συνέντευξη – Γιάννης Παναγόπουλος
Η Σονάτα του σεληνόφωτος μας καθηλώνει από τις πρώτες λέξεις: Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου. Τί φεγγάρι ἀπόψε!…
Η Γυναίκα με τα Μαύρα μιλά στον “αμίλητο” Nέο που περιφέρεται γύρω της. Ο λόγος της παραμένει σταθερά πικρός. Είναι σαν κάθε λέξη από τον μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου να κουβαλά πάνω του έναν ολόκληρο κόσμο που σχοινοβατεί ανάμεσα στη ματαίωση, την ελπίδα και τη σκληρότητα του χρόνου. Το θέατρο Δρόμος οργανώνει το δικό του αφιέρωμα στο έργο του μεγάλου ποιητή. Τις Πέμπτες η ηθοποιός Μαριάννα Λαγουρού ερμηνεύει τη Γυναίκα με τα Μαύρα από τη Σονάτα του σεληνόφωτος. Το ποίημα του Ρίτσου γράφτηκε τον Ιούνη του 1956 και τυπώθηκε τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς.
Είναι η περίοδος που σ’ αυτό το μικρό θέατρο στην Κυψέλης το ονοματεπώνυμο του Γιάννη Ρίτσου ακούγεται συχνότερα από ποτέ. Επιστρέφει στο έργο του ποιητή, το παρουσιάζει στη μικρή του σκηνή. Είναι ένα εγχείρημα που ο σκηνοθέτης Εμμανουήλ Μαύρος πιστεύει πως δεν στέκεται απλά ως τιμή στο έργο ενός ανθρώπου σύμβολο για την αριστερά και τον κόσμο των γραμμάτων. Θεωρεί πως η ποίηση του Ρίτσου σκεπάζει τον χρόνο, τιμώντας ελπίδες, απόκρυφες σκέψεις, απογοητεύσεις που οι άνθρωποι βιώνουμε από καταβολής κοινωνιών, ηθικών πρωτοκόλλων, ιδεολογιών.
Η παράσταση έχει μόλις τελειώσει. Η ηθοποιός Μαριάννα Λαγουρού μόλις άναψε ένα τσιγάρο. Κοιτάμε ο ένας τον άλλο και εγώ σκέφτομαι πως η πρώτη ερώτηση που θέλω να κάνω αφορά την επίδραση που έχει σ’ εκείνη αυτό το μαγικό κείμενο.
-Ο επίλογος της παράστασης σε βρήκε δακρυσμένη.
Τα δάκρυα δεν τα εκβιάζω. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία λέξη υπάρχει μια συγκινησιακή κατάσταση στο κείμενο του Ρίτσου. Η γυναίκα με τα μαύρα είναι μια γυναίκα που συμβολίζει τη μοναξιά σε όλο της το μεγαλείο. Υπάρχουν πολλές αναγνώσεις γύρω από το κείμενο του ποιητή. Η Γυναίκα λέει στον αμίλητο Νέο που κυκλοφορεί μαζί της στον χώρο «Άφησέ με να φύγω μαζί σου…». Εκείνος είναι η τελευταία της ελπίδα. Η Μεγαλώνει. Φοβάται. Θέλει να τον σαγηνεύσει αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το αν τα καταφέρνει. Ο Νέος είναι η γέφυρα που συνδέει το παλιό με το καινούργιο. Το σήμερα με το χτες και αυτή είναι μια συνθήκη που την ταράζει. Στη Σονάτα του σεληνόφωτος υπάρχουν οι στίχοι που κινητοποιούν το ευαίσθητο κομμάτι του εαυτού μας : «δεν έχει σημασία αν φεύγεις ή αν γυρίζεις / κι ούτε έχει σημασία που άσπρισαν τα μαλλιά μου, (δεν είναι τούτο η λύπη μου – η λύπη μου / είναι που δεν ασπρίζει κι η καρδιά μου). Άφησέ με να’ ρθω μαζί σου».
