Είναι 5 ταινίες – μοναδικές – που έμειναν στη μνήμη μας για το αντιπολεμικό τους μήνυμα.
Την ίδια στιγμή που οι σειρήνες του πολέμου ηχούν στις γειτονιές μας επιστρέφουμε στο σινεμά παρακολουθώντας απόπειρες σκηνοθετών, ερμηνείες ηθοποιών που θεωρούνται, καθόλου τυχαία, αξέχαστες.
•Αποκάλυψη Τώρα (Apocalypse Now)
Η ταινία Αποκάλυψη Τώρα! του Φράνσις Φορντ Κόπολα θεωρείται όχι μόνο μία από τις καλύτερες ταινίες του 20ου αιώνα, αλλά και μία από τις πιο ισχυρές αντιπολεμικές ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ.
Το φιλμ μάς επιστρέφει στη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Ο Μάρτιν Σιν υποδύεται τον Λοχαγό Μπέντζαμιν Γουίλαρντ. Έναν κυνικό σκληραγωγημένο στρατιωτικό, που αναλαμβάνει να βρει και να σκοτώσει τον χαρισματικό συνταγματάρχη Κουρτζ που υποδύεται ο Μάρλον Μπράντο. Ο συνταγματάρχης Κουρτζ μοιάζει να έχει αποσυρθεί από τα εγκόσμια. Απολαμβάνει μια ζωή με δικούς του κανόνες στα ορεινά τμήματα του Βιετνάμ. Οι ιθαγενείς έχουν μυθοποιήσει την παρουσία του. Ενώ στην πραγματικότητα εκείνος ζει έναν δικό του εσωτερικό πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού για την εύρεση του Κουρτζ, ο πιστός λοχαγός Γουίλαρντ συναντιέται πολλάκις με την ανθρώπινη φρίκη, την παράνοια του πολέμου. Η ταινία δεν προβάλλει τόσο τον πόλεμο στο πεδίο της μάχης, όσο τολμά με στεγνό ρεαλισμό να απεικονίσει τον πόλεμο μέσα στην ανθρώπινη ψυχή.
Ο Μάρτιν Σιν, δίνοντας μια εσωτερική ερμηνεία στον ρόλο του λοχαγού, είναι συγκλονιστικός αλλά του κλέβει, θα ‘λεγε κανείς, την «κρέμα» της δόξας αυτός ο ραδιούργος Ρόμπερτ Ντιβάλ. Στον ολιγόλεπτο ρόλο του «αρπαγμένου» αντισυνταγματάρχη του ιππικού, που κάθεται και απολαμβάνει τη μυρωδιά της κηροζίνης από τις βόμβες ναπάλμ, λέγοντας ότι «είναι η μυρωδιά της νίκης», τοποθετεί δικαίως το όνομά του στους πολύ μεγάλους της υποκριτικής. Επίσης άψογοι οι Φρέντερικ Φόρεστ, Λόρενς Φίσμπερν, Ντένις Χόπερ και Άλμπερτ Χολ. Για να φτάσουμε στον μεγάλο σταρ Μάρλον Μπράντο, που παρότι πιστεύει για τον εαυτό του ότι είναι κάτι παραπάνω από ένας καλός ηθοποιός, είναι ανέτοιμος και υπερβολικά βαρύς, έχει αυτό το θεϊκό χάρισμα και θα μνημονεύεται για όσο υπάρχουν πόλεμοι, με τις τελευταίες λέξεις που λέει στο φινάλε της ταινίας: «Ο τρόμος, ο τρόμος…»
Σκηνοθεσία: Φράνσις Φορντ Κόπολα.
Παίζουν: Μάρλον Μπράντον, Μάρτιο Σιν, Ρόμπερτ Ντιβάλ, Ντένις Χόπερ, Λόρενς Φίσμπερν•
•Πλατούν (Platoon)
Το Πλατούν βασίζεται στις εμπειρίες που είχε ο σκηνοθέτης Όλιβερ Στόουν στη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Η ταινία του δεν είναι μόνο μια αντιπολεμική κινηματογραφική απόπειρα. Η κοινωνική κριτική είναι διάχυτη στη διάρκειά της. Η ιστορία περνά μέσα από την οπτική γωνία ενός νεαρού ιδεαλιστή στρατιώτη ονόματι Κρις Τέιλορ που υποδύεται ο Τσάρλι Σιν. Ο Κρις Τέιλορ, λοιπόν, ο οποίος παρουσιάστηκε εθελοντικά στον αμερικανικό στρατό για να πολεμήσει στο Βιετνάμ, στο πεδίο του πολέμου είναι υπό τις διαταγές του υπολοχαγού Μπαρνς τον οποίο υποδύεται ο Τομ Μπέρεντζερ.
