Δεν πάνε μέρες που ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Μωραΐτης αποχώρησε από τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή που σκηνοθετεί ο Σίμος Κακάλας σε παραγωγή της εταιρείας του Σταύρου Αμούτζα Δελλή «Θεατρικά Δρώμενα Ίασμος» καταγγέλλοντας τον αποκλεισμό του από την αφίσα της παράστασης (στην οποία εμφανίζονται οι πέντε από τους επτά ηθοποιούς που μοιράζονται τους ρόλους) με το επιχείρημα ότι «δεν είσαι τηλεοπτικός και δεν θα προσελκύσεις κόσμο, οπότε δε θα σε συμπεριλάβουμε σε προωθητικό υλικό». (όλη η υπόθεση στο πολύ καλο ρεπορτάζ της Ναταλί Χατζηαντωνίου στην Εφημερίδα των Συντακτών)
Επίσης, αυτές τις ημέρες κυκλοφορεί σε όλα τα μέσα φωτογραφία με εργαζόμενο στη «βαριά βιομηχανία» μας (!), αυτή του τουρισμού να κολυμπά για να σερβίρει «έχοντες» παραθεριστές που απολαμβάνουν ήλιο και Ελλάδα σε πλωτή εξέδρα. Με τη θέληση του, όπως λέει το ρεπορτάζ, προς χάριν των γενναιόδωρων φιλοδωρημάτων.
Όποιος θεωρεί ότι αυτά τα δύο φαινόμενα του καιρού μας είναι εντελώς διαφορετικά και δε συναντούνται πουθενά, πλανάται πλάνην οικτρά. Γιατί και τα δύο, αφορούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τις συνθήκες και τους όρους δουλειάς.
Και οι δύο εργοδότες απάντησαν. Είναι εντυπωσιακό το πόσο μοιάζουν οι τοποθετήσεις τους, στο οποίο διαφαίνεται η αδυναμία του νομοθετικού πλαισίου να προστατεύσει και να σταθεί στο πλάι του εργαζομένου βιοποριστή, είτε αυτός είναι ηθοποιός είτε είναι σερβιτόρος.
Για τον μεν κ. Μωραΐτη, στηλίτευσε ως απαράδεκτη καλλιτεχνική ματαιοδοξία και διάθεση προσωπικής προβολής το αυτονόητο δικαίωμα του να διεκδικεί την ίση μεταχείριση σε όλη τη διαδικασία της παράστασης, προχωρώντας μάλιστα σε ψευδή καταγγελία ότι αυτό ζητήθηκε σε βάρος άλλων ηθοποιών και απειλώντας τον εργαζόμενο ηθοποιό με μηνύσεις για αποζημιώσεις για ηθική βλάβη της παράστασης! Γιατί η εταιρεία παραγωγής έχει κάθε δικαίωμα να καθορίζει τις συνθήκες της παράστασης που χρηματοδοτεί (στον καπιταλισμό ζούμε) αλλά ο εργαζόμενος ηθοποιός δε δικαιούται ούτε να παραιτηθεί εάν δε συμφωνεί με αυτές, αντιμετωπίζοντας εγκλήσεις, εκβιασμούς και απειλές όταν το κάνει. Και η επιχείρηση με τον επιπλέοντα σερβιτόρο απάντησε ούτε λίγο, ούτε πολύ με τα ίδια επιχειρήματα περί ευθύνης του εργαζομένου. Ότι είναι μια υγιής επιχείρηση, ότι δίνει δουλειά σε κόσμο, ότι ο σερβιτόρος («ο πιτσιρικάς» όπως τον αναφέρει ο εργοδότης του) δέχτηκε να το κάνει αυτό με τη θέλησή του για τα γενναία φιλοδωρήματα, ότι του δίνει μισθό 3.000 ευρώ κλπ.
