της Μαριλιάνας Ρηγοπούλου* //
Σ’ ένα ζεστό, φιλόξενο και υπέροχο χώρο στην Κυψέλη, το θέατρο «Μπίπ», παρουσιάζεται η παράσταση με τίτλο «Φονικό εγχειρίδιο φιλίας» της Κατερίνας Λιόντη και της Γεωργίας Σοφού μέσω του οποίου μάς συστήνεται η νεοσύστατη θεατρική ομάδα Citra.
Το όνομά τους Citra το εμπνεύστηκαν από μια διάλεκτο που δεν υπάρχει πια, τα σγχαλέζικα και σημαίνει Τέχνη. Πράγματι πέτυχαν το σκοπό τους, παράγουν Τέχνη με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο.
Το «Φονικό εγχειρίδιο φιλίας» αποτελεί μια εξ ολοκλήρου δική τους δουλειά, καθώς την ομάδα Citra αποτελούν οι Άννα-Μαρία Παναγιωτοπούλου, η οποία και σκηνοθέτησε την παράσταση, η Κατερίνα Λιόντη, που μαζί με τη Γεωργία Σοφού έγραψαν το έργο και παράλληλα ερμηνεύουν επί σκηνής και η Δανάη Παρασκευοπούλου.
Πηγή έμπνευσης για τη συγγραφή του έργου υπήρξε τόσο ένα αμερικάνικο εγχειρίδιο με τίτλο «How to win friends and influence others», όσο και το έργο του Ν. Γ. Πεντζίκη το οποίο τιτλοφορείται «Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης», καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν σε οικοτροφείο, ή και σε άλλα ιδρύματα κι έτσι διαχειρίστηκαν αληθινές βιωματικές καταστάσεις.
Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται μέσα από τη ζωή τριών κοριτσιών που γνωρίζονται και συνυπάρχουν μέσα στην πορεία του χρόνου, διάγοντας την παιδική, την εφηβική, τη μεταεφηβική και την ενήλικη ζωή τους.
Από τα τρία αυτά κορίτσια, τη Φοίβη, τη Βίλμα και τη Χλόη, η Φοίβη και η Βίλμα μεγαλώνουν σε οικοτροφείο, εν αντιθέσει με τη Χλόη όπου μεγαλώνει σ’ ένα άκρως υπερπροστατευτικό και καταπιεστικό γονεϊκό περιβάλλον.
Αγωνίες, άγχη, μίση, κρυφοί πόθοι, επιθυμίες, όνειρα, ανταγωνισμοί, ολόκληρη ζωή, μπλεγμένη στο ίδιο κουβάρι και ταυτόχρονα στο κουβάρι της ζωής της καθεμιάς, της μοναξιάς τους, της απομόνωσής τους, τρία νήματα ζωής που πλέκονται άλλοτε γλυκά κι άλλοτε βίαια, άλλοτε για ν’ αγαπήσουν κι άλλοτε για να προδώσουν.
Η σκηνοθέτις Άννα- Μαρία Παναγιωτοπούλου είχε ένα δύσκολο κείμενο ως προς τη δομή και την εξέλιξή του στα χέρια της, το οποίο η ομάδα Citra ονομάζει μαύρη κωμωδία, αλλά επί της ουσίας πρόκειται για ένα κοινωνικό έργο, ένα εξαίρετο ψυχογράφημα.
Μέσα από τη διεισδυτική σκηνοθετική της οπτική η Άννα-Μαρία Παναγιωτοπούλου κατορθώνει να αναδείξει όλες τις πτυχές αυτού του δράματος.
