Ένα βαρύ, πλούσιο και ιδιαίτερα εξωστρεφές πρόγραμμα παρουσίασε η Κατερίνα Ευαγγελάτου για το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Με σύνθημα «Ελευθερία για όλους», εμπνευσμένο από και αφιερωμένο στα 200 χρόνια από τη συγγραφή του Ύμνου προς την Ελευθερία του Διονύσιου Σολωμού, η καλλιτεχνική διευθύντρια έθεσε τον θεματικό άξονα του Φεστιβάλ.
Το πρώτο που θα μπορούσε κανείς να διακρίνει στην εισαγωγική τοποθέτηση της Κατερίνας Ευαγγελάτου, είναι μια κενολογία «τσιτάτων» ως προς το σκεπτικό για το τι είναι η ελευθερία και πως διεκδικείται, μιας και σε αυτό το σκεπτικό μηρυκάζεται ανώδυνα και διατυπώνεται η κυρίαρχη αστική ιδεολογία της περίφημης «ατομικής ευθύνης» και της ταξικής ομόνοιας (αντάμα με την εθνική, θρησκευτική, σεξουαλική και όποια άλλη) στο όνομα ενός «χριστιανικού»(;) αλληλοσεβασμού. Θα περίμενε κανείς μια πιο προωθημένη και λιγότερο αναχρονιστική και συντηρητική ιδεολογική επικάλυψη του Φεστιβάλ; Ίσως όχι, αν κατανοήσει πως είναι απόλυτα λογικό να διατυπώνει, να προωθεί και να εξυπηρετεί την επικρατούσα ιδεολογία και άποψη περί Τέχνης και Ζωής σε θεωρητικό επίπεδο. Γιατί, είναι αλήθεια, επί του πρακτέου, αρκετές παραστάσεις του και καλλιτέχνες, ευτυχώς, την ακυρώνουν.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Κατερίνα Ευαγγελάτου παρουσίασε και την οπτική ταυτότητα για το φετινό Φεστιβάλ, το οποίο επιχειρεί να αποτυπώσει γραφιστικά την έννοια της Ελευθερίας μέσα από τρία σύμβολα: ένα χελιδόνι (ανεξαρτησία, ανύψωση, ανάταση πνεύματος), μια (λαβωμένη από βέλος) καρδιά (αγάπη και αφοσίωση), έναν πίδακα νερού (ροή και κίνηση, άνθηση και καρποφορία).
“Το πρώτο που θα μπορούσε κανείς να διακρίνει στην εισαγωγική τοποθέτηση της Κατερίνας Ευαγγελάτου, είναι μια κενολογία «τσιτάτων» ως προς το σκεπτικό για το τι είναι η ελευθερία και πως διεκδικείται”
Το πρόγραμμα είναι αλήθεια δεν επιφυλάσσει μεγάλες εκπλήξεις ως προς την καλλιτεχνική ευαγγελία του. Περιλαμβάνει εξίσου σημαντικούς ‘Έλληνες σκηνοθέτες και θεατρικές ομάδες που ήδη αποτελούν κομμάτι του ελληνικού θεατρικού γίγνεσθαι, κάποιους νέους δημιουργούς που αρχίζουν να ξεχωρίζουν, κάποιους νέους δημιουργούς που δεν είναι πια τόσο νέοι αλλά εξακολουθούν να καλούνται έτσι και επανέρχονται στο φεστιβάλ, αρκετές ξένες μετακλήσεις και διεθνείς συμπαραγωγές (με πολλές από αυτές να μας επισκέπτονται εκ νέου) ωστόσο έχει κανείς την εντύπωση από αυτήν την «πρώτη ανάγνωση», ότι όλα τα έχει «ξαναδεί». Θα παρακολουθήσουμε φέτος συνολικά 33 θεατρικές παραγωγές. Από αυτές, οι 25 είναι παραστάσεις ελλήνων καλλιτεχνών ενώ θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε και 8 μετακλήσεις ή συμπαραγωγών, ξένων σκηνοθετών. 16 θα φιλοξενήσει η Πειραιώς 260, 4 το Εθνικό Θέατρο, 4 η Μικρή Επίδαυρος, 8 το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου ενώ 1 θεατρική παράσταση μετά από πολύ καιρό θα φιλοξενηθεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (όλες σε κάθε χώρο πολλαπλάσιες του 4)