Η διαφορά στις δύο αυτές περιπτώσεις είναι η στάση του εργαζόμενου. Κανένας, βέβαια, δεν μπορεί να ρίξει ανάθεμα στην παθητική αποδοχή των μεσαιωνικών συνθηκών εργασίας στον σερβιτόρο. Ο οποίος βιοπορίζεται ίσως και ευκαιριακά, μέσα στις άγριες συνθήκες εργασίας, με τη φράση «αν όχι εσύ, κάποιος άλλος» να αιωρείται πάνω από το κεφάλι του ή και με το θολό θάμπος των περιστασιακών 3.000 ευρώ μέσα στη κόλαση των 650. Όλοι ωστόσο οφείλουμε να σταθούμε με σεβασμό στη γενναία απόφαση του ηθοποιού να αποχωρίσει από την παράσταση προτάσσοντας την εργασιακή αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη υπόσταση πάνω από «πληρωμένες» ή απλήρωτες πρόβες, πάνω από γενναίους μισθούς, πάνω από το «όνειρο της Επιδαύρου», απορρίπτοντας στην πράξη, αυτό για το οποίο η εταιρεία παραγωγής τον εγκαλεί, την όποια καλλιτεχνική ματαιοδοξία.
Σημεία των καιρών θα πει κανείς. Των καιρών που θέλουν ανέγγιχτες και ανεξέλεγκτες εργοδοσίες, επειδή «δίνουν ψωμί», που απαιτούν εκτός από τη διάθεση της εργατικής δύναμης, την πλήρη, έκουσα ή άκουσα, υποταγή των συνειδήσεων. Το έχουμε συναντήσει παντού. Από την επίσκεψη προεκλογικά του τωρινού Υπουργού Εργασίας σε φάμπρικές όπου ο εργοδότης απειλούσε τους εργαζομένους ότι εάν δεν τον ψηφίσουν θα πέσουν στην δυσμένεια της επιχείρησης, έως την κατάσταση στις εφημερίδες όπου πρόσφατα εκδότης απαίτησε από τους εργαζομένους «δηλώσεις μετανοίας και αφοσίωσης» ακολουθώντας το δόγμα «διαίρει και βασίλευε».
Υγ. Το χειρότερο της υπόθεσης του κ.Κωνσταντίνου Μωραΐτη είναι η στάση του πρωταγωνιστή και (προφανώς) ποσοστούχου κ. Γιάννη Στάνκογλου, όπου, παρόλο και ίσως λόγω θέσης θα ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να παρέμβει καταλυτικά υπέρ του συναδέλφου του και της αιτούμενης ισονομίας, εξέπληξε τους πάντες παρεμβαίνοντας δημόσια (σε αντιθεση με την επίσης αδικαιολόγητη σιωπή του σκηνοθέτη κ. Σίμου Κακάλα) και καθυβρίζοντας τον κ. Μωραΐτη, παραβιάζοντας κάθε συναδελφική δεοντολογία (δεν ξέρω καν αν υπάρχει σχετικός Κώδικας στο Σ.Ε.Η.). Δεν γνωρίζω αν αυτό πλέον, αποτελεί κάποιο κομμάτι αρνητικής διαφημιστικής καμπάνιας, αλλά η απάντηση που δίνει αυτοπροσώπως σε όποιον τοποθετείται για την υπόθεση και στηρίζει τη γενναιοφροσύνη του κ. Μωραΐτη, με την ελεύθερη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα των στίχων 1511-1514 της αρχαίας τραγωδίας, μάλλον εκθέτει τον ίδιο, μιας και μπορεί μεν να γνωρίζει πολύ καλά τα λόγια, δείχνει όμως να αγνοεί την Ύβρη και το Μέτρο, βασικά διαπραγματευόμενα ζητήματα του αρχαίου δράματος. Ίσως τελικά, όλο αυτό απλά να αποδεικνύει, ότι και ο κόσμος του θεάτρου εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί μια όμορφη αγαπημένη οικογένεια, όταν επικρατούν τέτοιες (λογικές κατά πολλούς) εργασιακές, ταξικές σχέσεις, όπου ο εργαζόμενος θα πρέπει να κολυμπήσει σε ένα τέτοιο τέλμα σερβίροντας την τέχνη του. Ακόμα και στην επιλογή του ποιος θα μπει στην αφίσα…
