Γιάννης Παναγόπουλος
Εδώ καμία λέξη δεν πέφτει κάτω. Ακόμα και αν πάει να το κάνει ο stand up κωμικός, σαν άλλος σούπερ ήρωας, θα την πιάσει πριν σπάσει στο πάτωμα να την κάνει ιδέα, να την κάνει ατάκα που θα γελάσεις. Ζητήσαμε από τρεις stand – up comedians να μας απαντήσουν ερωτήσεις “γενικών γνώσεων” γύρω από τη δουλειά τους. Οι απαντήσεις που πήραμε από τους Ήρα Κατσούδα, Δημήτρη Δημόπουλο και Κωνσταντίνο Μπούρα-Μπαϊμάκο, καθόλου τυχαία, λάμπουν για την σπιρτάδα τους.
Πράξη Πρώτη – Το Stand Up είναι θεατρικό είδος ή είναι κάτι σαν “λέω αστεία στην παρέα και στο τέλος με πληρώνουν κιόλας”;
Δημήτρης Δημόπουλος – Είναι ακριβώς το αντίθετο: πρώτα σε πληρώνουν με το εισιτήριό τους και μετά λες τα αστεία σου ελπίζοντας πως θα κατορθώσεις να κάνεις «παρέα» τους τόσους αγνώστους που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Όποιος νομίζει πως επειδή είναι ο χωρατατζής της παρέας μπορεί να κάνει και σταντ-απ, θα περάσει πολύ ωραία αν ανέβει στη σκηνή χωρίς να έχει γράψει το κείμενό του, χωρίς να το έχει προβάρει και χωρίς να γνωρίζει πώς στέκεται κάποιος στη σκηνή. Οπότε, ναι, είναι ένα θεατρικό είδος, το οποίο μάλιστα στο εξωτερικό διδάσκεται στα πανεπιστήμια ενώ στην Ελλάδα ήδη μελετάται από θεατρολόγους.
Ήρα Κατσούδα – Φυσικά είναι θεατρικό είδος και μάλιστα από τα πιο ωμά. Επίσης, οι φίλοι μου δεν υπήρχε περίπτωση να πληρώσουν κανέναν, ακόμα και αν έλεγε το πιο έξυπνο πράγμα στον κόσμο.
Σε σοβαρή βάση, το stand up είναι θεατρικό είδος και η διαφοροποίησή του από το κλασικό θέατρο, που το καθιστά διαφορετικό σε δυσκολία, είναι ότι δεν υπάρχει ο τέταρτος τοίχος που υπάρχει στο θέατρο. Θέλω να πω, βγαίνεις στην σκηνή ως ο εαυτός σου και όχι υπηρετώντας κάποιον ρόλο. Είναι η απόλυτη έκθεση. Δεν υπάρχει σκηνοθέτης, δεν υπάρχουν άλλοι στην σκηνή, τα κείμενα είναι δικά σου. Και φυσικά είναι γραμμένα και δουλεμένα όλα αυτά που θα πεις γιατί έχει συγκεκριμένες τεχνικές και δομές προτάσεων και αστείων. Οπότε, διαφέρει χιλιόμετρα από το “λέω αστεία στην παρέα μου”. Άσε που συνήθως δεν λέω καν αστεία στην παρέα μου. Δεν μου αρέσει να φέρνω τη δουλειά στην προσωπική μου ζωή.
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – Το Stand Up είναι ένας κωμικός μονόλογος γραμμένος, σκηνοθετημένος και παιγμένος από τον ίδιο άνθρωπο. Αυτό, αν συνυπολογίσει κανείς πως οι περισσότεροι από εμάς τους κωμικούς όχι μόνο δεν έχουμε παρέα για να της λέμε αστεία, αλλά ούτε πληρωνόμαστε καλά καλά από το stand up , μας ωθεί στο συμπέρασμα πως είναι σίγουρα ένα θεατρικό είδος, ίσως το θεατρικότερο από όλα τα είδη μη σου πω.