Υπάρχουν όμως μερικές σημαντικές καινοτομίες. Εγκαινιάζεται μια νέα πλατφόρμα μέσα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, ένα show case όπως καλείται (αντίστοιχη πρωτοβουλία έχει εξαγγείλει και το Εθνικό Θέατρο για τις παραστάσεις του), όπου θα παρουσιαστούν 14 ελληνικές παραστάσεις θεάτρου και χορού, στην πλειοψηφία τους νέες δραματουργίες σε δύο πενθήμερα του Ιουλίου, όπου έχουν κληθεί να τις παρακολουθήσουν curators και καλλιτεχνικοί διευθυντές οργανισμών και φεστιβάλ με στόχο την προώθησή τους στο εξωτερικό. Η πλατφόρμα αυτή ονομάστηκε GREEK AGORA OF PERFORMANCE, με το ακρωνύμιο της ονομασίας να δημιουργεί τη λέξη GRAPE, δηλαδή σταφύλι, το φρούτο του θεού Διόνυσου, από το οποίο παράγεται το κρασί, που δημιουργεί τη μέθη και την ευεξία ακριβώς όπως η Τέχνη. Σε αυτόν τον κύκλο, ο οποίος θα φιλοξενηθεί τόσο στην Πειραιώς 260 όσο και στο Εθνικό Θέατρο, με μια παράσταση να λαμβάνει χώρα στην Μικρή Επίδαυρο, θα δούμε δημιουργίες των Παντελή Δεντάκη, Έλλη Παπακωνσταντίνου, 4 FRONTAL / Θανάση Ζερίτη-Χάρη Κρεμμύδα, Γιάννη Σκουρλέτη – BIZOUX DE ΚΑΝΤ, Ζωή Χατζηαντωνίου, Δημήτρη Μπαμπίλη, Ανέστη Αζα, Γιώργο Βαλαή, Mario Banushi, Παντελή Φλατσούση. Οι παραστάσεις αυτές έχουν στο επίκεντρό τους σύγχρονες δραματουργικές αναζητήσεις, ελληνικό «ιδίωμα», αλλά και θεματολογία που απασχολεί το διεθνές καλλιτεχνικό γίγνεσθαι, ενώ ταυτόχρονα, έχουν σχεδιαστεί με ευελιξία ώστε να μπορούν να ταξιδέψουν.
“Το πρόγραμμα είναι αλήθεια δεν επιφυλάσσει μεγάλες εκπλήξεις ως προς την καλλιτεχνική ευαγγελία του. Περιλαμβάνει εξίσου σημαντικούς ‘Έλληνες σκηνοθέτες και θεατρικές ομάδες που ήδη αποτελούν κομμάτι του ελληνικού θεατρικού γίγνεσθαι, κάποιους νέους δημιουργούς που αρχίζουν να ξεχωρίζουν, κάποιους νέους δημιουργούς που δεν είναι πια τόσο νέοι αλλά εξακολουθούν να καλούνται έτσι και επανέρχονται στο φεστιβάλ, αρκετές ξένες μετακλήσεις και διεθνείς συμπαραγωγές”
Η δεύτερη σημαντική καινοτομία, είναι η επαναλειτουργία του εκθεσιακού χώρου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, μετά από 22 χρόνια που ήταν κλειστός. Τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας αλλά και η παράσταση «Μήδεια» του Φρανκ Κάστορφ που θα φιλοξενηθεί φέτος, δίνουν το έναυσμα, για μια περιοδική έκθεση αφιερωμένη στη Μήδεια η οποία θα εστιάζει στην παρουσία της θρυλικής ηρωίδας στο αργολικό θέατρο από το 1956 έως τις μέρες μας.
Η Πάροδος, το ερευνητικό πρόγραμμα που θεσπίστηκε το 2021, θα έχει φέτος θεματική τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, με την επιμέλεια και τον συντονισμό της Αργυρώς Χιώτη μαζί με τους Jean-Yves Ruf, Lisaboa Houbrechts και Eric Vautrin.
ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς στον προγραμματισμό του Αρχαίου Θεάτρου Επιδαύρου είναι ένα σχηματικό ταίριασμα των παραστάσεων σε επικοινωνούντα «ζευγάρια». Έτσι θα δούμε δύο έργα του Αριστοφάνη, το σπάνια παιγμένο «Σφήκες» από το Εθνικό Θέατρο και τη Λένα Κιτσοπούλου και το πολυπαιγμένο (σχεδόν κάθε δύο χρόνια το βλέπουμε στην Ορχήστρα της Επιδαύρου) «Βάτραχοι» ή «Βατράχια» όπως το θέλει η ΄Εφη Μπίρμπα στην παράστασή της με τον Άρη Σερβετάλη. Θα δούμε και τους δύο «Οιδίποδες», τον «Τύραννο» από τον Σίμο Κακάλα με τον Γιάννη Στάνκογλου και τον «Επί Κολωνώ» από τον Γιώργο Σκεύα με τον Δημήτρη Καταλειφό. Ο Τρωικός κύκλος θα εκπροσωπηθεί από τον Ευριπίδη και τις «Τρωάδες» του Κ.Θ.Β.Ε. και του Χρήστου Σουγάρη και την «Εκάβη» από την Ιώ Βουλγαράκη με την Ελένη Κοκκίδου. Το πρόγραμμα της Επιδαύρου συμπληρώνεται και πάλι με Ευριπίδη, αλλά με θεματολογία τον έρωτα και την απόρριψη με τον «Ιππόλυτο» του Εθνικού Θεάτρου και της Κατερίνας Ευαγγελάτου και την «Μήδεια» από τον Φρανκ Κάστορφ, ο οποίος καθοδηγεί έλληνες ηθοποιούς.
ΜΙΚΡΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Όπως συνηθίζεται εκεί θα δούμε τις παραστάσεις του Contemporary Ancients, του πραγματικά πολύ ενδιαφέροντος κύκλου που εισήγαγε στην θητεία της η Κατερίνα Ευαγγελάτου, και στον οποίο αποδίδονται σύγχρονες δραματουργίες και μετεγγραφές αρχαίου ελληνικού δράματος. Ωστόσο, δυστυχώς και φέτος, αυτός ο κύκλος αποτελείται από έργα και παραστάσεις που αποτελούν ανάθεση σε συγγραφείς και σκηνοθέτες, σε ένα project που θα περίμενε κανείς να είναι πρωτίστως ερευνητικό και ενταγμένο σε ένα πλαίσιο εργαστηρίου δημιουργικής γραφής, ώστε να δοθεί βήμα και ώθηση σε νέους δημιουργούς, κάτι που πραγματικά απουσιάζει τρανταχτά και σχεδόν επιδεικτικά από τους κόλπους του Ελληνικού Φεστιβάλ.
Θα δούμε το έργο του Γιάννη Σκαραγκά «Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους» σκηνοθετημένο από τη νέα σκηνοθέτρια Έμιλυ Λουίζου, εμπνευσμένο από τις «Ευμενίδες» του Αισχύλου, το έργο του Παντελή Φλατσούση «Θήβα: A Global Civil War» από τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου σκηνοθετημένο από τον ίδιο (το οποίο είναι ενταγμένο και στην πλατφόρμα show case GR.A.PE.) και τον «Φιλοκτήτη» του Χρήστου Οικονόμου σε σκηνοθεσία Σαράντου Γεώργιου Ζερβουλάκου, εμπνευσμένο από την ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Τον κύκλο θα κλείσει η περσινή ανάθεση στον Γιώργο Χωμενίδη «Γίνεται δέντρο το πουλί;» από τον «Ίων» του Ευριπίδη, η οποία είχε μείνει μόνο στην έκδοση του έργου και δεν έγινε παράσταση μετά από ασυμφωνία συγγραφέα-σκηνοθέτη (είχε ανατεθεί στον Βασίλη Μαυρογεωργίου, ο οποίος έκανε τελικά τους «Επιτρέποντες» του Μενάνδρου) για τη διανομή. Φέτος τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Τάκης Τζαμαργιάς. Θα πρέπει ωστόσο να αναφέρω και την παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη «Έρως ανίκατε μάχαν – Ο ερωτικός Κραουνάκης», η οποία είναι μεν μουσική, έχει όμως θεατρική αναφορά όχι μόνο ένεκα της πολυσχιδούς προσωπικότητας και θεατρικότητας του ίδιου του συνθέτη αλλά και για την παρουσία στην παράσταση αυτή της Λυδίας Φωτοπούλου.
