του Θανάση Μουτσόπουλου*

Από τον Τόπο στον Μη Τόπο (και πάλι πίσω)
Οι εκδόσεις Τοποβόρος προτείνουν λόγους ύπαρξης του τυπωμένου βιβλίου στην εποχή μας…

Κατά τη δεκαετία του ’90 η μονότονη επωδός από το στόμα των αρχιτεκτόνων έμοιαζε να είναι αυτή για τη Μετάπολη, για την κατάσταση δηλαδή, που θ’ αντικαταστούσε τις μητροπόλεις οι οποίες, έλεγαν, ήταν πλέον καταδικασμένες να παρακμάσουν και να πεθάνουν σταδιακά, αφού η νέα κατάσταση των υπερδικτύων επέτρεπε στους κατοίκους της να πραγματοποιούν την εργασία τους ή τις ανάγκες τους μέσα από τον διασυνδεδεμένο υπολογιστή τους, ενώ αυτοί βρίσκονται σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, από μια καλύβα στο βουνό έως μια έρημο στην Αφρική, από το Λάγκος της Νιγηρίας έως το Τόκιο της Ιαπωνίας. Δεν είχε πια σημασία που βρισκόσουν, ο Κυβερνοχώρος σου πρόσφερε τα πάντα, αρχικά πράγματα υλικά που ψώνιζες και σου τα έφερνε κάποιο courrier όπου και αν βρισκόσουν, αργότερα πράγματα άυλα που τα κατέβαζες στον υπολογιστή σου, νόμιμα ή παράνομα (πληρώνοντας ή όχι) και έτσι γλύτωνες από χώρο, βάρος και -ασφαλώς- πολλά λεφτά. Μουσική, ταινίες, παιχνίδια και, τελικά, και βιβλία, ίσως το τελευταίο μέσο που αντιστάθηκε στην αποϋλοποίησή του, ίσως λόγω της δυσκολίας ανάγνωσης σ’ έναν υπολογιστή. Τα πιο πρόσφατα φορμά έδωσαν τη χαριστική βολή. Έμοιαζε πειστικό, έμοιαζε γοητευτικό…

Τελικά πρώτες υπέστησαν ένα τεράστιο πλήγμα οι δισκογραφικές εταιρείες, ακολούθησαν και τα άλλα μέσα, όμως οι πόλεις δεν εγκαταλείφτηκαν ιδιαιτέρως. Πάντα έχει τη σημασία του το να βρίσκεσαι στο Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, το Τόκιο ή την Αθήνα. Και κάτι που ελάχιστοι περίμεναν μετά την κλιμακούμεη αδιαφορία των περισσοτέρων για τα κοινά και τις προεκλογικές συγκεντρώσεις στα 90s και, ακόμη περισσότερο, στα 00s, ήταν να επιστρέψει ο κόσμος σε δρόμους και πλατείες, όπως είδαμε τον Δεκέμβρη του ’08 και το προηγούμενο Καλοκαίρι στο Σύνταγμα. Και τα Εξάρχεια, μια περιοχή σταθερά υποβαθμιζόμενη από εμπόρους ναρκωτικών και κτηματομεσίτες (;) έμοιαζε να νοσταλγεί τα παλιά μεγαλεία των underground χρόνων του ’70 και του ’80 πριν τις επιχειρήσεις “Αρετή” του κ. Αρκουδέα.

