γράφει η ψυχολόγος Αναστασία Νικολάου //
Η πανδημία του νέου κορονοϊού μοιάζει να έχει βρει την κοινωνία των ανθρώπων ουσιαστικά απροετοίμαστη. Μέσα σε ένα δραματικά σύντομο χρονικό διάστημα οι συζητήσεις αφορούν στην κατάρρευση ενός κόσμου, όπως ο άνθρωπος τον βίωνε μέχρι σήμερα. Μια εποχή μετανεωτερικότητας με την αναζήτησή της ευτυχίας στο επίκεντρο, με την κατανάλωση ως πρόταγμα, με τις μεγάλες αφηγήσεις (πολιτικά συστήματα, ιδεολογίες, θρησκευτικά δόγματα) σε αμφισβήτηση και τον κατακερματισμένο άνθρωπο σε αναζήτηση ταυτότητας και νοήματος.
Το πλαίσιο μέσα στο οποίο ενέσκηψε η πανδημία είναι ένα πλαίσιο ρευστότητας, ατομικισμού, αδυναμίας σύνθεσης ενός λόγου, ενός κόσμου ιδεών και αξιών μέσα στον οποίο το άτομο βρίσκεται ενταγμένο σε μια αίσθηση ασφαλείας. Οι τάσεις εξατομίκευσης και διαχωρισμού τείνουν να απαρνηθούν πλήρως την ύπαρξη του γενικού, της ολότητας και της ομοιότητας. Ο άνθρωπος καλείται να αναζητήσει και να διαμορφώσει ένα προσωπικό, ιδιωτικό όραμα και αφήγημα για τη ζωή, τον κόσμο και τον εαυτό του. Η παιδεία έχει αντικατασταθεί από την αναζήτηση του χρήματος και την κατασπατάλησή του ως αυτοσκοπός. Η αποφυγή του κόπου, του πόνου, του μόχθου είναι η σύγχρονη παρερμήνευση του ζεν.
•Διάφοροι αυτόκλητοι θεραπευτές, δάσκαλοι, ψυχοσωτήρες, μεσσίες εμφανίζονται, με μια διαφορετική, πιο σύγχρονη ατζέντα. Τα νεότερα μοντέλα αυτοπραγμάτωσης έχουν πλέον περιέλθει στα χέρια του οποιουδήποτε επιθυμεί να παίξει τον ελκυστικό και γιατί όχι κερδοφόρο ρόλο του “ψυχικού οδηγού” για τις ζωές των ανθρώπων
Κι αν κάποτε ήταν η άγνοια αυτή που έσπρωχνε στον κατευνασμό των βαθύτερων υπαρξιακών αγωνιών με τη μαγική σκέψη που πρόσφεραν κάθε λογής τσαρλατάνοι, στη σημερινή εποχή είναι η βαθιά πεποίθηση ότι η αλήθεια είναι για τον καθένα διαφορετική μέσα στη μοναδικότητά του και την αδιαμφισβήτητη σημαντικότητα της ύπαρξης του. Για τον λόγο αυτό έχουν επιστρατευθεί πλήθος δυνάμεων που εναρμονίζονται στη γραμμή αναζήτησης ευδαιμονίας, αθανασίας, ξεχωριστής και ιδιαίτερης μεταχείρισης των νόμων του σύμπαντος προς το προσωπικό όφελος φυσικά.
•Ο άνθρωπος στη μάχη με τον θάνατο και τον πόνο δεν επιστρατεύει πια μόνο τη γνώση, την επιστήμη, την φιλοσοφία, τη θρησκεία. Προσπαθεί να κατακερματίσει τη συσσωρευμένη γνώση και σοφία και να τη μεταπωλήσει με όρους αγοράς, με όρους προσφοράς και ζήτησης
Ο δρόμος της αυτοπραγμάτωσης, της ωρίμανσης, της αναζήτησης της αυθεντικότητας περνά μέσα από τη βιασύνη και την απαιτητικότητα, μέσα από την ευκολία, τις οδηγίες, τις λίστες και τις συνταγές. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως έχουν ξεφυτρώσει σήμερα εν μέσω μιας συγκλονιστικής ρήξης του κόσμου μας, που προκαλεί η εξάπλωση του Covid -19, όλες εκείνες οι φωνές που προσφέρουν λύσεις αμφίβολης αποτελεσματικότητας, ώστε να βοηθηθεί ο άνθρωπος, ο παγιδευμένος στις ορέξεις αυτού του αόρατου εχθρού. Συνταγές για να μένουμε δημιουργικοί, παραγωγικοί, υγιείς, ακμαίοι, αισιόδοξοι μέσα στην καινούργια πραγματικότητά μας. Και φυσικά αυτό είναι το αίτημα και αυτή η προσδοκία.