Πράξη Δεύτερη – Όλοι μιλούν για την αμεσότητα που έχει το stand up. Αν σε μια παράσταση το κοινό δε γελάσει με την πρώτη ή τη δεύτερη ατάκα που θα ρίξεις, τι κάνεις;
Ήρα Κατσούδα – Το χιούμορ είναι από τα πιο υποκειμενικά και προσωπικά πράγματα. Μπορεί να συμβεί να μην ταυτιστεί όλο το κοινό με όλα τα αστεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλαδή που πάνε 1-2 αστεία σου άπατα, εκείνη την ώρα δεν τα παρατάς, δεν παραιτείσαι και συνεχίζεις να προσπαθείς να τους «πάρεις μαζί σου» είτε αφήνοντας το κείμενο στην άκρη και κάνοντας crowd work είτε σχολιάζοντας ότι δεν τους άρεσαν τα αστεία.
Βλέπεις, στο stand up οτιδήποτε γίνεται σε μια παράσταση από το να πέσει ένα αντικείμενο κάτω μέχρι να υπάρχει «ψύχρα» στην αίθουσα, οφείλεις να το σχολιάσεις. Και όταν λέω να το σχολιάσεις δεν εννοώ επικριτικά, αλλά δεν μπορείς να αφήσεις τον «ελέφαντα στο δωμάτιο».
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – Ευτυχώς, στα κείμενά μου έχω περισσότερες από δύο ατάκες, οπότε συνεχίζω και τις λέω όλες, στη σειρά, τη μία μετά την άλλη. Ε, σε κάποια θα γελάσουν. Κι αν δε γελάσουν σε αυτή την παράσταση, θα γελάσουν στην επόμενη. Ή την επόμενη. Ή τη μεθεπόμενη. Το stand up απαιτεί ένα πολύ συγκεκριμένο είδος μαζοχισμού. Γίνεται αποκλειστικά και μόνο από ανθρώπους που παίζουν σε μια παράσταση, πάει χάλια, δε γελάει κανείς και μόλις κατέβουν από τη σκηνή σκέφτονται “ωραία, πότε θα το ξανακάνω αυτό; Θέλω κι άλλο”. Αν το έχεις νιώσει αυτό, συγχαρητήρια, είσαι κωμικός. Κάποιες φορές η παράσταση θα στραβώσει. Κεφάλι ψηλά και προχωράμε.
Δημήτρης Δημόπουλος – Το να μη γελάσει το κοινό σε κάποια παράσταση είναι στο πρόγραμμα, και ανάλογα με την εμπειρία σου ως κωμικός, μπορείς να το αξιολογήσεις τόσο την ώρα την παράστασης, όσο και μετά. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, όταν μετά από μια παράσταση είπα σε νέο (τότε!) συνάδελφο που δεν πήρε γέλια εκείνη τη βραδιά πως τώρα έγινε κωμικός, γιατί πλέον γνώριζε πως υπάρχει και αυτή η περίπτωση και έπρεπε να μάθει πώς να την αντιμετωπίζει.
Πράξη Τρίτη – Οι περισσότερες stand up παραστάσεις που έχω δει μου φάνηκαν σαν σόλα ναρκισσισμού. Είμαι εντελώς ξενέρωτος;
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – ΙΣΩΣ ο Φρόιντ έλεγε ότι προβάλλεις λίγο. Εγώ θα πω απλά ναι.
Δημήτρης Δημόπουλος – Μπορεί να αναγνώρισες κάτι από τον εαυτό σου, οπότε μάλλον είσαι εντελώς νάρκισσος.
Ήρα Κατσούδα – Η ψυχολόγος μου έχει πει ότι δεν πρέπει να απαντάω για άλλους οπότε δεν θα κρίνω αν είσαι ξενέρωτος ή όχι! Αλλά να σου πω, δεν το θεωρώ πιο ναρκισσιστικό από το θέατρο, το σινεμά, τη ζωγραφική ή τη μουσική. Θέλω να πω, στο stand up υπάρχει ένας κωμικός που θίγει ποικίλα θέματα υπό το δικό του πρίσμα και σκοπιά, το οποίο είναι και το λογικό, με γνώμονα πάντα το χιούμορ και το γέλιο. Εσύ σαν κωμικός και σαν άνθρωπος ξέρεις τι θέλεις να πεις στην παράστασή σου, τι σε προβληματίζει, τι σου κάνει εντύπωση και το σετάρεις με αστεία. Άρα μοιραία εμπεριέχει μέσα την αισθητική σου, την άποψή σου και τη θέση σου είτε πολιτική είτε κοινωνική. Δηλαδή βλέποντας το σόλο ενός κωμικού μπορείς μέσα από τα αστεία να καταλάβεις την κοινωνικοπολιτική του θέση χωρίς απαραίτητα να μιλήσει straight για αυτά.