Μας τονίζει πλήρως τα κοινωνικά προβλήματα καθώς θίγει, είτε μέσα από κοινωνιολογικούς συμβολισμούς, είτε φραστικά, το φαινόμενο του ιδρυματισμού καθώς η Φοίβη και η Βίλμα μεγαλώνουν σε οικοτροφείο, με αιχμηρή διάθεση τονίζει τον εξουσιαστικό χαρακτήρα που ασκούν στα παιδιά ενός οικοτροφείου οι εργαζόμενοι, τη μοναξιά που βιώνουν παρότι ζουν και μεγαλώνουν μαζί, ενώ ταυτόχρονα ρίχνει φως και στην άλλη πλευρά της εξουσίας που καλύπτεται απ’ το εξιδανικευμένο πέπλο της γονεϊκής προστασίας και ασφάλειας που παρέχεται και συνάμα ελέγχει και διαχειρίζεται τα πάντα.
Η σκηνοθέτις Άννα-Μαρία Παναγιωτοπούλου προβάλλει επιτυχώς το κάθε στάδιο εξέλιξης της ζωής των τριών αυτών κοριτσιών καθώς μέσα από τον χρόνο οι παιδικές αυτές φιλίες μεταλλάσσονται σε διαχειριστικές ανθρώπινες σχέσεις εξάρτησης και εξασφάλισης προσωπικών συμφερόντων και αναγκών της κάθε μιας, για να καταλήξουν στην ενήλικη ζωή τους σε προδοσία, σε κατακερματισμό και εν τέλει σε πλήρη απομόνωση.
Παρότι κατά την έναρξη της παράστασης, όπου τα κορίτσια μας αυτοσυστήνονται δίνει μια εσάνς πιο τρυφερή ίσως και κοριτσίστικη, στην ουσία πρόκειται για μια παράσταση κοινωνικά δυναμική, σκληρή, αιχμηρή, κυνική που οι σχολιασμοί της χτυπούν μέχρι το μεδούλι, που δεν στοχεύει στην ευκαιριακή συγκινησιακή φόρτιση του θεατή, αλλά στον βαθύτερο προβληματισμό του, σε μια ενδοσκόπηση κι αυτό επετεύχθη από τη σκηνοθέτιδα Άννα- Μαρία Παναγιωτοπούλου.
Στο ρόλο της Φοίβης η Κατερίνα Λιόντη που είναι και η μία εκ των συγγραφέων του έργου.
Η Κατερίνα Λιόντη ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά το ρόλο της επί σκηνής, καθώς σκιαγραφεί το πορτρέτο της Φοίβης που ζει στο οικοτροφείο, με γοητευτική λεπτομέρεια.
Ατίθαση, ελεύθερη, σαν άλογο που τρέχει για να ρουφήξει τη ζωή, να κάνει τα παιδικά της όνειρα πραγματικότητα, να ζήσει τον έρωτα στην εφηβεία, να χρησιμοποιήσει τη Χλόη αρχικά για τα σχέδιά της, να προδοθεί στο τέλος κι απ’ τη Βίλμα, την καλύτερή της φίλη, κι απ’ τη Χλόη.
Ξεπουλήθηκε για τα όνειρά της, χάθηκε στη διαδρομή, στην προσπάθεια, πνίγηκε στον εσωτερικό στεναγμό των δακρύων, μόνη, εξαθλιωμένη, ανήμπορη έχοντας αντικρύσει το πιο φριχτό και ανελέητο πρόσωπο της κοινωνίας καταλήγει ναρκομανής και ιερόδουλη, μέσα στο τέναγος της απελπισίας και της μοναξιάς τη βρίσκουν νεκρή κάτω από μια γέφυρα όμως ο αληθινός αυτόχειρας ποιος ήταν, η Φοίβη ή η κοινωνία;
Ο ρόλος της Φοίβης ήταν εξαιρετικά δύσκολος από κάθε άποψη, ωστόσο η Κατερίνα Λιόντη φλέρταρε με τη επιτυχία.
Τη Βίλμα, τη φίλη της Φοίβης στο οικοτροφείο υποδυόταν η Γεωργία Σοφού, το έτερο συγγραφικό πρόσωπο του έργου.
