετικό ντεμπούτο του ιρανικής καταγωγής, κάτοικου Δανίας, Μιλάντ Αλαμί που φτιάχνει μια συγκινητική ιστορία για την ταυτότητα, την πατρίδα, την επιθυμία.
Ο Ισμαήλ βρίσκεται στη Δανία. Είναι γύρω στα 30, πάντα καλοντυμένος, γοητευτικός και ευγενικός. Φλερτάρει επίμονα με τις γυναίκες και θέλει άμεσα να παντρευτεί. Ως εδώ τα πράγματα θα έμοιαζαν σχεδόν φυσιολογικά, αν η άδεια παραμονής του Ισμαήλ στη χώρα, δεν έληγε μέσα στις επόμενες ημέρες. Προκειμένου να μη δρομολογηθεί η επιστροφή του στο Ιράν, ο Ισμαήλ προσποιείται κάθε μέρα έναν άλλο εαυτό, προσπαθώντας να γοητεύσει μία ακόμη γυναίκα. Κυριευμένος από την αγωνία να τα καταφέρει, το σχέδιό του γίνεται εμμονή, μέχρι που συναντά τη Σάρα, μία Ιρανή που ζει στη Δανία και καταλαβαίνει αμέσως τα σχέδιά του…
Ένα ψυχογράφημα της «γενιάς Χ» που, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης, ή το φύλο, αδυνατεί να βάλει ηθικούς φραγμούς στην ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Ο Αρνταλάν Εσμαΐλι, στον πρωταγωνιστικό ρόλο και στον ρόλο της Σάρας, η Ιρανικής καταγωγής, μεγαλωμένη στη Νέα Υόρκη, τραγουδίστρια και μουσικός της ηλεκτρο-ποπ, Σόχο Ρεζανεζάντ, που μένει στην Κοπεγχάγη.
Σκηνοθεσία: Μιλάντ Αλαμί
Παίζουν: Αρνταλάν Εσμαΐλι, Σόχο Ρεζανεχάντ, Λαρς Μπρίγκμαν
«Η μεγάλη νύχτα του Φρανσίσκο Σάνκτις»
Δομημένη ως ένα αγωνιώδες θρίλερ ταινία από την Αργεντινή. Βρισκόμαστε στο φασιστοκρατούμενο Μπουένος Άιρες του 1977. Ο Φρανσίσκο Σάνκτις, ένας οικογενειάρχης που ζει μια ήσυχη ζωή, μαθαίνει για μια επικείμενη απαγωγή που ετοιμάζουν οι στρατιώτες του δικτατορικού καθεστώτος. Έχει μόνο μία νύχτα για να πάρει την πιο σημαντική απόφαση της ζωής του: θα προσπαθήσει να σώσει τη ζωή κάποιων αθώων θέτοντας σε κίνδυνο τη δική του;
Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Humberto Constantini, ενός Αργεντινού συγγραφέα που υπήρξε αγωνιστής της επαναστατικής αριστεράς στη δεκαετία του ’70.. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το φιλμ του ’70 δεν στέκεται στους 30.000 «αγνοούμενους» (βλέπε: δολοφονημένους) στην εποχή της «άγριας» δικτατορίας στη χώρα του. Επιλέγει ως ήρωα ένα μέλος της λεγόμενης «σιωπηλής πλειοψηφίας», ενός τμήματος του πληθυσμού που επέτρεψε, με την παθητικότητά του, την εδραίωση του στρατιωτικού καθεστώτος.
Σκηνοθεσία: Φρανσίσκο Μάρκες, Αντρέα Τέστα
Παίζουν: Ντιέγκο Βελάσκες, Λάουρα Παρέδες, Βαλέρια Λοΐς
Το Φεστιβάλ Δράμας στην Αθήνα
Και φέτος ο πρώτος σταθμός του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού μήκους της Δράμας είναι ο κινηματογράφος Τριανόν όπου θα προβληθεί το σύνολο του ελληνικού προγράμματος του 41ου Φεστιβάλ σε τρία προγράμματα: στις 18:00, τις 20.00 και τις 22:00.
