του Παύλου Κάγιου //
Στο The Square (Το Τετράγωνο) ο Σουηδός σκηνοθέτης Ρούμπεν Έστλαντ, βγάζει γλώσσα σε όλη την κουλτουρέ Δύση και στους παρατρεχάμενούς της οι οποίοι έχουν κατασκευάσει μια “σχιζοφρενικά γελοία κάστα”. Η βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα ταινία, που προβάλλει απόψε – Πέμπτη 3 Μαρτίου – στις 22.00 η ΕΡΤ2, σαρκάζει αυτό που συχνά ονομάζουμε: “ο πολιτισμός μας”.
Το σενάριο. Ο Κρίστιαν είναι ο πολύ διανοούμενος, πολύ όμορφος και πολύ…κουλ και πολιτισμένος επιμελητής σε ένα σημαντικό μουσείο σύγχρονης τέχνης στη Σουηδία. Το νέο του project λέγεται To Τετράγωνο. «Το Τετράγωνο είναι ένα καταφύγιο εμπιστοσύνης και φροντίδας. Μέσα του όλοι μοιραζόμαστε ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις». Με αυτή την επιγραφή να συνοδεύει το έργο τέχνης που δίνει σφυγμό στην ταινία, ο Ρούμπεν Έστλαντ οικοδομεί τη νέα του σάτιρα με στόχο την ευημερούσα δυτική (και κυρίως βορειοευρωπαϊκή) κοινωνία. Ο σκηνοθέτης, που έχει γράψει και το σενάριο, καθρεφτίζει στον πολιτικά ορθό πρωταγωνιστή του όλες τις αμήχανες και καθόλου καθωσπρέπει αντιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει μια αναπάντεχη ενόχληση στην καθημερινή ροή, όσο μικρή κι αν είναι. Με αφορμή την ιδιαίτερα…θεατρική κλοπή ενός iPhone, ο ιστός της σάτιρας ξετυλίγεται εξωφρενικά και ξεκαρδιστικά.
Μεθοδικά αλλά και με το ευφυές θράσος και ιδιαίτερο χιούμορ που έχει επιδείξει στη φιλμογραφία του ο Έστλαντ, η ταινία απευθύνει στους ήρωες, και κατ’ επέκταση στους θεατές, εύστοχα και ανησυχητικά ερωτήματα για την ευθύνη απέναντι στους άλλους, για τις περίφημες ηθικές αξίες που μοιάζουν να υποχωρούν εύκολα και αυθόρμητα, για την κοινωνική ανισότητα και τη δυσπιστία που έχει καθιερωθεί στη θέση μιας παλιότερης πίστης στο σύστημα. Η ταινία απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στο 70ο Φεστιβάλ των Καννών.
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης που είχε έρθει και στο δικό μας Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και μίλησε για την ταινία του η οποία και προβλήθηκε, αναλύει απλά και …ειρωνικά το φιλμ του: «Όπως και με την Ανωτέρα Βία, Το Τετράγωνο είναι ένα δράμα και μία σάτιρα. Ήθελα να κάνω μια κομψή ταινία με εικαστικές και ρητορικές τεχνικές για να προκαλέσω και να διασκεδάσω τους θεατές. Θεματικά, η ταινία κινείται ανάμεσα σε θέματα όπως η ευθύνη και η εμπιστοσύνη, ο πλούτος και η φτώχια, η ισχύς και η αδυναμία. Η πίστη στο άτομο που μεγαλώνει και η πίστη στην κοινότητα που φθίνει. Η δυσπιστία απέναντι στο κράτος, στα μέσα ενημέρωσης και στην τέχνη».
Συμπαραγωγή Σουηδίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Δανίας 2017
Σκηνοθεσία: Ρούμπεν Έστλουντ
Πρωταγωνιστούν: Ελίζαμπεθ Μος, Ντόμινικ Γουέστ , Κλάενς Μπανγκ, Τέρι Νόταρι
