Αλέξανδρος Ιόλας – Ένας φιλόδοξος άνθρωπος στον κόσμο της τέχνης. Σαν παιδί γνώρισε τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Ως έφηβος διέπρεψε ως χορευτής. Αργότερα, σαν γκαλερίστας, κατάφερε να ρυθμίζει τη χρηματιστηριακή αξία έργων ζωγραφικής και εικαστικών παγκοσμίως. Το φινάλε ζωής του Αλέξανδρου Ιόλα είχε το φόντο της πίκρας που φέρνει ο διασυρμός. Πέθανε νικημένος από το AIDS στη Νέα Υόρκη 8 Ιουνίου 1987.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου την 25η Μαρτίου 1907, ως Κωνσταντίνος Κουτσούδης. Γόνος ευκατάστατης οικογένειας βαμβακεμπόρων, έδειξε από νωρίς την κλίση του στις τέχνες. Το 1927 μετακόμισε στην Αθήνα. Συνδέθηκε με όλες τις μεγάλες προσωπικότητες της εποχής. Στην Αθήνα ξεκίνησε τα πρώτα του μαθήματα στο χορό και την μουσική. Ήθελε να γίνει χορευτής. Το 1931 έφυγε για το Βερολίνο, με ένα σύντομο σταθμό στην Ιταλία. Αφιερώθηκε στις σπουδές χορού, γνωρίστηκε με προσωπικότητες του χώρου όπως η Kyra Nijinsky, κόρη του διάσημου χορευτή, και δύο χρόνια αργότερα, το 1933, υποχρεώθηκε λόγω της ανόδου του ναζισμού να εγκαταλείψει τη Γερμανία. Επόμενος σταθμός της ζωής του έγινε το Παρίσι. Εκεί συνέχισε με επιτυχία τη χορευτική του καριέρα και ήρθε σε στενή επαφή και με άλλους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα εικαστικούς. Εκεί και εκείνη την περίοδο ανακάλυψε την αγάπη του για την ζωγραφική.
Μετά τα μέσα της δεκαετίας του ΄30 ο Ιόλας έφυγε για τη Νέα Υόρκη. Έγινε κορυφαίος χορευτής στη νεοσύστατη “Ballet Theatre Company” της πόλης, αλλά το 1944 εγκατάλειψε το χορό με αφορμή ένα τραύμα στο πόδι και αμέσως δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του εμπορίου τέχνης. Το 1944 άνοιξε την πρώτη του γκαλερί στη Νέα Υόρκη, την “Hugo Gallery”. Χωρίς να διαθέτει χρήματα στο ξεκίνημα, βασίστηκε αφενός στην υποστήριξη διαφόρων πλούσιων φίλων του, και αφετέρου στις προσωπικές φιλίες του με καλλιτέχνες όπως ο Μαξ Ερνστ, ο Ρενέ Μαγκρίτ κ.α.
Ο Ιόλας το 1953 διοργάνωσε την πρώτη ατομική έκθεση του Andy Warhol και συνδέθηκε στενά με το κίνημα της Pop Art. Ήταν ο άνθρωπος που έφερε τον Warhol στο κέντρο του ενδιαφέροντος.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας αποτέλεσε έναν από τους πρωτοπόρους στην ανάπτυξη ενός «δικτύου» από αίθουσες τέχνης δορυφόρους μιας κεντρικής γκαλερί. Εξέδωσε επίσης συλλεκτικά βιβλία καλλιτεχνών και ποιητών σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.
Με το πέρασμα του χρόνου το όνομα Ιόλας έγινε αυτό που σήμερα θα λέγαμε brand name στο χώρο της τέχνης. Υπήρξε περίοδος στη διάρκεια του 20ου αιώνα που μπορούσε με μια του λέξη να ορίσει μια καλλιτεχνική τάση. Έγινε ένας από τους πρώτους γκαλερίστες που δημιούργησαν δίκτυο γκαλερί. Μία «αλυσίδα» που εκτεινόταν μέχρι τα πιο μεγάλα κέντρα της τέχνης. Άνοιξε Alexandre Iolas Galleries σε Γενεύη (1963), Παρίσι (1964), Μιλάνο (1965), Ζυρίχη, Μαδρίτη, Ρώμη και πολλές ακόμα στη Νέα Υόρκη.
Παράλληλα, προώθησε στο εξωτερικό Έλληνες καλλιτέχνες, όπως τους: Χατζηκυριάκο Γκίκα, Βαγή, Γουναρό, Μόραλη, Τσαρούχη κ.α. Συνεργάστηκε και με τη νεότερη γενιά Ελλήνων όπως οι Τσόκλης, Παύλος, Τάκις και η Μάρα Καρέτσου, οι οποίοι είχαν ήδη ξεκινήσει μια καριέρα στο εξωτερικό. Κάποιοι από αυτούς θα επιστρέψουν «παρασυρμένοι» από τον Ιόλα πίσω στην Ελλάδα προκειμένου να δώσουν ώθηση στην τοπική παραγωγή της σύγχρονης τέχνης.
Ο Ιόλας δώρισε και πούλησε έργα σε μεγάλα μουσεία, όπως τα Metropolitan Museum of Art, Museum of Modern Art στη Νέα Υόρκη, το Κέντρο Ζωρζ Πομπιντού στο Παρίσι, αλλά και την Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας. Το 1976 έκλεισε όλες τις γκαλερί του εκτός αυτής στη Νέα Υόρκη, κρατώντας έτσι την υπόσχεση που είχε δώσει στον Μαξ Ερνστ να σταματήσει όταν εκείνος θα πέθαινε.
Λίγο πριν πεθάνει η επιθυμία του Ιόλα να δωρίσει την αμύθητη συλλογή του από έργα τέχνης στο ελληνικό κράτος δεν εκπληρώθηκε ποτέ. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αρνήθηκε την προσφορά του και έτσι το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του χάθηκε.
Ευτυχώς πρόλαβε να δωρήσει στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 47 έργα σύγχρονης τέχνης από την προσωπική του συλλογή, ενώ υποσχέθηκε να προσθέσει και άλλα στη δωρεά. Δεν πρόλαβε όμως. Το 1987 πέθανε σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης νικημένος από τη νόσο του AIDS.
Ο Ιόλας έφυγε από τη ζωή πικραμένος. Η απόφαση του να επιστρέψει στην Ελλάδα και να ζήσει στο παλάτι του στην Αγία Παρασκευή ήταν μοιραία. Παρ’ όλες τις γνωριμίες του διαπομπεύτηκε από τον ωμό λαϊκισμό της εποχής. Η εφημερίδα Αυριανή τον είχε στοχοποιήσει για την προσωπική του ζωή, τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Μάταια, ο Ιόλας, δοκίμασε να “εξαγοράσει” ηρεμία οργανώνοντας σπίτι του κοσμικού χαρακτήρα συγκεντρώσεις με καλεσμένους πολιτικούς της εποχής (μέσα δεκαετίας 1980). Έλπιζε πως το γεγονός θα τον “νομιμοποιούσε” στα μάτια του κόσμου. Λογάριαζε λάθος. Το κουμπί της συναισθηματικής του εξόντωσης είχε πατηθεί και όλοι, πλην ελαχίστων φίλων του, δεν θέλησαν να σταθούν δίπλα του αληθινά.
πηγή εικόνων: officialiolasalexandros
