- Κώστας Β. Ζήσης
Βεβαίως και ήταν μια τυπική συνέντευξη τύπου, αυτή που διοργάνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε συνεργασία με τον εποπτεύοντα φορέα του «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», την Λυρική Σκηνή στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για τον θεσμό που μετράει ήδη τα τρία χρόνια του.
Υπήρχε η παράθεση καφέ/χυμών/κέiκ πριν ξεκινήσει, ελαφρύ γεύμα μετά, τηρώντας στο ακέραιο το πρωτόκολλο για τη φιλοξενία των δημοσιογράφων που καλύπτουν τα θέματα του Υπουργείου. Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη, εξήρε τον θεσμό, για την επαφή του σύγχρονου πολιτισμού με την πολιτιστική κληρονομιά, για την ευκαιρία στη δημιουργία που δίνει στους καλλιτέχνες, για την προώθηση του πολιτισμού στην περιφέρεια, για τις θέσεις εργασίας, για τις τρίμηνες συμβάσεις των εμπλεκόμενων στον θεσμό.
Ο κ.Γιώργος Κουμεντάκης , καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και πρόεδρος της Επιτροπής των επιχορηγούμενων φορέων του θεσμού, λίγο πριν αναγνώσει όλες τις εκδηλώσεις του σε αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Ελλάδα, μας έδωσε κάποια στοιχεία, όπως ότι υποβλήθηκαν φέτος στη θεματική που είναι αφιερωμένη στην Μικρασιατική καταστροφή , συνολικά 323 προτάσεις για να πάρουν το εισιτήριο 70 παραγωγές.
Όλα τακτοποιημένα, όμορφα, οι δημοσιογράφοι να παρακολουθούν και να καταγράφουν, είδαμε σε προβολή και το ειδικό φιλμάκι για τον θεσμό, μέχρι που ξαφνιάστηκαν οι οικοδεσπότες, από την απροσδόκητη ερώτηση που τους υπέβαλα. Ή καλύτερα για το ερώτημα που τους υπέβαλα εκ νέου. Γιατί μάλλον δεν έχουν συνηθίσει σε παρόμοια ερωτήματα.
Η ερώτηση μου ολόκληρη, (γιατί στο υλικό απομαγνητοφώνησης που προώθησε το Υπουργείο Πολιτισμού, παραλείπεται η εισαγωγή μου), έχει ως εξής: «Είχα υποβάλλει ερωτήματα γραπτώς από τις 7/4 στην ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και στον κ. Κουμεντάκη αλλά δυστυχώς απάντηση δεν έχω λάβει μέχρι τώρα. Θα υποβάλλω εκ νέου τα ίδια ερωτήματα δοθείσης της σημερινής ευκαιρίας. Βλέποντας τη λίστα των Φορέων που πήραν την επιχορήγηση, θα μιλήσω για το θέατρο και λόγω της ιδιότητάς μου ως κριτικού θεάτρου, βλέποντας τη λίστα των Φορέων που πήραν επιχορήγηση για το θέατρο, και συγκρίνοντάς την με αυτήν του ’21 παρατήρησα ότι οκτώ θεατρικοί φορείς μοιράζονται εξίσου τα ίδια ποσά των 60.000,00€ και 30.000,00€ ποσών από την προηγούμενη, από το 2021. Δηλαδή το 1/3 από τους 23 Φορείς που επιχορηγήθηκαν πήγαν στους ίδιους φορείς του ’21 και μάλιστα μοιράστηκαν τριακόσιες, σχεδόν τα μισά χρήματα, τριακόσιες τόσες χιλιάδες, δεν θυμάμαι ακριβώς το ποσό. Θα ήθελα να ρωτήσω, α) ποιο ήταν το σκεπτικό και το κριτήριο της αξιολόγησης, β) εάν αυτή η σύμπτωση, αν θέλετε, μπορεί να θέσει κάποια ερωτήματα για την αξιοκρατία της επιλογής, των επιλογών, και, γ) αν θα ήταν θεμιτό να ανακοινώνονται όλες οι υποβληθείσες προτάσεις στο κοινό. Λέγομαι Κώστας Ζήσης, από το Φραντζάιλ Magazine και συνεργάτης στο Ντοκουμέντο».
