Οι ψήφοι δίνονται βάσει ορθολογικών αποφάσεων, σωστά; Όχι. Κάθε φορά που πλησιάζουν εκλογές, οι ψηφοφόροι πρέπει να περάσουν εβδομάδες αντιμετωπίζοντας πολιτικές, πολιτικούς, ιδεολογίες. Καθώς πλησιάζει η ημέρα των εκλογών, φτάνει η ώρα για κάποιους ορθολογικούς υπολογισμούς στην κάλπη. Ή μήπως όχι;
Μπορεί να μην έχουμε τον έλεγχο της ψήφου μας όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Το συμπέρασμα δεν είναι μια σοφία καφενειακού τύπου. Σύμφωνα με πολλούς ψυχολόγους η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και η οικονομία έχουν σημασία στην απόφαση επιλογής ψήφου, αλλά οι επιλογές των ψηφοφόρων μπορούν επίσης να επηρεαστούν από παράγοντες που κυμαίνονται από το πόσο εύκολα αποστρέφονται ή φοβούνται, μέχρι τα αποτελέσματα αθλητικών αναμετρήσεων.
Ο Αρνητισμός ως εργαλείο ψηφοθηρίας
Πολλές υποσυνείδητες προκαταλήψεις εργαλειοποιούνται από τις πολιτικές εκστρατείες κόμματων και υποψηφίων ηγετών. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η λεγόμενη «αρνητική προκατάληψη». Ουσιαστικά μιλάμε για μια καλά τεκμηριωμένη τάση των ανθρώπων να θυμούνται κατά προτίμηση αρνητικές πληροφορίες και να επιτρέπουν στα αρνητικά συναισθήματα να κυριαρχούν στη λήψη αποφάσεων.
Οι αποφάσεις που βασίζονται σε αρνητικά συναισθήματα μπορούν επίσης να λειτουργήσουν αντίστροφα. Ένας αυξανόμενος όγκος αποδεικτικών στοιχείων δείχνει ότι οι ψηφοφόροι τιμωρούν ασυνείδητα τους πολιτικούς όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θέλουν – ακόμη και ζητήματα που δεν συνδέονται με την πολιτική.
Τέτοιες ασταθείς συνήθειες ψηφοφορίας απεικονίζονται πιο έντονα στη διαμάχη μεταξύ του Αλ Γκορ και του Τζορτζ Μπους πίσω στο 2000. Οι εκλογές έγιναν μετά από μια σειρά σοβαρών ξηρασιών και πλημμυρών, που άφησαν τους πολιτικούς επιστήμονες Λάρι Μπάρτελς και Κρίστοφερ Άχεν να αναρωτιούνται: θα θεωρούσαν υπεύθυνους οι ψηφοφόροι για την κακή τους τύχη τους Δημοκρατικούς; Μια ανάλυση της ψηφοφορίας και των καιρικών συνθηκών σε 54 πολιτείες έδειξε ότι το μερίδιο των Δημοκρατικών ήταν έως και 3,6% χαμηλότερο από ό,τι θα ήταν κανονικά. Ή όπως το έθεσαν οι ερευνητές «2,8 εκατομμύρια άνθρωποι ψήφισαν κατά του Αλ Γκορ το 2000 επειδή οι πολιτείες τους ήταν πολύ ξηρές ή πολύ υγρές».
Τέτοια αντίποινα δεν αφορούν μόνο τον καιρό – το φαινόμενο ακουμπά ακόμα και τα ποδοσφαιρικά αποτελέσματα. Μια αμερικανική μελέτη για τα εκλογικά αποτελέσματα σε βάθος 44 ετών διαπίστωσε ότι τα τοπικά κολεγιακά παιχνίδια έως και 10 ημέρες πριν τις εκλογές είχαν αντίκτυπο στις ψήφους, ευνοώντας συνήθως τους πολιτικούς που ήταν στην εξουσία.
Τα μοτίβα ψηφοφορίας που μπορεί να προέρχονται από ασυνείδητες προκαταλήψεις, μειώνουν την εγκυρότητά τους; «Είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση», λέει ο Ίνμπαρ. «Εάν μπορώ να εξηγήσω γιατί σας αρέσει το παγωτό, τότε κάνετε λάθος που σας αρέσει το παγωτό; Προσωπικά, δεν το πιστεύω».
Ωστόσο, αξίζει σαφώς να γνωρίζετε τους παράγοντες που μπορεί να ενεργοποιήσουν τις κρυφές προκαταλήψεις σας την επόμενη φορά που θα τοποθετήσετε την ψήφο σας στην κάλπη και με δεδομένο ότι αυτό που λένε οι υποψήφιοι ως προς το περιεχόμενο των πολιτικών τους, έχει τελικά την μικρότερη επίδραση στους ψηφοφόρους.
πηγή: bbc