Όμως τα Εξάρχεια, η πλατεία και η γύρω περιοχή, στο συλλογικό ασυνείδητο θα σηματοδοτεί ακόμα όχι μόνο την ανάμνηση ενός αντισυστημικού Underground αλλά, ακόμη, την ιδέα την ίδια μιας ανήσυχης διανόησης. Και οι αρχετυπικές μορφές των Παύλου Σιδηρόπουλου και Νικόλα Άσιμου ή ακόμη και της Κατερίνας Γώγου θα είναι πάντα οι πρώτες, ίσως, που έρχονται στο μυαλό όμως θα είναι ο Λεωνίδας Χρηστάκης που θα τα ενσωματώσει όλα σε μια μεγάλη μαγειρική, που θα γίνει τελικά το underground. Όπως πρόλαβε να το τονίσει ο ίδιος σ’ ένα από τα τελευταία βιβλία του, στο Τα Εξάρχεια δεν υπάρχουν στην ιστορία, στο χάρτη, στη ζωή στις εκδόσεις Τυφλόμυγα (αλλά και σε άλλα διάσπαρτα) η περίπτωση του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τόσο ταλαιπωρημένη περιοχή Εξαρχείων. Πρόλαβε να ζήσει τη μεταμόρφωσή της, πριν ακόμη υπάρξει η ίδια η πλατεία, από την κατοχική περίοδο του λούστρου Αγκόπ Τοκατλιάν, τους πρώτους Υπαρξιστές, τη δημιουργία της «Σκηνής» και των μπήτνικς, τη διαμόρφωση του χιπισμού, της αμφισβήτησης, του φοιτητικού κινήματος και της εξέγερσης στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές του 1970, την έλευση της ηρωίνης και των καταλήψεων μετά το 1980, τις αστυνομικές επιχειρήσεις εκκαθαρίσεις, την υποβάθμιση και την εγκατάλειψη, την απόδραση (ο Τέος Ρόμβος θα εγκατασταθεί στη Σύρο, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας στην Κομοτηνή), στην επέλαση της λουξ καφετέριας, τις συγκρούσεις… Τα κατέγραψε όλα, όσο κανένας. Κανένας άλλος δεν έμεινε τόσο πιστός στην περιοχή όσο αυτός. Και ο Τέος Ρόμβος στο βιβλίο του Τρία Φεγγάρια στην πλατεία (1η έκδοση: Ο Σκύλος που Κλαίει, 1985. 2η έκδοση: Απόπειρα, 1988. 3η έκδοση: Γόρδιος, 1993) θα καταγράψει τη «χρυσή εποχή» της πλατείας.

Και ξαφνικά στη δεκαετία μας, πάλι στην ίδια περιοχή των Εξαρχείων, μια σειρά από νεαρούς σχεδιαστές, εικαστικούς, μουσικούς κάνουν κάτι που θυμίζει επικίνδυνα τα 70s (αλλά και το λίγο πριν και το λίγο πιο μετά), συχνά με πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Πολλές φορές (οι πιο παλιοί) το χαρακτηρίζουμε «νεο-ψυχεδελικό», «νεο-πανκ», «νεο-free jazz»,… Συχνά (κι αυτό είναι η μαύρη αλήθεια) αυτά τα πράγματα μοιάζουν πιο ενδιαφέροντα, πιο ολοκληρωμένα από τα παλιά, τα “original” κείνης της εποχής. Ίσως να είναι η μεγαλύτερη, απεριόριστη, ελευθερία. Ίσως να είναι η πιο ευθεία ενημέρωση από το εξωτερικό. Ίσως…