Όταν ας πούμε γίνει λόγος για τις επιπτώσεις του εγκλεισμού, της κοινωνικής απομόνωσης και του ρατσισμού απέναντι σε νοσούντες από τον κορονοϊό, τότε συχνά βρίσκεται κανείς αντιμέτωπος με το φαινόμενο μιας ατέλειωτης δυσπιστίας των ανθρώπων στα επιστημονικά και ερευνητικά δεδομένα. Στη θέση αυτών των δεδομένων που ισχύουν για όλους, μια μεγάλη μάζα ανθρώπων θα θελήσει να μάθει τον τρόπο να αντέξει σε ατομικό επίπεδο και να ξεπεράσει τους κινδύνους αυτούς χωρίς μεγάλο κόστος. Κάθε φορά, που θα γραφτεί ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο άρθρο για τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής μόλυνσης που προκαλεί ο σύγχρονος και απόλυτα συνειδητοποιημένος από τον καθένα μας τρόπος ζωής, ενδεχομένως να προτιμηθεί ένα άρθρο που θα επικαλείται θεωρίες συνωμοσίας, έτσι ώστε να μπορέσουμε ανενόχλητοι να συνεχίζουμε το προσωπικό μας όραμα ή δράμα. Είναι προτιμότερο να αντιμετωπίζουμε τον κορονοϊό σαν μια προσωπική υπόθεση και μοίρα, από την οποία μπορεί και να ξεφύγουμε, αν τα κάνουμε όλα σωστά, παρά ως το φαινόμενο εκείνο, που ήρθε για να αλλάξει τον κόσμο μας, τον οριστικά και αμετάκλητα κοινό μας κόσμο. Είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να τον κρατήσουμε αδιασάλευτο, παρά να να τον επερωτήσουμε και να αναστοχαστούμε.
•Οι πολιτικοί με τον μεσσιανικό τους λόγο αναλαμβάνουν να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστεί η πανδημία. Μέχρι στιγμής πέρα από τον αυτονόητο περιορισμό και εγκλεισμό λίγα έχουν ειπωθεί και ακόμα λιγότερα έχουν γίνει για να προστατευθούν οι κοινωνίες από τους κραδασμούς της κρίσης αυτής
Έτσι στοχεύουν να μιλήσουν στον καθένα προσωπικά και το κάνουν αυτό μέσα από τον φόβο. Οι άνθρωποι τού σήμερα μεγαλωμένοι να αποστρέφονται το δομικό, αναπόφευκτο, υπαρξιακό άγχος μένουν μετέωροι. Είναι αφοσιωμένοι στην αποσιώπηση, σίγαση αυτού του άγχους, παραβλέποντας τον ρόλο του στη συνομιλία του ανθρώπου με τα πράγματα και των απαιτήσεων που εγείρει μια τέτοια συνομιλία. Χωρίς αυτή ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρχει. Είναι η επιβάρυνσή του στη συνάντηση και την ομιλία του με τα πράγματα που τον κρατά στη ζωή. Και τα πράγματα θέλουν τον χρόνο τους για να μας φανερωθούν. Δεν είναι πάντα πρόχειρα για να τα κατανοήσουμε. Η βιασύνη οδηγεί συχνά στην παρερμήνευση, στην πλάνη, στην παραβίαση. Ο Ηράκλειτος έλεγε: “Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί”.
•Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η ανθρωπότητα για την ώρα περιμένει να εμφανιστεί η λύση για το θέμα του κορονοϊού. Δεν είναι φανερό ακόμα το τι και το πώς. Μέχρι την ώρα εκείνη που αυτό θα φανερωθεί, αυτό που μας μένει είναι η ζωή
