Στην Ιταλία η Βέσπα έγινε σύμβολο ένωσης διαφορετικών κοινωνικών τάξεων. Στην Βρετανία τιμάται ως το άγιο δισκοπότηρο της φινέτσας που προέβαλαν κουλτούρες του δρόμου. Το Χόλιγουντ την πρόβαλε ως κομμάτι του ευρωπαϊκού lifestyle.
Και μπορεί η Vespa να φέρνει στο νου ρομαντικές εικόνες και εικόνες ειδυλλιακών ταξιδιών σε γραφικές ιταλικές πόλεις – δημιουργήθηκε ωστόσο μέσα στη δίνη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι μάχες άφησαν ερείπια την οικονομία και τις υποδομές της Ιταλίας.
Η έμπνευση για τον αρχικό σχεδιασμό της προήλθε από το αμερικανικό Cushman Airborne, μια μικρή μοτοσικλέτα φτιαγμένη από ατσάλι που χρησιμοποίησε ο ιταλικός στρατός κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τα συμμαχικά αεροσκάφη είχαν ρίξει τα ισχυρά και συμπαγή οχήματα με αλεξίπτωτα στο Μιλάνο και στο Τορίνο, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μαχητές της αντίστασης. Η Piaggio, η εταιρεία που δημιούργησε τη Vespa, ιδρύθηκε αρχικά στα τέλη του 19ου αιώνα ως επιχείρηση εξοπλισμού πλοίων και είχε επεκταθεί στις σιδηροδρομικές κατασκευές και την κατασκευή αεροσκαφών. Λόγω της δουλειάς στην αεροναυπηγική, αποτέλεσε στόχο κατά τη διάρκεια του πολέμου και τα εργοστάσια της εταιρείας καταστράφηκαν εντελώς. Ακόμα χειρότερα, η Ιταλία είχε υπογράψει συμφωνία για αναστολή σχεδιασμού και παραγωγής αεροσκαφών για δέκα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Με τη βοήθεια των Συμμάχων, τα εργοστάσια ξαναχτίστηκαν και ο διευθυντής Enrico Piaggio αποφάσισε να μπει στην επιχείρηση της μοτοσικλέτας, για να καλύψει την ανάγκη για αξιόπιστες αλλά προσιτές μετακινήσεις εντός των πόλεων. Στην πραγματικότητα, η Vespa έπαιξε βασικό ρόλο στην επανεκκίνηση της οικονομίας της Ιταλίας μετά τον πόλεμο βοηθώντας τη χώρα να σταθεί ξανά στα πόδια της – ή στους τροχούς της.
Ο Piaggio πλησίασε τον Corradino D’Ascanio για να σχεδιάσει τη νέα μοτοσικλέτα. Ο δεύτερος ήταν ένας πετυχημένος μηχανικός που είχε κατασκευάσει δικό του ανεμόπτερο στην ηλικία των δεκαπέντε ετών. Σχεδίασε επίσης το πρώτο ελικόπτερο της Ιταλίας. Ο D’Ascanio αγαπούσε τη χειρωνακτική εργασία και σύμφωνα με πληροφορίες κεντούσε, έπλεκε, έπαιζε βιολί. Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα – μισούσε τις μοτοσικλέτες. Ο D’Ascanio θεωρούσε ότι οι μοτοσικλέτες ήταν πολύ ογκώδεις και αναξιόπιστες, οπότε άρχισε να κατασκευάζει ένα δίτροχο όχημα που δεν έμοιαζε με μοτοσικλέτα. Μετακίνησε τις ταχύτητες στο τιμόνι για ευκολία και έβαλε τον κινητήρα κάτω από το κάθισμα, για να κρατήσει τους αναβάτες και τα ρούχα τους προστατευμένα από λάδι και γράσο. Η Vespa γεννήθηκε. Το όνομά της, που σημαίνει «σφήκα» στα ιταλικά, προέκυψε από το γεγονός ότι οι πρώτες εκδόσεις της ακούγονταν σαν βόμβος εντόμου.