Απάντηση βεβαίως δεν πήρα ρητά και κατηγορηματικά. Μετά την έκδηλη πρώτη αμηχανία, ο κ. Κουμεντάκης υπερασπίστηκε της επιλογής, προβάλλοντας τον κανονισμό ότι κάτι τέτοιο δεν το απαγορεύει, επικαλέστηκε το εξαιρετικό των υποβληθεισών προτάσεων και αντιστρέφοντας το ερώτημα κατέληξε ότι αυτό αποδεικνύει ότι υπάρχουν αξιοκρατικά κριτήρια. Έπεισε κανέναν; Αγνοώ. Στον ίδιο τόνο η κ. Μενδώνη, κατέληξε στη γνωστή επωδό της κυβέρνησης, συνδέοντας την καλλιτεχνική δημιουργία με την περίφημη «αριστεία» την οποία και προάγει. Πέρα από την κενολογία και τη δικολαβίστική αντιστροφή του ερωτήματος που το μόνο που ανέδειξε είναι η αμηχανία πειστικής απάντησης, το τρίτο σκέλος για την δημοσιοποίηση των αιτήσεων, ώστε να τεθεί σε κρίση αυτό το περιβόητο κριτήριο «της αριστείας», δεν απαντήθηκε καθόλου. Οφείλω βεβαίως μια διευκρίνιση στην κ. Αποστολία Παπαδαμάκη, που έστερξε να πάρει το λόγο υπερασπιζόμενη το γεγονός πως χρηματοδοτήθηκε για δεύτερη φορά, μιλώντας για την πρόταση της, πως το ερώτημα δεν είχε σκοπό να στρέψει καλλιτέχνες ενάντια σε άλλους, ούτε να κρίνει το καλλιτεχνικό έργο κανενός επιχορηγούμενου ή μη και βεβαίως δεν έχει να κάνει με τους επιχορηγούμενους φορείς. Το ερώτημα ήταν σαφές, ως προς το δημόσιο χρήμα και την ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση σε αυτό όλων των φορέων, και τα κριτήρια της επιτροπής.
Τι απέμεινε από τη συνέντευξη τύπου; Η έκφραση ευγνωμοσύνης προς την ηγεσία του υπουργείου, από αρκετούς επιχορηγούμενους φορείς που παρευρίσκονταν, η επαναλαμβανόμενη προσφώνηση «υπουργέ μου» από τον κύριο Κουμεντάκη, η δήλωση της κ. Πατεράκη ότι «ότι γενικώς είμαι έξω από όλα τα πράγματα και μου αρέσει πολύ που είμαι έξω» και ότι δεν γνωρίζει τις λέξεις επιδότηση, εποχορήγηση κλπ, και η άσχετη με το περιεχόμενο της συνέντευξης τύπου, ερώτηση σχετικά με τον ανελκυστήρα στην Ακρόπολη, ερώτηση που η κ. Μενδώνη, απάντησε διαβάζοντας, ως έτοιμη από καιρό.
