Παύλος Θ. Κάγιος
Αλλεπάλληλες ήξεις -αφήξεις σε καταπιεσμένα πάθη που τα αφήνει στον αέρα σταλάζοντας… φαρμάκι υποψιών στο μυαλό του θεατή είναι εδώ η σκηνοθεσία της Τζέιν Κάμπιον. Αυτό, βέβαια, ενυπήρχε και σε πολλές από τις προηγούμενες δημιουργίες της 60χρονης Νεοζηλανδής σκηνοθέτριας. Κι αν στις καλύτερες από τις παλιότερες ταινίες της κατάφερνε να διερευνά τα διαφόρων ειδών καταχωνιασμένα – ή αυτό-καταπιεσμένα – συναισθήματα και τον σεξουαλικό προσδιορισμό της ταυτότητας των ηρώων της, εδώ αρέσκεται -ή αδυνατεί;- απλώς να τα ακροθίξει…
Και στην «Εξουσία του σκύλου» συνεχίζουν να την απασχολούν τα ίδια θέματα: η έλξη και η απώθηση κρυμμένων «αμαρτιών», το ψεύδος και η αλήθεια, η εκπλήρωση ή η καταπίεση του σεξουαλικού πόθου. Αυτό δεν είναι άσχημο ή μείον, αυτή η θεματολογία είναι αστείρευτη από… γέννησης ανθρωπότητας. Το μείον είναι ότι η Τζέιν Κάμπιον όχι μόνο δεν πάει παρά κάτω τη διερεύνηση ή την εμβάθυνση της θεματολογίας της, αλλά την αναμασάει και την πασπαλίζει χωρίς να τολμάει να τη δείξει ή να τη βγάλει στην επιφάνεια, δικαιώνοντας ή «σταυρώνοντας» τους ήρωές της.
Η Τζέιν Κάμπιον, κοντά 30 χρόνια μετά τα «Μαθήματα πιάνου» του 1993, της πιο διάσημης ταινίας της, βραβευμένης με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών και Όσκαρ σεναρίου, έρχεται εδώ μ’ ένα «άγριο γουέστερν» – όπως θα ήθελε, αλλά φευ…- , που εξελίσσεται σε ένα ράντσο αρχές του 20ου αιώνα όπου η ήδη εύθραυστη και ταραγμένη γαλήνη των ιδιοκτητών του θα έρθει αντιμέτωπη με ένα έντονο και επικίνδυνο πάθος που θα διαλύσει κάθε συμβατικό συναίσθημα.
Κυρίαρχη πρωταγωνιστική φιγούρα είναι ο κτηνοτρόφος Φιλ Μπέρμπανκ, ένας πανέξυπνος αλλά σκληρός, υπερ-αρρενωπός κτηνοτρόφος βοοειδών, που προκαλεί φόβο και θαυμασμό στους γύρω του. Τον υποδύεται ο πολύ καλός Μπένεντικτ Κάμπερμπατς -Το παιχνίδι της μνήμης- που εδώ δεν καταφέρνει να απογειωθεί λόγω σκηνοθετικής ατολμίας. Όταν ο αδελφός του φέρνει στο σπίτι τη νέα του γυναίκα (την υποδύεται δίχως το πρέπον παρακμιακό πάθος η Κίρστεν Ντανστ των ταινιών “Spiderman” και “Μαρία Αντουανέτα”) και τον γιο της (τον ερμηνεύει ο πολύ καλός Κόντι Σμιτ Μακφί), ο Φιλ τους βασανίζει μέχρι που έρχεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο να ερωτευτεί. Να ερωτευτεί ποια ή… ποιον; Τον γιο της καταλαβαίνουμε όλοι ξεθάβοντας, χωρίς να το παραδέχεται, τις ομοφοβικές και ομοφυλόφιλες διαθέσεις και επιθυμίες του. Αλλά η Τζέιν Κάμπιον «παίζει» σε πολλά ταμπλό χωρίς να κάνει καμιά τομή στα συναισθήματα των ηρώων της -όπως και στην «άρρωστη» σχέση των δύο αδελφών…- προτιμώντας να τραβάει αχνές -και αδιάφορες- πινελιές πάνω τους. Τόσο στη σχέση των δύο αδελφών, που τους βάζει ναι μεν εντελώς αντίθετους χαρακτήρες, αλλά να μην μπορεί ο ένας χωρίς τον άλλον τόσο πολύ που να κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο και στο ίδιο κρεβάτι. Την ίδια τακτική ακολουθεί και στη σχέση του αυστηρού αγελαδάρη με το θηλυπρεπές αγοράκι της νέας γυναίκας του αδελφού του, το οποίο αναλαμβάνει να το κάνει άντρα πασπατεύοντάς το συνεχώς. Ακόμα και τη μητέρα του έφηβου αγοριού τη δείχνει να είναι αλκοολική και να σέρνει πίσω της βαρύ σταυρό τον οποίο απλώς θίγει … Πετάει, τέλος, και σπόντες για νεκροφιλία του νεαρού ήρωα που θα σπουδάσει ιατρική και, ήδη, εξερευνά τα σπλάχνα νεκρών ζώων! Όλα αυτά χωρίς να εστιάζεται δραματουργικά πουθενά η σκηνοθεσία. Αν είχε συνεργαστεί στο σενάριο με κάποιον σεναριογράφο και δεν το έγραφε μόνη της, ίσως το αποτέλεσμα να ήταν πιο αυθεντικό…
Το σενάριο της ταινίας στηρίζεται στο βιβλίο του Τόμας Σάβατζ “Η Εξουσία του Σκύλου” -στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα- το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1967. Και η ίδια η Κάμπιον έχει πει ότι από τότε που το διάβασε τη στοίχειωνε για καιρό και επέστρεφε ξανά και ξανά στην ιστορία του. Η ίδια αναφέρει σχετικά: “Με είχε ιντριγκάρει για πάρα πολλούς λόγους. Δεν μπορούσα να υποθέσω τι θα συνέβαινε στη συνέχεια, ήταν τρομερά λεπτομερές και ένιωθα ότι ο άνθρωπος που έγραψε την ιστορία είχε ζήσει αυτή την εμπειρία. Δεν είναι απλώς μια ιστορία για έναν καουμπόι το 1925 για τη ζωή στο ράντσο, αυτή ήταν μια πραγματική εμπειρία και πιστεύω ότι γι’ αυτό πίστεψα την ιστορία. Αγάπησα το πόσο βαθιά μπαίνει στην εξερεύνηση της αρρενωπότητας, ενώ είναι παράλληλα η ιστορία μιας κρυφής αγάπης”.
Να πούμε ότι η φράση “η εξουσία του σκύλου” προέρχεται από τη Βίβλο, Ψαλμός 22:20 για τον οποίο η Κάμπιον λέει: “Το συναρπαστικό πράγμα με αυτόν τον Ψαλμό είναι το πόσο φρικιαστικός και άγριος είναι. Είναι ένας σκληρός Ψαλμός για το πάθος με έναν πολύ θαρραλέο, ζωώδη τρόπο. Η εξουσία του σκύλου έχει να κάνει με ένα είδος πάθους- ένα ζωώδες ένστικτο που είναι σεξουαλικό και μοχθηρό και δυνατό και επικίνδυνο”.
Ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς έχει πει για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που ερμηνεύει: “Είναι τόσο περίπλοκος και σκληρός αλλά, όσο κακός και αγενής κι αν είναι, επίσης είναι κι ένας βασανισμένος μοναχικός εραστής, ο οποίος βασίζεται σε μερικά πολύτιμα συναισθήματα από το παρελθόν που τον έχουν σημαδέψει. Είναι μια απίστευτη συνθήκη, όπου είναι το alpha male, ομοφοβικός και ομοφυλόφιλος. Είναι απίστευτα επώδυνο και περίπλοκο. Βρίσκω τον Φιλ συγκινητικό και βρίσκω τη μυστηριώδη σχέση του με το αγόρι συναρπαστική και ικανοποιητική”.
Σκηνοθεσία: Τζέιν Κάμπιον
Σενάριο: Τζέιν Κάμπιον
Φωτογραφία: Αρι Βέγκνερ
Μουσική: Τζόνι Γκρίνγουντ
Παίζουν: Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Κρίστεν Ντανστ, Τζέσε Πλέμονς, Κόντι Σμιτ-ΜακΦι, Τομασίν ΜακΚένζι