Ίσως ακόμα δεν είμαστε πλήρως εξοικειωμένοι με την κουλτούρα του stand up, όπου ένας άνθρωπος τα σκέφτεται, τα γράφει και τα παρουσιάζει και αυτό ίσως φαντάζει σε κάποιους ναρκισσιστικό. Και σε μια θεατρική παράσταση θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος το ίδιο. Ότι είναι μια ναρκισσιστική προσέγγιση μιας και ο εκάστοτε σκηνοθέτης προσθέτει τη δική του ματιά. Αντίστοιχα στη ζωγραφική. Εκεί και αν είναι τελείως η προσωπική οπτική του καλλιτέχνη. Είναι δόκιμο και χρήσιμο οι καλλιτέχνες να προβάλλουν γνώμη μέσω της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας και το stand up δε διαφέρει σε αυτό.
Πράξη Τέταρτη – Τα λοκντάουν τι ήταν για σένα;
Δημήτρης Δημόπουλος – Όπως φαίνεται, δύο χρόνια μέσα στην πανδημία, μάλλον ήταν η ουβερτούρα μιας δραματικής όπερας της οποίας το φινάλε φαίνεται να αργεί πολύ…
Ήρα Κατσούδα – Ατελείωτα. Και σίγουρα δεν είμαι από τους ανθρώπους που θα σου πουν «Ήταν μια ευκαιρία να βρω τον εαυτό μου, διάβαζα 6 βιβλία την ημέρα και έφτιαχνα ψωμιά από συνταγές στο Ίντερνετ». ΌΧΙ. Βαρέθηκα ανελέητα.
Ίσως το πρώτο το βίωσα καλύτερα από όλα τα άλλα. Ήταν και η αρχή, ακόμα δεν ξέραμε τι είναι ο ιός, τι κάνει και πότε λήγει όλο αυτό. Φαντάσου είχαμε την ψευδαίσθηση ότι σε «δύο εβδομάδες τελειώνει». Αθώες εποχές… Το δεύτερο τώρα, ήταν ψυχοτρύπανο γιατί είχα αυτή την αίσθηση ματαιότητας ότι δεν θα τελειώσει ποτέ και θα κρατήσει μέχρι να σβήσει ο ήλιος. Άσε που είμαι και υπερκινητική και ζορίστηκα έξτρα. Δηλαδή εκεί, Νοέμβριο του 2020 με Ιανουάριο του 2021 νομίζω, έκανα μια καλή χειραψία με την κατάθλιψη. Ευτυχώς μετά ξεκινήσαμε τα γυρίσματα για την εκπομπή το «Δίκτυο» στην ΕΡΤ που συμπαρουσιάζω με τον Σπύρο τον Μαργαρίτη και τουλάχιστον είχα ένα αντικείμενο, μια δουλειά.
Γιατί παραστάσεις όπως ξέρουμε όλοι, δεν έπαιζαν. Σήμερα, 2 χρόνια αργότερα, αυτό που έχω να πω είναι ότι πραγματικά βαρέθηκα να είμαι on-off επαγγελματικά. Εκεί που αρχίζουμε και παίζουμε και ρολάρει, σταματάμε. Και πάλι η ίδια λούπα. Το χειρότερο είναι ότι δεν μπορείς να προγραμματίσεις με σιγουριά τίποτα, ούτε παραστάσεις ούτε περιοδείες.