Ο υπολοχαγός Μπαρνς και οι σύντροφοί του είναι αληθινά προϊόντα του πολέμου. Κυριολεκτικοί σαδιστές, βασανίζουν αθώους πολίτες, βιάζουν μικρά παιδιά, σκοτώνουν ηλικιωμένους και ανάπηρους. Κορυφαίο στιγμιότυπο βαναυσότητας είναι η σκηνή επίθεσης της ομάδας του υπολοχαγού Μπαρνς σε χωριό όπου σκοτώνουν αδιακρίτως όποιον βρουν μπροστά τους. Η σκηνή είναι μια αναφορά στη διαβόητη σφαγή του Μάι Λάι, όπου τα στρατεύματα των ΗΠΑ σκότωσαν αδιακρίτως 300-400 άοπλους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων ανδρών, γυναικών, παιδιών και βρεφών. Η ερμηνεία του Γουίλεμ Νταφόε στην ταινία είναι συνταρακτική.
Σκηνοθεσία: Όλιβερ Στόουν
Παίζουν: Τσάρλι Σιν, Τομ Μπέρεντζερ, Γουίλεμ Νταφόε, Κέβιν Ντίλον, Φόρεστ Γουίτακερ, Τζόνι Ντεπ
•Λεπτή Κόκκινη Γραμμή (The Thin Red Line)
Η «Λεπτή κόκκινη γραμμή» αναφέρεται στην τρέλα του πολέμου από καθαρά θεωρητική άποψη. Ο πόλεμος παρουσιάζεται ως η υπέρτατη βλασφημία απέναντι στη ανθρώπινη φύση. Ο σκηνοθέτης Τέρενς Μάλικ, ένας φιλόσοφος της μεγάλης οθόνης, παρέδωσε στον κόσμο του κινηματογράφου ένα αριστούργημα.
Η πλοκή της ταινίας καταπιάνεται με την ιστορία μιας ομάδας Αμερικανών στρατιωτών, βασισμένη στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τζέιμς Τζόουνς, οι οποίοι το 1942, κατά τη διάρκεια της μάχης του Γκουανταλκανάλ, αποβιβάζονται στο νησί για να το χρησιμοποιήσουν ως ορμητήρια. Η μάχη για το στρατηγικό σημείο είναι σκληρή και η φρίκη του πολέμου φέρνει κοντά μια ομάδα αντρών και δημιουργούνται μεταξύ τους σχέσεις αδελφικές.
Βιώνοντας μια πραγματικότητα πέρα από τα ανθρώπινα όρια, έρχονται σταδιακά αντιμέτωποι με τα συναισθήματα και τον ίδιο τους τον εαυτό και ανακαλύπτουν την αξία της φιλίας και της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκεί θα νιώσουν διχασμένοι ανάμεσα στην αγριότητα του πολέμου και την απλοϊκότητα και ομορφιά του τοπίου, ενώ σύντομα θα ανακαλύψουν τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τη ζωή από το θάνατο.