Οι εκδόσεις Τοποβόρος εκδίδουν μικρά βιβλιαράκια, αλλά βιβλιαράκια και όχι φυλλαδιάκια όπως πλείστα όσα στην περιοχή των Εξαρχείων. Τα βιβλία αυτά έχουν μια πολύ χαρακτηριστική αισθητική αφού δεν έχουν γράματα ή λεκτικές πληροφορίες στα εξώφυλλα ενώ και οι εικόνες που χρησιμοποιούν είναι συνήθως ready-made, παλιές φωτογραφίες από τα σκουπίδια ή το Γιουσουρούμ. Η τιμή είναι προσιτή για τον καθένα (;) από 4 έως 5 ευρώ ή 480-600 λιρέττες Εξαρχείων (άρα συμπεραίνουμε ότι η συναλλαγματική ισοτιμία είναι 1 ευρώ = 120 λιρέττες). Τα βιβλία αυτά μπορείς να τα αγοράσεις μόνον στην περιοχή των Εξαρχείων, σε βιβλιοπωλεία (φυσικά), περίπτερα, μανάβικα, ψιλικατζίδικα, κουρεία… Και πουθενά αλλού. Οι 42, μέχρι στιγμής, τίτλοι τους περιλαμβάνουν θέματα τόσο διαφορετικά (αντιφατικά;) όσο το ημερολόγιο μιας ελβετίδας πόρνης ή το μανιφέστο των KLF, Πως να κάνετε μια νούμερο ένα επιτυχία, από ένα κλασικό κείμενο των μαχητικών 70s από τον Μαύρο Πάνθηρα Bobby Seale έως μια ιστορική επισκόπηση των πρωτο-αναρχικών πυρκαγιών στο Λονδίνο του 1780. Και τι πιο χαρακτηριστικό για ένα underground του νέου αιώνα από το βιβλίο της Jennifer Cotton, Ταξική Πάλη και Ψηφιακός Φεμινισμός; Θεωρώ όμως τα τρια υπόλοιπα ως τα πιο βασικά της βιβλιογραφίας τους, Το Νεκρές Πόλεις του Mike Davis είναι πολύτιμο γιατί η ελληνόγλωσση βιβλιογραφία δεν έχει ακόμη δει κάποιο “κανονικό”, ολόκληρο βιβλίο του καλιφορνέζου αναλυτή του Πλανητη των Παραγκουπόλεων. Το Μέσα από τους Τοίχους του Eyal Weizman σχετίζεται, ανωμάλως, με την πολεοδομία, αφού αναφέρεται στην παράδοξη μεθοδολογία του ισραηλινού στρατού να ανοίγει τρύπες μέσα από τους τοιχους των κατοικιών, για να αιφνιδιάσει τον αντίπαλο. Οι μέθοδοι αυτοί πέτυχαν το 2002 κατά τη διάρκεια της εισβολής σε παλαιστινιακές πόλεις, ήταν όμως ήδη γνωστές και απέτυχαν στην επιχείρηση κατά του Λιβάνου το 2006. Τέλος, το πιο παράδοξο βιβλίο της σειράς είναι όσο ready-made όσο και τα εξώφυλλα των εκδόσεων: όταν κάποιος αγόρασε ένα (κλεμμένο;) κινητό τηλέφωνο από ένα κατάστημα μεταχειρισμένων συσκευών βρήκε αποθηκευμένα στη μνήμη του 125 sms με τις ίδιες μονότονες βλαστήμιες και κατάρες ενός, προφανώς, απογοητευμένου ερωτικά άντρα εναντίον της πρώην του. Το μονότονο Μάντρα του υβρεολόγιου γίνεται στο τέλος εθιστικό για τον αδιάκριτο αναγνώστη της κατεστραμμένης ζωής ενός ξένου. Αν η τέχνη λέει ψέματα εδώ έχετε μόνον Αλήθεια. Για γερά στομάχια.

Το Rorschach Audio του Joe Banks

Ποιες είναι οι διασυνδέσεις μεταξύ του Λεονάρντο ντα Βίντσι και του Ντικ Γουίτινγκτον, μεταξύ της Υπηρεσίας Παρακολούθησης του BBC και του πανκ συγκροτήματος The Clash, μεταξύ των στρατιωτικών πληροφοριών εν καιρώ πολέμου, της θεωρίας των εικαστικών τεχνών, των συστημάτων διαχείρισης μάχης, του Πνευματισμού, της τεχνολογίας ραδιοφώνου και ηχογράφησης και των καταθέσεων ποινικών μαρτύρων; Τι ρόλο παίζουν ο Theodor Adorno, ο JG Ballard, ο Osama bin Laden, ο William Burroughs, ο Jean Cocteau, ο Jean Genet, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο προπάτορας των κόμικς William Hogarth, ο Victor Hugo, ο Joe Meek, ο Πάπας Πίος XII, ο Primo Levi, πρωτο-σουρεαλιστής συγγραφέας Raymond Roussel, ο έφηβος εγκληματίας Derek Bentley, ο Sigmund Freud και ο κρυσταλλογράφος Louis Albert Necker; Τι ρόλο παίζουν στο ξεμπλέξιμο των μυστηρίων της ανθρώπινης αντίληψης; Με εκκίνηση ένα σημαντικό σύνθημα από το θεμελιώδες κείμενο του ιστορικού τέχνης EH Gombrich, Art & Illusion [Τέχνη και Ψευδαίσθηση], το βιβλίο Rorschach Audio είναι ένα έργο σύγχρονης πολιτιστικής μελέτης και μια εξερεύνηση της τέχνης και της επιστήμης των ψυχοακουστικών αμφισημιών. Εν μέρει αστυνομική ιστορία, εν μέρει καλλιτεχνική και πολιτισμική κριτική, το Rorschach Audio σκαλίζει μια σειρά από συναρπαστικά και συσκοτισμένα αντιληπτικά και πολιτικά φαινόμενα.