Μεγάλος νικητής της φετινής διοργάνωσης (Χρυσός Διόνυσος) ανακηρύχθηκε ο Παναγιώτης Χαραμής για την ταινία του «Άβανος», ένα road-γουέστερν στην ελληνική επαρχία, με ήρωα έναν πρώην κατάδικο που νιώθει ενοχές για το εργατικό ατύχημα του φίλου του στα σφαγεία όπου εργάζεται, ενώ η σύντροφός του πέφτει για άλλη μια φορά θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στην ταβέρνα του χωριού όπου δουλεύει.
Τον Αργυρό Διόνυσο απέσπασε η ταινία της Ζακλίν Λέντζου «Έκτορας Μαλό-η τελευταία μέρα της χρονιάς», με ηρωίδα μια μοναχική κοπέλα που τελικά συμφιλιώνεται με την μοναξιά της.
Από τις συνολικά 227 αιτήσεις που κατατέθηκαν φέτος, 66 ταινίες, στην πλειονότητά τους ανεξάρτητες παραγωγές, διεκδίκησαν τελικά τα βραβεία της 41ης διοργάνωσης. Από αυτές οι 4 είναι ντοκιμαντέρ και οι 2 animation. Περίπου το ένα τρίτο των σκηνοθετών ήταν γένους θηλυκού.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στις φετινές ταινίες είχαν η σεξουαλική κακοποίηση γυναικών και οι εργασιακές σχέσεις: απλήρωτοι εργαζόμενοι που καταλήγουν στο δρόμο και το κρύβουν από το περιβάλλον τους, υπάλληλοι που δεν έχουν να φάνε, διεφθαρμένοι συνδικαλιστές που αποτελούν μέρος του προβλήματος, εργατικά ατυχήματα, αλλά και ταξικές ανισότητες, σχέση πολίτη-αστυνομίας, πολιτικές αλληγορίες.
Ταυτόχρονα, νέες θεματικές ενότητες έχουν έρθει στο προσκήνιο: η γενιά των social media, η νέα γλώσσα των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, ο εθισμός στο διαδίκτυο, η «σελφίτιδα» και η φρενίτιδα των live, οι ερωτικές γνωριμίες μέσω F/B, αλλά και τα fake news στην ανθρωποφάγα τηλεόραση που αναπαράγει τα στερεότυπα απέναντι στους ξένους. Η σχέση εγγονών και παππούδων φαίνεται επίσης να απασχολεί όλο και περισσότερους νέους δημιουργούς, ενώ κάποιοι τολμούν να θίξουν θέματα ταμπού (όπως οι ομοφυλοφιλικές ερωτικές σχέσεις μεταξύ Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων).
«Alpha»
Ένα αφελέστατα … εντυπωσιακό θέαμα χάρη στα οπτικά εφέ που δεν κάνει ούτε για μικρούς θεατές. Μας μεταφέρει, υποτίθεται, 20.000 χρόνια πριν, αλλά το παίξιμο των ηθοποιών είναι σαν να έχουν βγει από το σαλόνι τους και το δε μακιγιάζ τους εντελώς στιλάτο και μοντέρνο λες και βγαίνουν σε νυχτερινή έξοδο σε μπαράκια.
Εν ολίγοις: Ένας νεαρός άντρας πηγαίνει για κυνήγι με τους καλύτερους της φυλής του. Τραυματίζεται και αναγκάζεται να μάθει να επιβιώνει μόνος του στην άγρια φύση. Εξημερώνει έναν λύκο που τον έχει εγκαταλείψει η αγέλη του κι έτσι μαθαίνουν να στηρίζονται ο ένας στον άλλον. Γίνονται γρήγορα σύμμαχοι και αντιμετωπίζουν αμέτρητους κινδύνους και δυσκολίες για να επιστρέψουν στους δικούς τους, πριν αρχίσει ο χειμώνας…
Σκηνοθεσία: Άλμπερτ Χιους
