γράφει ο Γιάννης Παναγιωτόπουλος //
Αυτές τις τελευταίες ημέρες έπιασα αρκετές φορές τον εαυτό μου να αναρωτιέται. Έβλεπα φίλους με ευαισθησίες παρόμοιες με τις δικές μου να γράφουν στα κοινωνικά δίκτυα ότι ντρέπονται για την Ελλάδα, επειδή η κυβέρνηση κλείνει τα σύνορα, συλλαμβάνει ανθρώπους χωρίς να έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα και πετάει μπογιές για να σημαδέψει τους μετανάστες. Οι φίλοι μου αυτοί ντρέπονται για την Ελλάδα επειδή κάμποσοι συμπολίτες μας βρίζουν χυδαία εγκύους και ανεβάζουν φωτογραφίες με καλτσάκια μικρών παιδιών που παρουσιάζουν ως λάφυρα πολέμου. Οι φίλοι μου αυτοί ντρέπονται επειδή πολλοί Έλληνες αισθάνονται εθνική περηφάνεια ακούγοντας τον αριθμό των “αποτροπών” που κατάφεραν οι ελληνικές Αρχές, παραγνωρίζοντας ότι κάθε “αποτροπή” συνιστά σπρώξιμο προς τον κίνδυνο για τη ζωή αυτών των ανθρώπων. Κι αναρωτιέμαι, εγώ γιατί (ακόμα) δε νιώθω ντροπή;
Φοβάμαι μήπως η όποια γνώση κατέχω πάνω στα διακυβεύματα της διεθνούς διπλωματίας, κυρίως μέσω της δημοσιογραφικής μου ιδιότητας, με έχει κάνει αναίσθητο. Φοβάμαι μήπως η συνειδητή μου επιλογή να μη διατυπώνω εύκολες κρίσεις, πόσω μάλλον διαδικτυακές καταδίκες, έχει ως αποτέλεσμα την αδρανοποίηση της ανθρωπιάς μου και τη σχετικοποίηση όσων θα έπρεπε να θεωρώ αυτονόητα. Και τέλος φοβάμαι μήπως συλλογιζόμενος όλα αυτά, χάνω χρόνο που θα μπορούσα να αφιερώνω προκειμένου να συνεισφέρω με τις μικρές μου δυνάμεις στη βελτίωση της θέσης των μεταναστών και προσφύγων. Κι όμως, (ακόμα) δεν ντρέπομαι.
Ας πούμε ότι ξεπερνάω τον τελευταίο μου φόβο σκεπτόμενος ότι αν δεν τα βρεις με τον εαυτό σου, δεν μπορείς να βοηθήσεις κανέναν. Και πάω στον επόμενο.
•Δεν ντρέπομαι για τη χώρα μου, γιατί οι έννοιες “χώρα” ή “πατρίδα” σίγουρα δεν εξαντλούνται στις πράξεις των εκάστοτε κυβερνήσεων. Ποτέ δεν είχα ιδιαίτερες προσδοκίες από τις κυβερνήσεις, ακόμα κι από αυτές που είχα ψηφίσει και στηρίξει
Σε συνθήκες κρατικών και οικονομικών ανταγωνισμών, όλες τους κάνουν εγκλήματα. Όσο για τους “συμπολίτες” που λένε ή κάνουν αίσχη, θέλω να σκέφτομαι πως είναι, και με δική τους ευθύνη φυσικά, θύματα της κυρίαρχης αφήγησης που κατασκευάζει εχθρούς κι εκείνοι αρπάζονται από την απειλή και την κάνουν σημαία. Γιατί να ντρέπομαι εγώ; Μόνο και μόνο επειδή το κάνουν στο όνομα της Ελλάδας; Δεν είναι μόνο δική τους.
Δεν ντρέπομαι επίσης γιατί ακόμα και ως Έλληνες που τρώμε την εθνική προπαγάνδα, μπορούμε και καλύτερα. Ή έστω, λιγότερο άσχημα. Στο ιδιαίτερα πολύπλοκο και πιεστικό για τα ανθρώπινα δικαιώματα πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε, υπάρχει ακόμα περιθώριο επιλογών. Ακόμα κι αν απορρίψουμε ως ουτοπικό το απολύτως ανθρώπινο, όπως έκανε ο Αλέξης Τσίπρας σε πρόσφατη συνέντευξή του, μπορούμε καλύτερα από τα σκατά.
•Οι κυρίες στη Λέσβο που μαγείρευαν στα καζάνια για να ταΐζουν τους πρόσφυγες Ελληνίδες είναι. Οι κάτοικοι των ακριτικών νησιών που εδώ και πέντε χρόνια στη συντριπτική τους πλειοψηφία προσπαθούν να συνυπάρξουν αρμονικά με τους άτυπους ενοίκους των απαράδεκτων κέντρων φιλοξενίας, είναι Έλληνες επίσης. Θέλω να πω ότι ακόμα και άνθρωποι που μάλλον δεν αρνούνται την εθνική ταυτότητα ούτε ονειρεύονται έναν κόσμο χωρίς σύνορα, βιώνουν την προσφυγική μεταναστευτική κρίση βάζοντας θετικό πρόσημο στην ιστορία
Σε τελική ανάλυση, η ντροπή εμπεριέχει ενοχή κι εμείς δε φταίμε σε κάτι. Οφείλουμε να απολογηθούμε μόνο για την αδράνειά μας. Δε θα βοηθήσουμε κανέναν λέγοντας πως ντρεπόμαστε για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Εφόσον επιλέγουμε ή αναγκαζόμαστε να βρισκόμαστε εδώ, το “εδώ” καλούμαστε να βελτιώνουμε, για εμάς και όσους έχουν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη.
“Kara Tepe Refugee Camp on Lesbos Island, Greece” by United Nations Photo is licensed under CC BY-NC-ND 2.0