Το Rorschach Audio του Joe Banks είναι απαραίτητο ανάγνωσμα για όλους όσους ενδιαφέρονται για τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας, την ακουστική τέχνη, τα κοκτέιλ πάρτι, τη γνωστική επιστήμη, τις παρεμβολές επικοινωνιών, τη θανατική ποινή, τα φαινόμενα Ηλεκτρονικής φωνής [Electronic Voice Phenomena], τους τηλεοπτικούς Eυαγγελιστές , την εξελικτική βιολογία, την πειραματική μουσική, τα φαντάσματα, την ιστοριογραφία της τέχνης, τις ψευδαισθήσεις ήχου και γλώσσας, τρόπους ανάγνωσης χειλιών, κρατήρες πυρηνικής έκρηξης, προγνωστικά γραπτά μηνύματα, ηχητικά αρχεία, εμβοές, το τεστ Turing, τη βικτοριανή ζωγραφική αίματος, την οπτική αντίληψη βάθους και χώρου, την οπτική μουσική υπερήχων. Λίγο μετά μόλις από την εφεύρεση των σημάτων Μορς άρχισε στο Παρίσι η επίκληση νεκρων μέσα από τις πνευματιστικές συνεδρίες [séances] με τα ηχητικά τους σήματα να ακούγονται σαν σήματα Μορς. Ακολούθησαν οι φωτογραφικές πλάκες, φωτογραφίες άλλοτε τραβηγμένες με ανοιχτό διάφραγμα κι άλλοτε με κλειστό κατέγραφαν «φαντάσματα» ή «εκτοπλάσματα», κάτι που υποβοηθούσε η θολή ασπρόμαυρη μορφή των φωτογραφιών αυτών. Μια ανάλογη διαδικασία εμφανίστηκε, λίγο αργότερα, στο ραδιόφωνο ή στο μαγνητόφωνο. Σχετικές έρευνες ξεκίνησαν περίπου από το 1959. Οι βασικές οδηγίες για τον κυνηγό φαντασμάτων ήταν να «επιλέξεις ένα ραδιοφωνικό σταθμό στα μεσαία τα βραχέα ή στα μακρά κύματα, ή τον λεγόμενο «λευκό θόρυβο», δηλαδή έναν θόρυβο ανάμεσα σε δύο σταθμούς εκπομπής ή αλλιώς το μήκος κύματος Juergenson, το οποίο ανάλογα με το πού είσαι, μπορείς να το εντοπίσεις στη ζώνη μεταξύ 1.450 και 1.600 χιλιοκύκλων, κάπου ανάμεσα στη Βιένη και τη Μόσχα». Αρκεί να συνδέσεις το ραδιόφωνο με ένα μαγνητόφωνο και μετά παίζεις την ταινία και ακούς φωνές πνευμάτων, οι οποίες, εγγυημένα, δεν προέρχονται από κάποιον ραδιοφωνικό σταθμό. Το βασίλειο των νεκρων έχει μέγεθος αντίστοιχο με τη χωρητικότητα των μέσων αποθήκευσης και μετάδοσης πληροφοριών ενός πολιτισμού, όπως έχει γράψει ο Friedrich Kittler.

Το Κεφάλαιο Πέθανε του McKenzie Wark. Δεν είναι καπιταλισμός, δεν είναι νεοφιλελευθερισμός; Τι κι αν είναι κάτι χειρότερο;

Σε αυτό το ριζοσπαστικό και οραματικό νέο βιβλίο, ο McKenzie Wark υποστηρίζει ότι η διάχυτη παρουσία δεδομένων στη δικτυωμένη κοινωνία μας έχει οδηγήσει σε έναν νέο τρόπο παραγωγής, έναν τρόπο παραγωγής που δεν κυριαρχείται από τους καπιταλιστές και τα εργοστάσιά τους, αλλά από εκείνους που κατέχουν και ελέγχουν το ροή πληροφοριών. Ωστόσο, αν αυτό δεν είναι πια καπιταλισμός, θα μπορούσε να είναι κάτι χειρότερο; Τι θα γινόταν αν ο κόσμος που ζούμε είναι πιο δυστοπικός από τις techno ουτοπίες της φαντασίας της Silicon Valley; Και, αν συμβαίνει αυτό, πώς θα βρούμε διέξοδο; Το Capital Is Dead προσφέρει όχι μόνο τα θεωρητικά εργαλεία για την ανάλυση αυτού του νέου κόσμου πληροφοριών, αλλά και αυτά για να τον αλλάξουν. Βασιζόμενος στα γραπτά των Καταστασιακών και μιας σειράς σύγχρονων θεωρητικών, ο Wark προσφέρει ένα τεράστιο πανόραμα της σύγχρονης κατάστασης και των τάξεων που την ελέγχουν. Η παγκόσμια κρίση της εποχής μας περιλαμβάνει ένα σύμπλεγμα οικολογικών, οικονομικών, τεχνολογικών και μεταναστευτικών προκλήσεων που κανένα κράτος δεν είναι σε θέση να ελέγξει. Το αποτέλεσμα είναι μια επαρχιοτοποίηση των δημοκρατιών μας σε σχέση με τις νέες πλανητικές δυνάμεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Από αυτό πηγάζει η ολοένα και πιο ανίκανη και λυσσασμένη πολιτική μας. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, είναι ακριβώς η παρακμή του έθνους-κράτους που είναι η πηγή της μεγάλης εθνικιστικής εξέγερσης της εποχής μας.

