επιμέλεια: Αναστασία Νικολάου – Ψυχολόγος
Μπορεί κάποιοι να μη σας βρίσκουν όμορφους. Μπορεί κιόλας να σας το λένε. Μπορεί να σας απορρίπτουν γι’ αυτό ή να σας ειρωνεύονται ακόμα. Μπορεί να έχετε πέσει θύμα bullying στο σχολείο, την εργασία, τις προσωπικές σχέσεις, αλλά και στο διαδίκτυο για την εξωτερική σας εμφάνιση. Μπορεί να έχετε σταθεί συχνά μπροστά από τον καθρέφτη σας και το είδωλό σας να μην ανταποκρίνεται στις κυρίαρχες προσδοκίες της αντικειμενικής ομορφιάς. Μπορεί να χαμογελάτε πικρά με μια τέτοια διαπίστωση. Στην ουσία το αν είμαστε όμορφοι ή άσχημοι είναι μια στατιστική τυχαιότητα και μια κατάσταση που δεν έχουμε συνειδητά επιλέξει.
Πολλοί από εμάς παλεύουμε με τη δική μας ελκυστικότητα και, συγκεκριμένα, με την ιδέα ότι δεν μας φτάνει. Η σωματική δυσαρέσκεια ή το να μην αρέσει το σώμα κάποιου, είναι μια σημαντική ανησυχία τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Η επιδίωξη ενός πιο ελκυστικού σώματος, αν εκδηλώνεται ως εμμονή για αδυνάτισμα ή ορμή για σφριγηλότητα, είναι ένας μεγάλος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών και μυϊκής δυσμορφίας, που και τα δύο αυξάνονται δραματικά σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ποιον κατηγορούμε; Τα μέσα ενημέρωσης, όπως ήταν αναμενόμενο, ανάμεσα σε ένα πλήθος πιθανών ενόχων. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι εταιρείες έχουν αναλάβει να καλύψουν τις επιταγές του σύγχρονου λάιφ στάιλ και της εικόνας του ιδανικού ανθρωπότυπου. Το Instagram για παράδειγμα και άλλες πλατφόρμες είναι γεμάτες με φωτογραφίες και λέξεις που διαβεβαιώνουν ότι όλοι είναι όμορφοι και ότι η ομορφιά δεν είναι κάτι το επιφανειακό. Επιχειρείται να δημιουργηθεί μια καινούργια προσέγγιση του ωραίου που θα απαλλάξει από την ανασφάλεια και θα ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αγκαλιάσουν την πραγματική τους ομορφιά.
Αυτά τα μηνύματα είναι παρήγορα και ελκυστικά, υποστηρίζονται όμως από στοιχεία; Συχνά λέμε ότι η ομορφιά είναι υποκειμενική. Τα δεδομένα ωστόσο υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι είναι αξιοσημείωτα συνεπείς στον καθορισμό τους για το ποιος είναι ελκυστικός και ποιος όχι, τόσο στον δικό τους πολιτισμό και κουλτούρα όσο και με τους διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτό δε σημαίνει ότι η υποκειμενικότητα δεν παίζει κανένα ρόλο –καθώς όλοι καθοδηγούμαστε από τις ατομικά διαμορφωμένες προτιμήσεις μας– αλλά ότι το πεδίο της υποκειμενικότητας υπάρχει μέσα στα στενά όρια των αντικειμενικών χαρακτηριστικών της φυσικής ομορφιάς.
•Η προσέγγιση που θέλει την ομορφιά να είναι κάτι βαθύτερο και όχι επιφανειακό και ότι η εμφάνιση ενός ατόμου δεν έχει καμία σχέση με την προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά του, προσκρούει συχνά στην πραγματικότητα συστηματικής μεροληψίας υπέρ των ελκυστικών ανθρώπων, οι οποίοι δε θεωρούνται απλώς καλοί, αλλά και πιο έξυπνοι, κοινωνικοί, έμπιστοι, ειλικρινείς, ικανοί, συμπαθείς και φιλικοί.
Οπότε τι θα έπρεπε να κάνουμε; Θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να πείσουμε τους ανθρώπους ότι όλοι είναι όμορφοι. Θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να επαναπροσδιορίσουμε τα πρότυπα ομορφιάς ώστε να είναι ευρύτερα και να καλύπτουν περισσότερους, επιτρέποντας έτσι σε έναν μεγαλύτερο αριθμό ατόμων να ανήκουν στο κλαμπ των εμφανίσιμων. Αλλά αυτές οι στρατηγικές δε λειτουργούν επειδή δε μειώνουν τη σημασία που αποδίδεται στην ομορφιά εξαρχής.
Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως η ομορφιά είναι απλώς ασήμαντη, αλλά αυτό είναι εντελώς ασυνεπές με τα δεδομένα. Θα πρέπει να είμαστε ισορροπημένοι αναφορικά με την προσέγγισή μας στην ομορφιά. Είναι πράγματι σημαντική, αλλά όχι τόσο σημαντική όσο την παρουσιάζουν τα μέσα ενημέρωσης που θα σας ενθαρρύνουν να βασίσετε ένα δυσανάλογο ποσοστό της αυτοεκτίμησής σας στις θετικές αξιολογήσεις των άλλων για την εξωτερική σας εμφάνιση είτε αυτοί είναι η οικογένεια είτε οι φίλοι είτε οι σύντροφοι.
Αν συνειδητοποιήσετε ότι είστε πολύπλοκοι και πολύπλευροι, τότε θα διαπιστώσετε ότι οι πηγές από τις οποίες αντλείτε την αυτοεκτίμηση και την εικόνα του εαυτού σας πρέπει να είναι εξίσου πολλές και διαφορετικές. Τι μπορείτε να κάνετε με το σώμα σας; Τι μπορεί να κάνει ο εγκέφαλός σας; Είστε έξυπνοι, δημιουργικοί, αστείοι, αθλητικοί, περιποιητικοί, σκληρά εργαζόμενοι, καλοί μάγειρες, υπέροχοι γονείς;
Το να δώσουμε συνειδητά λιγότερη σημασία στη φυσική ελκυστικότητα και να διαφοροποιήσουμε τις πηγές αυτοεκτίμησης δεν είναι εύκολο. Για κάποιους, η διαδικασία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Απαιτείται μια γενναιόδωρη δόση σκεπτικισμού, ιδιαίτερα προς τις καμπάνιες που ηγούνται της βιομηχανίας ομορφιάς – ειδικά όταν αυτές οι διαφημίσεις συγκαλύπτουν τις εμπορικές τους προθέσεις υπό το πρόσχημα της καλοπροαίρετης διάθεσης.
Η απογοήτευση που βιώνει κανείς από τη συνειδητοποίηση πως δεν είναι αντικειμενικά όμορφος μπορεί να είναι βασανιστική. Αυτό όμως δεν αποκλείει την αναζήτηση άλλων πηγών που καλλιεργούν την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό.
Η ευτυχία, η επιτυχία και η αγάπη δεν αφήνουν απέξω όσους αντικειμενικά δεν είναι ωραίοι. Ο έρωτας αγγίζει όλους ανεξάρτητα με το σχήμα και τη μορφή τους.
Πολλές φορές μπορεί να αναρωτιόμαστε γιατί αρέσουμε σε κάποιον, τι το όμορφο βρίσκει σε μας. Το πραγματικά ενδιαφέρον θα ήταν απλώς να κατανοήσουμε το ότι οι άλλοι σε μας συχνά βλέπουν αυτό που και εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να δούμε ή να εκτιμήσουμε. Να εμπιστευτούμε τελικά το γούστο τους.
