της Μαριλιάνας Ρηγοπούλου* //
Αναρωτιέμαι κάθε φορά που παρακολουθώ μια εξαιρετική παράσταση, όπως αυτή στο θέατρο 104 με τίτλο «Κοιμάμαι και άλλες ιστορίες» πόσο ευρηματική τελικά μπορεί να γίνει η Τέχνη σε όλες τις μορφές της, όταν μάλιστα αυτό γίνεται με πολύ μεράκι κάτι που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν απόλυτα εμφανές. Η παράσταση «Κοιμάμαι και άλλες ιστορίες» σε σκηνοθεσία Αναστασίας Γιαννάκη και Κατερίνας Πατσιάνη πρόκειται για μια έμπνευση διασκευασμένη από το έργο του Άγγλου συγγραφέα Μάικλ Φρέιν «Matchbox Theatre» (Thirty short entertainments).
Ο Μάικλ Φρέιν παρότι στην Ελλάδα είναι άγνωστος σε γενικές γραμμές, ωστόσο στη Βρετανία είναι ιδιαιτέρως καταξιωμένος τόσο ως θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος, όσο και ως δημοσιογράφους (Guardian).
Έχει βραβευθεί με το νεοϋορκέζικο βραβείο Τόνι για το έργο του «Κοπεγχάγη», έχει γράψει συνολικά 13 θεατρικά έργα και οκτώ μυθιστορήματα εκ των οποίων η «Παραφορά» ήταν υποψήφιο και για το βραβείο Μπούκερ το 1999, επίσης έχει κάνει εξαιρετικές μεταφράσεις Ρώσων κλασικών συγγραφέων.
Το έργο του «Matchbox» είναι μια συλλογή από 30 διαφορετικές αυτοτελείς ιστορίες, με κοινό γνώμονα την έλλειψη επικοινωνίας των ανθρώπων, τη μοναξιά, την απομόνωση.
Η Αναστασία Γιαννάκη και η Κατερίνα Πατσιάνη μετά την κατάκτηση του 1ου βραβείου στο Bob Theatre Festival 2017 ( Scratch Night) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με την παράσταση «Κοιμάμαι», αποφάσισαν να το εξελίξουν και μέσα από τις ιστορίες του Μάικλ Φρέιν «Κοιμάμαι και άλλες ιστορίες» να δημιουργήσουν μια νέα παράσταση.
Με την πολύτιμη βοήθεια της εξαιρετικής μετάφρασης από τη Χριστίνα Γαρμπή και Νατάσσα Σινάπη, επέλεξαν έξι υπέροχες ανθρώπινες ιστορίες που κινούνται στο μεταίχμιο, ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα.
Παρότι μεγάλο μέρος τους κινείται σ’ένα εξωπραγματικό επίπεδο, ωστόσο θίγουν αληθινές σχέσεις που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας, άλλοτε ένα ερωτευμένο ζευγάρι στην αίθουσα αναμονής του αεροδρομίου βρίσκεται αντιμέτωπο μ’ ένα μεγάλο δίλημμα να παραμείνουν μαζί για μια ολόκληρη ζωή ή να μην ξαναδούν ο ένας τον άλλο κι όλες οι συζητήσεις τους εν μέσω των ανακοινώσεων του αεροδρομίου και της απαλής μουσικής που παρεμβάλλεται από αυτές.
Άλλοτε πάλι κάπου αλλού, κάποια αισθάνεται απαίσια, που αισθάνεται απαίσια που κάνει εσάς να αισθάνεστε απαίσια.
Μέσα από ένα θεατρικό κείμενο του παραλόγου η Αναστασία Γιαννάκη και η Κατερίνα Πατσιάνη είχαν τετραπλό ρόλο καθώς έπρεπε να φέρουν εις πέρας αυτόν της διασκευής, της δραματουργικής επεξεργασίας, της σκηνοθεσίας και της ερμηνείας.
Το εγχείρημα αυτό a priori ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο καθώς κινούνταν επί ξηρού ακμής, διότι έλειπε το τρίτο μάτι, ενός άλλου που θα σκηνοθετούσε και ίσως να μπορούσε να δώσει μια άλλη θέση και οπτική αντίληψη των πραγμάτων, διότι θα μπορούσαν να θεωρήσουν το αποτέλεσμα ικανοποιητικό κατά το δοκούν κι όχι με αντικειμενικά κριτήρια.
Ωστόσο ήταν μια καθόλα άρτια παράσταση.
Η σκηνοθετική τους οπτική κατόρθωσε να φωτίσει την κοινή συνισταμένη των ιστοριών τους που είναι η απουσία συναισθηματικής επαφής, η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας, η μοναξιά, η αέναη και αγωνιώδης προσπάθεια των ανθρώπων για ζεστασιά, για συντροφικότητα, η αποτίναξη του δεσμευτικού καθωσπρεπισμού που εγκλωβίζει τις αληθινές βαθύτερες επιθυμίες τους και τα όνειρά τους να εκδηλωθούν, η ειλικρίνεια του λόγου τόσο στον εσωτερικό τους διάλογο-μονόλογο, όσο και με τους άλλους.