Πανυφήλια Πολιτική του Lorenzo Marsili

Χρειαζόμαστε ένα νέο πλανητικό όραμα που θα είναι σε θέση να ανακτήσει και να απελευθερώσει τον κόσμο μας, ξεκινώντας από σήμερα και εμπλέκοντας τον καθένα μας. Αυτό είναι το καθήκον της φιλοσοφίας όσο και της πολιτικής, της θεωρίας όσο και του ακτιβισμού. Συνδέοντας μια νέα γενιά που βγαίνει στους δρόμους σε όλο τον κόσμο, αυτό το βιβλίο αφηγείται την ιστορία της ολοένα στενότερης ένωσης του κόσμου μας, από την εποχή της αυτοκρατορίας έως την κλιματική κρίση, και παρουσιάζει μια έκκληση και έναν οδικό χάρτη για να προχωρήσουμε πέρα ​​από τα νοητικά και τα υλικά σύνορα των εθνών μας.

Το Σάντσαϊ: Η Αποδόμηση στην Κίνα του Byung-Chul Han

Το Shanzhai είναι ένας κινεζικός νεολογισμός που σημαίνει «ψεύτικο», που αρχικά επινοήθηκε για να περιγράψει κινητά τηλέφωνα που διατίθενται στο εμπόριο με ονόματα όπως Nokir και Samsing. Αυτά τα κινητά τηλέφωνα δεν ήταν ακατέργαστα πλαστά, αλλά πολυλειτουργικά, κομψά και εξίσου καλά ή καλύτερα από τα αυθεντικά. Η Σάντσαϊ έχει από τότε εξαπλωθεί σε άλλα μέρη της κινεζικής ζωής, με βιβλία Σάντσαϊ, πολιτικούς της Σάντσαϊ, αστέρια των Σάντσαϊ. Υπάρχει ένα shanzhai Χάρι Πότερ: Ο Χάρι Πότερ και η κούκλα από πορσελάνη, στο οποίο ο Χάρι αναλαμβάνει τον εχθρό του Γιάντομορτ. Στη Δύση, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πειρατεία, ή ακόμα και βεβήλωση, αλλά στην κινεζική κουλτούρα, τα πρωτότυπα μεταμορφώνονται συνεχώς – αποδομούνται. Σε αυτόν τον τόμο της σειράς Untimely Meditations, ο Byung-Chul Han ανιχνεύει το νήμα της αποδόμησης ή της «αποδόμησης» στην κινεζική σκέψη, από αρχαία αριστουργήματα που προσκαλούν την επιγραφή και τη μεταγραφή στον μαοϊσμό – «ένα είδος μαρξισμού shanzhai», γράφει ο Han. Ο Han συζητά τις κινεζικές έννοιες του quan, ή νόμου, που κυριολεκτικά σημαίνει το βάρος που γλιστρά μπρος-πίσω σε μια ζυγαριά, ριζικά διαφορετική από τις δυτικές έννοιες της απολυτότητας. Ζεν Τζι, ή πρωτότυπο, που προσδιορίζεται όχι από μια πράξη δημιουργίας αλλά από μια ατέρμονη διαδικασία. xian zhan, ή σφραγίδες του ελεύθερου χρόνου, επικολλημένες από συλλέκτες και μέρος της σύνθεσης της εικόνας. Fuzhi, ή αντίγραφο, αντίγραφο ίσης αξίας με το πρωτότυπο. και Σανζάι. Η Άπω Ανατολή, γράφει ο Han, δεν είναι εξοικειωμένη με τέτοιους «προ-αποδομητικούς» παράγοντες όπως το πρωτότυπο ή η ταυτότητα. Η σκέψη της Άπω Ανατολής ξεκινά με την αποδόμηση.