Σκηνοθεσία: Τέρενς Μάλικ
Παίζουν: Τζιμ Καβίζελ, Μπεν Τσάπλιν, Σον Πεν, Νικ Νόλτε, Ηλίας Κοτέας, Τζον Κιούσακ, Γούντι Χάρελσον, Τζον Σάβατζ, Λούσι Λιού,
Σενάριο: Τζέιμς Τζόουνς Τέρενς Μαλικ
•Full Metal Jacket
Το “Full Metal Jacket” είναι μια (αντι)πολεμική ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ο διαχρονικά (φανερός) άσος του σκηνοθέτη στη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας ήταν η ανάλυση της ανθρώπινης προσωπικότητας κάτω από το πρίσμα κάθε τύπου και ποιότητας πίεσης. Αυτή είναι μια ταινία που το συλλογικό συνειδητό συμπιέζεται μέχρι του σημείου που οι άνθρωποι μετατρέπονται σε αδίστακτες αιμοσταγείς προσωπικότητες. Το σενάριο της ταινίας μάς σπρώχνει, χρονικά, στην αγαπημένη περίοδο του αντιπολεμικού χολιγουντιανού κινηματογράφου, τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Το φιλμ χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο μέρη. Το πρώτη εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ και παρακολουθεί τη φάση της βασικής εκπαίδευσης των νεοσύλλεκτων. Ένας από αυτούς είναι ο στρατιώτης Τζόκερ (Μάθιου Μοντίν), το κεντρικό πρόσωπο και αφηγητής της ταινίας. Στο στρατόπεδο εκπαιδευτής είναι ο λοχίας Χάρτμαν (Ρ. Λι Ερμι – σε έναν από τους πλέον εμβληματικούς ρόλους στην ιστορία του σινεμά)
Στο Full Metal Jacket βλέπουμε πώς οι στρατιώτες υποβάλλονται σε πλύση εγκεφάλου γύρω από το τι πρέπει να θεωρούν σωστό και τι λάθος. Μιλάμε για ανθρώπους που μοιάζουν να πλέουν στο πέλαγος μιας ηθικής ασάφειας όπου φτάνουν στο σημείο να θυμίζουν φονικές μηχανές. Η ειρωνεία του σκηνοθέτη προς τους αιμοδιψείς στρατιώτες είναι διάχυτη. Το μαύρο κλίμα της ταινίας συνδυάζεται με εύθυμα τραγούδια να παίζουν σε διάφορες σκηνές της ταινίας όταν οι στρατιώτες υποψήφιοι δολοφόνοι θεωρούν πως κάνουν κάτι σωστό.
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Παίζουν: Μάθιου Μοντίν, Ρ. Λι Ερμι
•Γεννημένος την 4η Ιουλίου (Born on the Fourth of July)
Η ταινία πραγματεύεται την αληθινή ιστορία του βετεράνου του Βιετνάμ, Pον Kόβιτς, ο οποίος όταν επέστρεψε με φρικτές αναμνήσεις και μερική αναπηρία από τον πόλεμο, αγωνίστηκε να ξαναχτίσει από το μηδέν μια καινούργια ζωή και επιδόθηκε σε μια επίπονη σταυροφορία ενάντια στην κυβερνητική πολιτική και τη συμπεριφορά των συμπατριωτών του απέναντι στους βετεράνους. Μία από τις καλύτερες ταινίες πάνω στο τραύμα του Βιετνάμ, την απώλεια της αθωότητας και τη δυσκολία προσαρμογής του «βετεράνου» στο κοινωνικό σύνολο.
Το «Γεννημένος την 4η Ιουλίου» είναι το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Όλιβερ Στόουν για το Βιετνάμ. Η πρώτη είναι το «Πλατούν» το 1986 και η τρίτη το «Ουρανός και γη» το 1993.
Η ταινία έχει αποσπάσει δύο Όσκαρ (σκηνοθεσίας, μοντάζ) και τέσσερις Χρυσές Σφαίρες (δραματικής ταινίας, ανδρικής ερμηνείας, σκηνοθεσίας και σεναρίου). Το «Γεννημένος την 4η Ιουλίου» πραγματεύεται τις συνέπειες του πολέμου. Ο Ρον Κόβιτς (Τομ Κρουζ), εθελοντής στον πόλεμο στο Βιετνάμ, καταλήγει να κάνει φρικτά πράγματα όπως να συμμετάσχει στη σφαγή ενός χωριού γεμάτου άοπλους Βιετναμέζους πολίτες καθώς και να σκοτώσει κατά λάθος έναν από τους συντρόφους του. Ο Κόβιτς, μετά από πολεμική συμπλοκή, τραυματίζεται βαριά και μένει παράλυτος. Το “ταξίδι” του είναι ένα παράδειγμα αφελούς πατριωτισμού και των αποτελεσμάτων του.
Σκηνοθεσία: Όλιβερ Στόουν.
Σενάριο: Όλιβερ Στόουν και Ρον Κόβιτς (βασισμένο στην ομώνυμη αυτοβιογραφία του βετεράνου του πολέμου του Βιετνάμ Ρον Κόβιτς).
Παίζουν: Τομ Κρουζ, Κίρα Σέντγουικ,Τζέρι Λεβίν, Στίβεν Μπόλντουιν, Τομ Μπέρεντζερ, Γουίλεμ Νταφόε, Ρέιμοντ Τζ. Μπάρι, Κάρολιν Κάβα.