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 – ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΈΣ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ
Α. Οι εκτός show case GR.A.PE. παραστάσεις
Στις 7 Ιουνίου ανοίγει τις πύλες της η Πειραιώς 260 με δύο ελληνικές παραστάσεις: την επανάληψη της περσινής μεγάλης επιτυχημένης παράστασης του Γιώργου Κουτλή «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» του Μάριους φον Μάγενμπουργκ και το «Σχέδιο Μάρσαλ – Α path of perspectives» από τη Νατάσα Τριανταφύλλη, παράσταση που έχει το ενδιαφέρον της όχι μόνο γιατί αφορά μια σημαντική θεματική της νεότερης ιστορίας της Ελλάδα αλλά και στο αν θα αποτελέσει μέρος ή όχι της «αναθεωρητικής» ματιάς ξαναγραψίματος της Ιστορίας που επιχειρείται στις μέρες μας (και μέσα από το Θέατρο), για τη σκοτεινή μεταπολεμική περίοδο στην Ελλάδα.
Ο Στάθης Λιβαθινός, παίρνει τη σκυτάλη σε μια παράσταση-μείξη του Λόρδου Μπάυρον και της Μαρίνα Τσβετάγεβα με τίτλο «Καζανόβα / Δον Ζουάν-Η ερωτική περιπλάνηση». Η σχεδόν μόνιμη ομάδα ηθοποιών του τέως καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει το περσινό άνοιγμα της Πειραιώς 260 με την παράσταση-αναφορά του Γιάννη Χουβαρδά στον Ουίλιαμ Σαίξπηρ και τον Όρσον Ουέλς. Η Μαγδαλένα Ζήρα έρχεται από την Κύπρο και μας παρουσιάζει «Οι γυναίκες επιστρέφουν», με θέμα το κίνημα των γυναικών της Κύπρου ενάντια στην κατοχή στο νησί. Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου σκηνοθετεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον σκοτεινό «Θυέστη» τραγωδία του Σενέκα,ι η οποία αναφέρεται στα ερεβώδη Θυέστεια δείπνα.
Β. Οι παραστάσεις που περιλαμβάνονται στο show case GR.A.PE
Ο Παντελής Δεντάκης είναι αυτός που θα εγκαινιάσει το νέο αυτό θεσμό με την παράσταση «Το ρόδο είναι ρόδο» της Κατερίνας Λούβαρη Φασόη, εμπνευσμένη από την Δήμητρα της Λέσβου με τον Χρήστο Στέργιογλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Έλλη Παπακωνσταντινου με αφετηρία το έργο του Ευριπίδη «Βάκχες» επιχειρεί μια έρευνα στην ρευστότητα των φύλων. Οι 4FRONTAL επιμένουν προς τιμήν τους σε θεματικές που αναδεικνύουν την ταξικότητα της κοινωνίας και τη ρίζα κακοποιητικών πατριαρχικών στερεοτύπων. Η Νεφέλη Μαϊστράλη γράφει τις «Σπυριδούλες» με αφορμή την ιστορία της υπηρέτριας Σπυριδούλας που συντάραξε το πανελλήνιο τη δεκαετία του 60. Σκηνοθετούν ο Θανάσης Ζερίτης και ο Χάρης Κρεμμύδας. Η Ζωή Χατζηαντωνίου εμπνέεται από «Το Ρέκβιεμ για τη Φάνι Γκόλντμαν», της «ευφυέστερης και σημαντικότερης» κατά τον Μπέρνχαρντ Αυστριακής συγγραφέως Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν (1926-1973). Οι εικαστικοί bijoux de kant και ο Γιάννης Σκουρλέτης επιχειρούν σε μια όπερα με τίτλο «Τραγούδια του ελληνικού λαού – Drag ορατόριο», να «διαβάσουν» λοξά την παράδοση μετακινώντας τα δημοτικά μας τραγούδια σε μια νέα φόρμα διαλεχτικής ανάμεσα στην ελληνική και δυτική παράδοση.