Ολόκληρες οι απαντήσεις του κ. Γιώργου Κουμεντάκη και της κ. Λίνας Μενδώνη, απομαγνητοφωνημένες από το Υπουργείο Πολιτισμού:
Γ. ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι μέσα στα κριτήρια της προκήρυξης δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, δηλαδή δεν δεσμεύεται η Επιτροπή στο να επιλέξει μία ομάδα η οποία και στο παρελθόν, δηλαδή στα προηγούμενα χρόνια. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι για καθαρά ηθικούς λόγους, όπως εσείς το περιγράφετε, το έχουμε λάβει υπόψη μας, απλώς ήταν τόσο εξαιρετικές προτάσεις που μας ήταν πολύ δύσκολο να τις αγνοήσουμε. Οπότε τα κριτήρια ήταν καθαρά καλλιτεχνικά, ουσίας, αξίας της συγκεκριμένης πρότασης και με αυτόν τον τρόπο πέρασε. Και ακριβώς αυτό αποδεικνύει ότι όντως τα κριτήρια είναι απολύτως αξιοκρατικά. Ακριβώς επειδή δεν μείναμε στο ότι κάποιος αποκλείεται επειδή είχε κάνει και πέρυσι και πέρασε πέρυσι η πρότασή του, θεωρήσαμε ότι είναι πολύ άδικο για τους ίδιους τους … .
Λ. ΜΕΝΔΩΝΗ: Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ποιότητα των δημιουργιών. Αυτό μας ενδιαφέρει. Άλλωστε, αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Διαχρονικά πάμπολλες επιχορηγήσεις, από τότε που ξεκίνησαν οι επιχορηγήσεις στα θέατρα, διέκοψαν, επανήλθαν οι επιχορηγούμενοι κρίνονται για την ποιότητα του έργου τους. Εάν κάποιος είναι πολύ καλός, θα πάρει και 2η και 3η φορά. Δεν είναι κοινωνικά τα κριτήρια στην προκειμένη περίπτωση.
Γ. ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ: Και η αλήθεια είναι ότι δεν το πιστεύουμε αυτό, οπότε νομίζω δεν θα αλλάξει και στην επόμενη χρονιά, δηλαδή θα είναι ακριβώς η ίδια διαδικασία.
Λ. ΜΕΝΔΩΝΗ: Αν μου επιτρέπεις, Γιώργο, εγώ αυτό το οποίο θα ήθελα να προσθέσω είναι ότι τα πράγματα είναι αξιοκρατικά ακριβώς γιατί κρίνεται η ποιότητα. Από εκεί και πέρα αυτό το οποίο δίνεται, προσφέρεται, από το Κράτος, από το Υπουργείο Πολιτισμού, στους καλλιτέχνες, είναι η διαχείριση της παράστασης. Είναι μία παράσταση η οποία χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου, μία δημιουργείται που χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το ελληνικό Δημόσιο, προ-παρουσιάζεται δύο ή τρεις ανάλογα με τον προγραμματισμό στα πλαίσια του συγκεκριμένου θεσμού, και από εκεί και πέρα, όπως έγινε και πέρυσι η ομάδα, ο καλλιτέχνης, ο οποίος έχει σχεδιάσει τη συγκεκριμένη παραγωγή, μπορεί να την διαχειριστεί όπως εκείνος θέλει.
Γ. ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ: Ακριβώς. Βασικός στόχος είναι η στήριξη των καλλιτεχνών και όχι μόνο, αλλά και των τεχνικών, κ.λπ.. Θα σας δώσω ένα νούμερο. Στις φετινές εκδηλώσεις ασχολούνται, απασχολούνται στο πρόγραμμα του θεσμού 2.200 άτομα. Και πρόκειται για καλλιτέχνες, τεχνικό, υποστηρικτικό προσωπικό, κ.λπ.. Αυτό λέει πολλά.
Λ. ΜΕΝΔΩΝΗ: Και, επίσης, μέσα στα πλαίσια των αρχών που θέσαμε εμείς από το 2020, όταν προέκυψε η Πανδημία και έβγαλε όλες αυτές τις παθογένειες, είναι οι συμβάσεις των καλλιτεχνών. Οι τρίμηνες συμβάσεις των καλλιτεχνών που θεωρήσαμε ότι είναι αναγκαίες. Αυτά είναι τα μέτρα εκσυγχρονισμού και εξυγίανσης των παθογενειών που κληρονομήσαμε. Από εκεί και πέρα, η δημιουργία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αριστεία και την αριστεία προάγουμε.