-Τι πληροφορίες έχουμε για τη Γυναίκα με τα Μαύρα στη Σονάτα του Σεληνόφωτος; Εσύ πώς την αντιλαμβάνεσαι;
Εικάζω πως αυτό το πρόσωπο μπορεί να ήταν μια μεγαλοκοπέλα της εποχής. Ας μην ξεχνάμε πως τότε οι γυναίκες οι ανύπαντρες στην ηλικία των 30 και άνω ήταν κάτι παράξενο. Κάτι που η κοινωνία δεν δεχόταν. Η γυναίκα με τα μαύρα έχει επιλέξει να στερηθεί οτιδήποτε γήινο. Έχει πολλά ταλέντα. Ασχολείται με τη μουσική, γράφει. Λέει πως ήταν επιλογή του θεού να μην προχωρήσει στη ζωή της. Δηλώνει: «έμεινα μόνη, ἀνένδοτη, μόνη καί πάναγνη, ἀκόμη στή συζυγική μου κλίνη πάναγνη καί μόνη, γράφοντας ἔνδοξους στίχους στά γόνατα τοῦ Θεοῦ÷. Αυτή είναι μια γυναίκα που πάει πάντα με την επιλογή της. Ο Ρίτσος μας αφήνει να σκεφτούμε πως ανεξάρτητα αν οι επιλογές μας είναι σωστές ή λάθος μπορούμε να τις αλλάξουμε ή απλά να οδηγηθούμε μέσα από τη ζεστασιά της μοίρας.
-Ο επίλογος του έργου αφήνει μετέωρο τον θεατή. Τα ερωτήματα γύρω από το τι μπορεί να συμβεί σε αυτή τη γυναίκα είναι πολλά, μετά την αναχώρηση του Νέου πολλαπλασιάζονται και απομένει στον θεατή να πλάσει το δικό του φινάλε στη φαντασία του….
Από την αρχή, από την πρώτη στιγμή που πήρα το κείμενο στα χέρια μου θέλησα να συστηθώ σ’ αυτή τη γυναίκα, να τη γνωρίσω, να συναντηθούμε και την άφησα να με οδηγήσει σ’ αυτό το ταξίδι. Μέσα από τις αναγνώσεις που κάναμε με τον Εμμανουήλ Μαύρο ανακαλύψαμε πως η ηρωίδα του Ρίτσου άλλες φορές είναι στέρεη, άλλες τρομερά ευάλωτη, άλλοτε επιθυμεί τη φυγή.
-Μιλάμε για έναν καταθλιπτικό άνθρωπο;
Δεν θα την έλεγα έτσι. Η μοναξιά έχει γίνει το μεγαλείο της. Είναι μια ευπαρουσίαστη γυναίκα. Παραδέχεται πως την έχουν φλερτάρει, πως οι άνδρες την κοιτούσαν αλλά αυτή έκανε πως δεν έβλεπε το βλέμμα τους. Είναι μια γυναίκα που διψούσε να ζήσει αλλά τελικά ακολούθησε άλλο δρόμο.
-Θέλω να κάνουμε μια σύνδεση με το παρόν. Έχω την αίσθηση ότι στις μέρες μας βιώνουμε την τεράστια μοναξιά, του απόλυτου μονόλογου. Είμαστε μια κοινωνία χωρίς ακροατήριο. Ο σύγχρονος τύπος μοναξιάς τι σου λέει;
Η ηρωίδα του Ρίτσου δεν είναι μόνο γυναίκα. Πάνω απ’ όλα είναι άνθρωπος που κουβαλά εμπειρία και βιώματα που τα συναντάμε στους ανθρώπους του σήμερα. Ο Ρίτσος δεν μένει μόνο στην επιφάνεια της καταγραφής μιας κατάστασης. Το πολιτικό σχόλιο και η αγάπη είναι στοιχεία που έχουν την δική τους ένταση στα κείμενά του. Οι προβληματισμοί του γύρω από την αυτοδιάθεση, το δίκαιο, τον έρωτα παραμένουν άθικτοι ως σήμερα. Σήμερα τα παιδιά είναι στον δρόμο διεκδικώντας καλύτερη εκπαίδευση. Η δίψα για δικαιοσύνη και η καταδίκη του πολέμου είναι έννοιες ενεργές. Επιστρέφουμε στον Ρίτσο αναζητώντας την καταγραφή μιας άλλης εποχής που θεωρητικά τα αιτήματά της άλλαξαν. Άλλαξαν; Το ότι κάποιος βομβαρδίζει τη Γάζα επειδή “έτσι” παράγοντας ανθρώπινο πόνο είναι τρομερό. Ο Ρίτσος είναι ένας σύνθετος άνθρωπος. Μπορεί να χρησιμοποιήσει μια απλή και κατανοητή φράση και από την άλλη μπορεί να δημιουργήσει έναν περίτεχνο στίχο. Διαβάζοντάς τον είναι σαν να βουτάς στη θάλασσα και να βγαίνεις σε μια άλλη ακτή από εκείνη που βούτηξες.