Πολιτικές του Ηλίου της Oxana Timofeeva

Αυτό το βιβλίο είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τον ήλιο. Βασίζεται στις θεωρίες του Georges Bataille για την ηλιακή οικονομία και την ηλιακή βία και καταδεικνύει τη σχέση τους με έναν κόσμο που πλήττεται από την πανδημία COVID-19 και την κλιματική αλλαγή. Ο ήλιος, που από την αρχαιότητα έπαιζε ουσιαστικό ρόλο στην ουτοπική μας φαντασία, είναι η απόλυτη πηγή ενέργειας, παραγωγικής και καταστροφικής. Σύμφωνα με τον Georges Bataille, η απέραντη γενναιοδωρία του μπορεί να ληφθεί ως πρότυπο για τις ανθρώπινες κοινωνίες, που προτείνει μια εναλλακτική στην καπιταλιστική οικονομία με την άπειρη επέκταση, τον αποικισμό και τις καταστροφικές συνέπειες στην κοσμική κλίμακα. Κάνοντας ένα βήμα από την ηλιακή οικονομία στην ηλιακή πολιτική, η Timofeeva εντοπίζει τους λόγους για αυτό σε αλληλεγγύη με τη φύση, που δεν αντιμετωπίζεται ούτε ως κύριος ούτε ως σκλάβος, αλλά ως σύντροφος.

Η Ριζοσπαστικότητα της Αγάπης του Srecko Horvat

Τι θα συνέβαινε αν μπορούσαμε να επιστρέψουμε στην επαναστατική ιστορία του 20ού αιώνα και, χωρίς κανέναν φόβο για τις πιθανές απαντήσεις, να θέσουμε στους βασικούς πρωταγωνιστές – από τον Λένιν μέχρι τον Τσε Γκεβάρα, από την Αλεξάντρα Κολοντάι μέχρι την Ούλρικε Μάινχοφ – φαινομενικά αφελείς ερωτήσεις για την αγάπη; Αν και όλες οι σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές του 20ου αιώνα περιελάμβαναν έντονες συζητήσεις για τον ρόλο της αγάπης, φαίνεται ότι στον 21ο αιώνα των νέων τεχνολογιών του εαυτού (Grindr, Tinder, διαδικτυακές γνωριμίες κ.λπ.) βρισκόμαστε αντιμέτωποι με έναν υπερπληθωρισμό του σεξ, όχι της αγάπης. Ανατρέχοντας στη σεξουαλική επανάσταση της Οκτωβριανής Επανάστασης και την επακόλουθη καταστολή της, στο δίλημμα του Τσε μεταξύ αγάπης και επαναστατικής δέσμευσης και στην περίοδο του 68 (από τις κομμούνες στην τρομοκρατία) και την εμπορευματοποίησή της στον ύστερο καπιταλισμό, ο Κροάτης φιλόσοφος Srecko Ο Χόρβατ δίνει μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα γιατί οι πιο ριζοσπαστικοί επαναστάτες όπως ο Λένιν ή ο Τσε φοβήθηκαν τη ριζοσπαστικότητα της αγάπης. Τι είναι τόσο ριζοσπαστικό σε μια φαινομενικά συντηρητική έννοια της αγάπης και γιατί είναι κάθε άλλο παρά συντηρητική; Αυτό το σύντομο βιβλίο είναι μια μέτρια συμβολή στις τρέχουσες ανατροπές σε όλο τον κόσμο – από το Ταχρίρ στο Ταξίμ, από το Occupy Wall Street στο Χονγκ Κονγκ, από την Αθήνα στο Σεράγεβο – στο οποίο το ζήτημα της αγάπης περιέργως, παραδόξως, απουσιάζει.

Οι εκδόσεις Τοποβόρος εξερευνούν τις παρυφές μιας μητροπολιτικής λαογραφίας και μιας επιστροφής στα Εξάρχεια που, αναγκαστικά, θα διαβαστεί ως “νέο underground”. Κατά τη γνώμη μου, όχι αδίκως. Εξάλλου οι ίδιοι ανασύρουν την underground παράδοση των Εξαρχείων τιμώντας προσωπικότητες όπως ο Λεωνίδας Χρηστάκης και η Κατερίνα Γώγου. Μάλλον, τίποτε δεν τελείωσε, ακόμη.

−

*Ο Θανάσης Μουτσόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης, σχολή Αρχιτεκτόνων, ΕΜΠ