Μέσα από τα εξαιρετικά και άκρως ευρηματικά σκηνικά και κοστούμια της Χριστίνας Σπανού, όπου μπορούν να μεταμορφωθούν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα σε σπίτι, παράθυρο, πόρτα, είσοδο σκηνής, αίθουσα αεροδρομίου και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί, απλά και μόνο με τη χρήση χαρτιού, αφρολέξ κάποιων φερμουάρ και αυτοκόλλητων που ανοίγουν και κλείνουν σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε σκηνής, η Αναστασία Γιαννάκη και η Κατερίνα Πατσιάνη δημιουργούν μια πραγματικά μεγάλη παράσταση με απολαυστικές ερμηνείες.
Η δημιουργός των φωτισμών που ντύνουν αισθητικά την παράσταση Μαρίνα Κόντα δημιουργεί το ωραιότερο και πιο γοητευτικό παιχνίδι φωτοσκιάσεων που λειτουργεί άκρως σημειολογικά επί σκηνής, ενισχύοντας έτι περισσότερο την ευελιξία των ερμηνειών τους και την ανάδειξη των δαψίλειων συμβολισμών.
Οι ήρωες που υποδύονται σε κάθε ιστορία η Αναστασία Γιαννάκη και η Κατερίνα Πατσιάνη, είναι ιδιαίτεροι, απλοί, καθημερινοί, συνηθισμένοι και συνάμα ξεχωριστοί, μεγαλειώδεις, κάποιες φορές υπερφίαλοι, εγωκεντρικοί, όλοι όμως μ’ ένα κοινό γνώρισμα του Μάικλ Φρέιν στη φαρέτρα τους, τη λεπτή ειρωνεία, την αυτοϋπονόμευση, τη γρήγορη δράση, την παρωδία, την εναργή φύση επί σκηνής κι αυτό επιτυγχάνεται σε όλες τις δομές της παράστασης.
Χρησιμοποιώντας σε όλη του την εμβέλεια το φλεγματικό βρετανικό χιούμορ του Μάικλ Φρέιν, ισχυρό όπλο έκφρασης, κατορθώνουν να πουν μέσα από τις ερμηνείες τους και να σχολιάσουν τις μεγαλύτερες αλήθειες για τις σχέσεις των ανθρώπων.
Πάνω στα σκηνικά αναγράφεται η λέξη «Fragile» (μτφ. Εύθραυστο) όπως ακριβώς είναι και οι ανθρώπινες σχέσεις, όπως ακριβώς είναι οι δεσμοί φιλικοί, ερωτικοί, γονεϊκοί, επαγγελματικοί, όπως ακριβώς είναι η ζωή και η ύπαρξη, όπως ακριβώς είναι η φύση και ο αέρας που αναπνέουμε, ευαίσθητος και εύθραυστος.
Μια παράσταση με ρυθμό και τέμπο στο λόγο, που ρέει ακατάπαυστα, δημιουργώντας νέες συνθήκες έκφρασης, με σατυρική ματιά και παιγνιώδη διάθεση μα τόσο βαθιά ανθρώπινη και ουσιαστική.
Η Κατερίνα Φώτη έχοντας την επιμέλεια της κίνησης, κατόρθωσε να εκτινάξει την παράσταση σε μια άκρως υψιπετή θεατρική δουλειά, καινοτόμα, ουσιαστικά διαφορετική, αισθητικά να κινείται στα έργα Τέχνης, καθώς εκμεταλλεύεται την κίνηση του σώματος ως εργαλείο έκφρασης όταν αποκρύπτεται εσκεμμένα το πρόσωπο, ώστε τα χέρια και τα πόδια να αποκτούν τη δική τους δύσκαμπτη φωνή που εναντιώνεται στη ρέουσα, μελωδική, πλούσια συμβολισμών και χιούμορ γλώσσα του Μάικλ Φρέιν.
Μια παράσταση που επιτυγχάνει το συγκερασμό του φανταστικού, του ονείρου με την πραγματικότητα, πόσο γλυκά ξεδιπλώνονται τα όνειρα και γίνονται σκιές, σιωπές, ανάσες, εξομολογήσεις, επιθυμίες, επαναστάσεις μέσα στους αληθινούς δρόμους της ζωής, πόσο το φως γιγαντώνει τη λάμψη του μέσα στο σκοτάδι σαν την ελπίδα στο ανεκπλήρωτο, στο ανέλπιστο, στο ατέρμονα αγωνιώδες παιχνίδι της φαντασίας και της πραγματικότητας και πόσο δύσκολος ο διαχωρισμός τους όταν οι συγκλονιστικοί, απόκοσμοι, που κινούνται στα όρια του παραλόγου κάποιες φορές ήρωες του Μάικλ Φρέιν ονειρεύονται πως «Το ρυάκι να είναι ποτάμι, το ποτάμι να είναι χείμαρρος και αυτή η λακκούβα με νερό να είναι θάλασσα».
Ονειρευτείτε!!
*Η Μαριλιάνα Ρηγοπούλου είναι εκπαιδευτικός, σοπράνο, κριτικός θεάτρου