Η Γεωργία Σοφού κατάφερε να αλλάζει τόσα πολλά πρόσωπα κατά τη διάρκεια της παράστασης κάνοντας ιδιαιτέρως διειδή, τα εξελικτικά στάδια της ζωής της , από την παιδική ηλικία, ένα συνεσταλμένο κορίτσι με την αγαπημένη φίλη της τη Φοίβη, που στην εφηβεία μεταμορφώνεται σε ένα πλάσμα ανεξάρτητο απ’ τα κοινωνικά πρέπει, μοναχικό, για να μεταλλαχθεί στα πρώτα μεταεφηβικά χρόνια και ενήλικα σε μια γυναίκα που εντάσσεται σε πιο διαμορφωμένα τυπικά πλαίσια προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της και με έναν κρυφό, βασανιστικό, ανομολόγητο έρωτα κάποιες φορές αγγίζοντας τα όρια της εξάρτησης και της παράνοιας προς τη Φοίβη.
Τόσο καλά δομημένη ερμηνεία, η Γεωργία Σοφού παίρνει μαζί της τους θεατές.
Τη Χλόη υποδύεται η Δανάη Παρασκευοπούλου.
Η Χλόη μεγαλώνει κάτω από την ομπρέλα της οικογένειας, πλουσιοκόριτσο με καλή ανατροφή, πολλά προβλήματα υγείας, φοβισμένη αρχικά, ζει μοναχικά, περιορισμένα και μέσα σε κλίμα απόλυτης καταπίεσης.
Η Δανάη Παρασκευοπούλου αναδεικνύει το ρόλο της με επιτυχία, καθώς και την εξέλιξή του, από υποτιθέμενο θύμα στις φιλικές της σχέσης, σε θύτη στυγνό και αποτρόπαιο.
Η εξαιρετική ερμηνεία της, αποτελεί καυστικό κοινωνικό σχολιασμό.
Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το σκηνικό της παράστασης το οποίο έχει επιμεληθεί σε συλλογικό επίπεδο η ομάδα Citra.
Αποτελείται από σχοινιά που περικλείουν τις κοπέλες, καθορίζοντας τον προσωπικό τους χώρο, βρίσκονται τόσο κοντά κι όμως τόσο μακριά, τις συνδέουν και ταυτόχρονα τις απομονώνουν, τις καθηλώνουν στην ατέρμονη μοναξιά τους, στην εκκωφαντική σιωπή τους, νήματα που συνδέουν και ταυτόχρονα κόβουν τις ζωές τους και μαζί τα όνειρά τους, τις ελπίδες τους, ετεροκαθορισμός της ύπαρξής τους απ’ την ειμαρμένη.
Σκηνικό ιδιαιτέρως ευρηματικό, λειτουργικό που μεταβάλλεται βάσει των αναγκών, για να μετατραπεί στην ενήλικη ζωή τους σ’ ένα ρινγκ, στην παλαίστρα αυτή που βρισκόμαστε όλοι και αγωνιζόμαστε και πολεμάμε καθημερινά για τη μεγάλη μάχη, για τη μεγάλη ιδέα, για μια χούφτα Άνοιξη, για μια ανάσα ελευθερίας.
Φοίβη, Βίλμα, Χλόη, τρία κορίτσια, τρεις έφηβες, τρεις ενήλικες, τρεις ζωές, τρία νήματα που μπλέκονται τρυφερά και αθώα στην αρχή, σκληρά και αδυσώπητα στην πορεία και μια χαμένη ύπαρξη, πόσο αληθινές φιγούρες της καθημερινότητας, πόσο οικείες μορφές που όλοι έχουμε κάπου συναντήσει σ’ αυτό το αέναο παιχνίδι, πόσα τα αναπάντητα ερωτήματα για το ποιος τελικά οδηγεί τα νήματα, για το ποιος στηρίζει ή όχι τις μαριονέττες στη σκηνή της ζωής, για το ποιος κρατά το φονικό εγχειρίδιο φιλίας.
Δική σας η απάντηση!!
*Η Μαριλιάνα Ρηγοπούλου είναι εκπαιδευτικός, σοπράνο, κριτικός θεάτρου.