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – Στο κινηματογραφικό σύμπαν της Μάρβελ (προσοχή, ακολουθούν σπόιλερς), ο εξωγήινος Θάνος, όταν αποκτά όλους τους Λίθους της Αιωνιότητας, με μια απλή κίνηση του χεριού του εξολοθρεύει τη μισή ζωή στο σύμπαν. Μετά από πέντε χρόνια, οι Εκδικητές καταφέρνουν να τον εξοντώσουν και να αντιστρέψουν την πράξη του αυτή, επαναφέροντας στη ζωή όσους άδικα εξαφάνισε ο Θάνος. Αυτοί οι άνθρωποι εξαφανίστηκαν για 5 χρόνια και ξαφνικά, από το πουθενά, ξαναβρέθηκαν στο σημείο που χάθηκαν, χωρίς να έχουν επίγνωση ή συνείδηση το πού ήταν αυτά τα 5 χρόνια. Είχαν δηλαδή ένα κενό στη ζωή τους, ένα “blip”, αγγλιστί. Αυτό ήταν το λοκντάουν για μένα.
Πράξη Πέμπτη – Υπάρχει χώρος για αυτοσχεδιασμό στις παραστάσεις σου;
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – Είμαι από τους κωμικούς που διασκεδάζουν να παίζουν και να αλληλεπιδρούν με το κοινό. Δεν έχω απόλυτα σφιχτό κείμενο και συχνά, αν μου κολλήσει μια ιδέα στο κεφάλι, θα την πω, αν και γενικά ακολουθούμε αυστηρά το κείμενο μας. Οπότε προσωπικά, ναι, έχω αρκετό αυτοσχεδιασμό στις παραστάσεις μου θαρρώ.
Δημήτρης Δημόπουλος – Υπάρχει ο χώρος που επιτρέπω να υπάρχει και όποτε (και αν) τύχει, αποτελεί μια μικρή παράκαμψη πριν επιστρέψω στο κείμενό μου.
Ήρα Κατσούδα – Ναι, γιατί το stand up είναι ένα πολύ ζωντανό είδος. Δεν πας να πεις τα λόγια σου και να φύγεις. Επειδή ακριβώς είναι πολύ άμεσο όπως είπαμε και πιο πάνω, κάθε παράσταση είναι διαφορετική και ας έχεις τα ίδια κείμενα. Πολλές φορές βγαίνουν ωραία αστεία πάνω στη σκηνή και μερικά τα κρατάς κιόλας για επόμενες παραστάσεις.
Πράξη Έκτη – Τι θα κάνεις από εδώ και πέρα; (καλλιτεχνικά)
Ήρα Κατσούδα – Συνεχίζω τη σόλο μου παράσταση «Για Γυναίκα Καλή Είναι» στο θέατρο Αλκμήνη κάθε Πέμπτη – πήρε παράταση και για όλο τον Φεβρουάριο και είμαι πολύ χαρούμενη γιατί παίζω από τον Οκτώβριο! Τον Μάρτιο θα πάω Κύπρο για παραστάσεις και τον Μάιο έρχεται μεγάλη ευρωπαϊκή περιοδεία σε πάνω από 10 ευρωπαϊκές πόλεις.
Επίσης τώρα με την Δήμητρα Νικητέα ετοιμάζουμε τον 2ο κύκλο του «ΜΠΡΑΗΤ ΣΑΗΝΤ» του μοναδικού podcast που συνδυάζει αναπηρία και κωμωδία και φιλοξενείται από το Provocateur. Μπορείτε να το βρείτε στο Spotify αλλά και στο κανάλι μου στο youtube.
Κωνσταντίνος Μπούρας-Μπαϊμάκος – Από Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου και κάθε Τετάρτη του Μαρτίου θα εμφανίζομαι στο θέατρο Αλκμήνη με την πρώτη μου σόλο παράσταση “Αυτά Από Μένα”, επίσης τρέχει στο YouTube η πολύπαθη σειρά βίντεο που μόλις ξεκινήσαμε με τη Χρύσα Κατσαρίνη, “kanemeaddimeblock”, όπου σατιρίζουμε απαίσια ιντερνετικά πεσίματα.
Δημήτρης Δημόπουλος – Το πλάνο είναι να συνεχίσω να περιοδεύω με την Καφρόκρεμα μέχρι το τέλος του έτους και σιγά-σιγά να αρχίζω να συγκεντρώνω το υλικό μου για τον επόμενο μονόλογό μου. Νομίζω βρήκα τον τίτλο του και τι περιεχόμενο θα ήθελα να έχει, οπότε ήρθε η ώρα να ανασκουμπωθώ και να χωθώ στο γράψιμο και τις πρόβες!