Γ. Οι ξένες παραγωγές
Στις 7 Ιουνίου, την πρώτη μέρα που θα λειτουργήσει η Πειραιώς 260, θα δούμε και την πρώτη διεθνή μετάκληση που δεν είναι άλλη από τον Κίριλ Σερεμπρένικοφ, τον μόνο Ρώσο σκηνοθέτη, για τον οποίο, υπηρετώντας το αφήγημα της δυτικής πολιτικής τάξης «κακός Πούτιν-καλοί Ουκρανοί», δεν ισχύει το απαράδεκτο εμπάργκο σε Ρώσους καλλιτέχνες (εμπάργκο που έχει υιοθετήσει και η χώρα μας), αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η Τέχνη παράγει και πολιτική και ιδεολογία. Η παράσταση «Βίι» που θα παρουσιάσει σε συνεργασία με το Thalia Theater του Αμβούργου είναι εμπνευσμένη από το έργο του Γκόγκολ και μετέχουν σε αυτή Γερμανοί, Ρώσοι και βεβαίως Ουκρανοί ηθοποιοί. Ο Mariano Pensotti και το Grupo Marea από την Αργεντινή θα παρουσιάσει το La obra/Το θεατρικό έργο εστιάζοντας στη σχέση ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, φαντασίας και πραγματικότητας. Ο ρηξικέλευθος, αιρετικός Ελβετός σκηνοθέτης Κρίστοφ Μαρτάλερ επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με μια παράσταση βασισμένη σε κείμενα του ομοεθνούς του Ντίτερ Ροτ με τίτλο Λυγμός (Καημός).
Η παράσταση του Ιρανού Amir Reza Koohestani «Τυφλός δρομέας», συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με το Mehr Theatre Group, είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις που αναμένουμε στην Πειραιώς 260. Διεθνής συμπαραγωγή, είναι και η επόμενη παράσταση, αυτή του Βρεττανού Alexander Zeldin με τίτλο «Οι εξομολογήσεις». Η Γαλλίδα σκηνοθέτρια και χορογράφος Ζιζέλ Βιεν υπόσχεται να μας καθηλώσει με το έργο «Η λίμνη» του Robert Walser στην τελευταία διεθνή μετάκληση που θα δούμε στην Πειραιώς 260.
ΟΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
Τέσσερις παραστάσεις από την πλατφόρμα show case-GR.A.PE. θα φιλοξενηθούν στο Εθνικό Θέατρο, οι τρεις στη Σκηνή Νίκος Κούρκουλος του κτηρίου Τσίλερ, ενώ η τελευταία στο Ισόγειο του REX. Ο Δημήτρης Μπαμπίλης συλλέγει υλικό από περιοχές που έχουν υποστεί καταστροφές από φυσικά φαινόμενα και με σύνθεση κειμένων από πολλαπλούς συγγραφείς συνθέτει την «Καταστροφή». Ο Ανέστης Αζάς, παρουσιάζει εκ νέου τη «Δημοκρατία του Μπακλαβά», ενώ ο Γιώργος Βαλαής αντλεί έμπνευση από τη σημερινή εργασιακή και κοινωνική πραγματικότητα, αλλά και από τα Τέσσερα κουαρτέτα του Τ. Σ. Έλιοτ, τον Εκκλησιαστή, και τα δοκίμια του φιλοσόφου Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν Η κοινωνία της κόπωσης και The Scent of Time, σε μια παράσταση που τιτλοφορείται «Run – Ένα σκηνικό δοκίμιο για την έλλειψη χρόνου»
Τέλος, ο νεαρός ταλαντούχος Μario Βanushi, μεταφέρει προσωπικές μνήμες από την πατρίδα του την Αλβανία στην παράσταση «Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia» στο ισόγειο του REX, όπου miresia σημαίνει καλοσύνη.
ΩΔΕΙΟ ΗΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ
Η περσινή παράσταση του Γάλλου Φιλίπ Κεν «Farm Fatale» στην Πειραιώς 260, μας είχε πραγματικά συνεπάρει και φέτος έρχεται στο Ηρώδειο να παρουσιάσει μια παράσταση σε συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ, εμπνευσμένη από τον αναγεννησιακό πίνακα Ο κήπος των ηδονών (π.1500) του Ιερώνυμου Μπος, κλείνοντας εντυπωσιακά το Αθηναϊκό πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών.
Διαβάστε ολόκληρο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ΕΔΩ