•Η Vespa στο Χόλιγουντ
Το Χόλιγουντ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καταξίωση της Vespa από ταπεινό σκούτερ σε διεθνές σύμβολο του στυλ. Διάσημες ηθοποιοί όπως η Anita Ekberg στη La Dolce Vita και η Audrey Hepburn στο Roman Holiday ταξίδευαν στην Ιταλία στο πίσω μέρος του σκούτερ – και το κοινό σύντομα θέλησε να τις μιμηθεί. Όπως τα κίτρινα ταξί της Νέας Υόρκης ή τα κόκκινα λεωφορεία του Λονδίνου, η Vespa αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι κάθε ταινίας που εκτυλίσσεται στην Ιταλία. Το ιταλικό σκούτερ έχει εμφανιστεί σε μια τεράστια γκάμα ταινιών, από θρίλερ όπως το The Talented Mr Ripley στις πρόσφατες κωμωδίες Dodgeball και Ratatouille.
•Δοκιμάζοντας το αδύνατο, την αντιγραφή μιας Vespa
Όπως κάθε αληθινό σύμβολο της μόδας, η Vespa έχει αντιγραφεί πολλές φορές – αλλά κανείς δεν μπόρεσε να ξεπεράσει το πρωτότυπο. Στην Ιαπωνία, υπήρξε το Fuji Rabbit, στη Γερμανία το Zündapp, στη Βρετανία το Triumph Tigress και στη Ρωσία το Vyatka. Κανένα από αυτά τα μοντέλα δεν έφτασε την παγκόσμια επιτυχία της Vespa και κανένα δεν είχε περισσότερη διάρκεια από μερικές δεκαετίες, ενώ η Vespa συνεχίζει την πετυχημένη πορεία της σε όλο τον κόσμο. Η Ιταλία παραμένει η μεγαλύτερη αγορά της (το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η δεύτερη). Οι μηχανές πλέον παράγονται στην Ινδία, την Ινδονησία, την Ταϊβάν και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η ίδια η Piaggio έχει παράξει περισσότερα από 150 μοντέλα της αρχικής Vespa, προσαρμοσμένα στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και μόδες και μέχρι σήμερα έχουν πωληθεί 18 εκατομμύρια σκούτερ. Πάνω από 60.000 άτομα είναι μέλη του Piaggio’s Vespa Club, το οποίο έχει παραρτήματα σε πόλεις σε όλο τον κόσμο και φιλοξενεί ετήσια πρωταθλήματα.
•Τα συνθήματα
Η αρχική διαφημιστική εκστρατεία ισχυρίστηκε ότι η Vespa “δεν ήταν μοτοσικλέτα – πιο πολύ ένα μικρό αυτοκίνητο με δύο τροχούς”. Στη δεκαετία του 1950, το σύνθημα «Για τη δουλειά σας, για τον ελεύθερο χρόνο σας, Vespa για εσάς» δημιούργησε ένα ρήμα, το «vespizzare», κάτι σαν “βεσπάρω”. Άλλοι πάλι επικεντρώθηκαν στην ελευθερία που προσφέρει το σκούτερ: “Αυτός που έχει Vespa, λάμπει”.
Ένα ιδιαίτερα σουρεαλιστικό σύνθημα του 1969 λέει: «Εκείνοι που έχουν Vespa τρώνε τα μήλα (εκείνοι που δεν έχουν Vespa, δεν τρώνε μήλα)». Η εικόνα του μήλου σηματοδοτούσε τη φρεσκάδα και τις ευκαιρίες με σκοπό να προσελκύσει τους νέους σπουδαστές.
Όταν η Ιταλία κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1982, η Vespa γύρισε τη δεύτερη στροφή του εθνικού ύμνου, «L’Italia s’e desta» (η Ιταλία έχει αφυπνιστεί) σε «L’Italia s’e Vespa» ως μια πατριωτική πινελιά. Το τρέχον σύνθημα είναι “Με τη Vespa μπορείτε”.
•Και για να θυμηθούμε και τα δικά μας
Θανάσης Βέγγος: “Ξέρεις από Βέσπα;”