-Ως άνθρωπος, σε τι ελπίζεις;
Στην ελεύθερη σκέψη και στην αγάπη. Όχι στην αγάπη γενικώς αλλά σ’ εκείνη που βρίσκει δρόμους έκφρασης. Μου αρέσει η αγάπη που φαίνεται, που τη λέμε και τη δείχνουμε. Έχει σημασία μεγάλη για μένα αυτό. Η αγάπη που παρουσιάζεται μέσα από μικρά πράγματα και τονίζεται αβίαστα από τους ανθρώπους πρέπει να γίνει οδηγός μας.
Ίνφο
Η ομάδα Μήδεια στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Γιάννη Ρίτσο με τίτλο «Ημερολόγιο» παρουσιάζει -κάθε Πέμπτη- τη «Σονάτα του σεληνόφωτος», με την Μαριάννα Λαγουρού σε σκηνοθεσία Εμμανουήλ Γ. Μαύρου.
Η «Σονάτα του σεληνόφωτος» (1956), η πρωϊμότερη από τις μακρές συνθέσεις της «Τέταρτης Διάστασης», σημαδεύει, με την ιδιότυπη μορφή και ατμόσφαιρά της, το ξεκίνημα μιας νέας εποχής, όχι μόνο για το έργο του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990), αλλά και για την ελληνική ποίηση γενικότερα.
Η «Σονάτα του Σεληνόφωτος», από τους πιο αγαπημένους ποιητικούς μονολόγους του Ρίτσου, μια εκ βαθέων εξομολόγηση, μια παρατεταμένη ικεσία για ζωή κι ελπίδα, μέσα από μια ροή παραστάσεων και συμβόλων.
Πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής της ηλικιωμένης ηρωίδας, με καρδιά νεαρής γυναίκας, της Γυναίκας με τα Μαύρα που υποκινείται από την παρουσία στο χώρο ενός νέου άνδρα, ο οποίος παραμένει καθ’ όλη την διάρκεια του έργου βουβός και απαθής, υπογραμμίζοντας έτσι την πάλη των διαφορετικών γενεών.
Συγγραφέας: Γιάννης Ρίτσος
Επιμέλεια επιλογής κειμένων & ποιημάτων / Σκηνοθεσία: Εμμανουήλ Γ. Μαύρος
Μουσική: Πλάτων Ανδριτσάκης, Μίκης Θεοδωράκης, Θάνος Μικρούτσικος, Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν, Allen Grey
Σκηνικά – Art Director: Ρένα Σανταμούρη με την RS Architecture + Design Studio
Φωτισμοί / Φωτογράφιση: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Κινησιολογία: Δάφνη Μαρκάκη, Εύη Καρακώστα
Κουστούμια: Ρένα Σανταμούρη
Μουσική Επιμέλεια & Ηχητικός Σχεδιασμός: Γιώργος Λιάκος, Μανώλης Πετρής
Post Production & Editing: Μανώλης Πετρής
Οργάνωση Παραγωγής: Εμμανουήλ Γ. Μαύρος
Επικοινωνία & Δημόσιες Σχέσεις: Ειρήνη Λαγουρού
Παίζουν:
Μαριάννα Λαγουρού – Γυναίκα με τα Μαύρα
Γιώργος Λιάκος – Ο Ταξιδευτής
Παραγωγή: Medea Pictures
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ:
Γενική Είσοδος: 12 € | Μειωμένο: 10 € Φοιτητικό, ανέργων, πολυτέκνων, ΑμεΑ, 65+
Εισιτήριο Αφιερώματος: 35 € Ενιαίο εισιτήριο για όλες τις παραστάσεις, ταμείο και more.com
Προπώληση: more.com
Κράτηση και αγορά μόνο μέσω ταμείου του θεάτρου (τηλ. 210 88 18 906 17:00 – 21:00)
Ειδικές Τιμές: 11 € Για ομαδικές κρατήσεις άνω των 10 ατόμων (τηλ. 210 88 18 906 ή μέσω more.com). 8 € Ειδική τιμή για σχολεία Κράτηση και αγορά μόνο μέσω ταμείου του θεάτρου (τηλ. 210 88 18 906 17:00 – 21:00).
Ατέλεια ΣΕΗ – ΕΕΣ – Π.Ε.ΣΥ.Θ. 5 €, κατόπιν διαθεσιμότητας θέσεων
Καταλληλότητα: Κατάλληλο
Διάρκεια Παράστασης: Η διάρκεια της κάθε παράστασης είναι 75’ χωρίς διάλειμμα
Επικοινωνία: Ειρήνη Λαγουρού | irini.lagourou@gmail.com
