Το “Άκου, Ανθρωπάκο” του Ψυχίατρου – Ψυχαναλυτή Βίλχελμ Ράιχ είναι ένα δοκίμιο του 1945 που εκδόθηκε το 1948.
Το βιβλίο σκιαγραφεί την ελευθεριακή σοσιαλιστική πολιτική φιλοσοφία του Ράιχ, ιδίως τις απόψεις του για την άμεση δράση ως το μόνο μέσο για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης.
Ένα βιβλίο που παραμένει πάντα επίκαιρο, καθώς γράφτηκε για τον φασισμό που ποτέ δεν εκριζώθηκε οριστικά από τις κοινωνίες των ανθρώπων, αλλά που βρίσκει πάντα τροφή για να ξαναζωντανεύει και να σπρώχνει τον άνθρωπο στην πιο βίαιη αλλοτρίωση και στη βαθύτερη αποξένωση από την ίδια του την ανθρώπινη φύση. Παραθέτουμε επιλεγμένα αποσπάσματα του βιβλίου. Είναι σαν το 1945 (έτος που εκδόθηκε το δοκίμιο) να είναι 2024.
• Ο Βίλχελμ Ράιχ γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1897 και πέθανε στις 3 Νοεμβρίου 1957
-“Σε φωνάζουν Ανθρωπάκο, Κοινό Άνθρωπο. Λένε πως χάραξε η εποχή σου, η «Εποχή του Κοινού Ανθρώπου». Μα δεν είσαι συ που το λες, ανθρωπάκο. To λένε εκείνοι, οι αντιπρόεδροι των μεγάλων εθνών, οι εργατοπατέρες, οι μετανιωμένοι γιοι των αστών, οι πολιτικοί και οι φιλόσοφοι. Σου προσφέρουν το μέλλον, μα δε ρωτούν για το παρελθόν σου. Κι όμως, είσαι κληρονόμος ενός τρομερού παρελθόντος. Τούτη η κληρονομιά καίει στη χούφτα σου σα διαμάντι φλεγόμενο. Εγώ αυτό έχω να σου πω.”
-“Άκου αυτό που κανένας από τους ηγέτες και τους αντιπροσώπους σου δεν τολμά να σου πει: Είσαι «άνθρωπος μικρός, κοινός». Συλλογίσου τη διπλή έννοια που έχουν τούτες οι λέξεις, «μικρός» και «κοινός»…”
-“Σε φοβάμαι, ανθρωπάκο. Σε τρέμω, επειδή από σένα εξαρτάται το μέλλον της ανθρωπότητας. Σε φοβάμαι, επειδή το κυριότερο μέλημά σου στη ζωή είναι να δραπετεύεις από τον εαυτό σου. Είσαι άρρωστος, ανθρωπάκο, άρρωστος βαριά.”
-«Δε σ’ αγαπούν ανθρωπάκο, σε περιφρονούν, επειδή περιφρονείς τον εαυτό του. Σε ξέρουν απ’ έξω κι ανακατωτά. Γνωρίζουν τις χειρότερες αδυναμίες σου, όπως θα έπρεπε να τις γνωρίζεις εσύ. Σε θυσίασαν σ’ ένα σύμβολο κι εσύ τους έδωσες τη δύναμη να σ’ εξουσιάζουν. Εσύ ο ίδιος τους αναγόρευσες αφεντικά σου και συνεχίζεις να τους στηρίζεις, παρόλο που πέταξαν τις μάσκες τους. Στο είπαν κατάμουτρα: “Είσαι και θα είσαι πάντα κατώτερος, ανίκανος να αναλάβεις την παραμικρή ευθύνη”. Κι εσύ τους αποκαλείς καθοδηγητές και σωτήρες και φωνάζεις “ζήτω, ζήτω”.»
-“Είσαι δεσμώτης του εαυτού σου. Ο μόνος υπεύθυνος για τη σκλαβιά σου είσαι εσύ ο ίδιος. Μόνον εσύ και κανένας άλλος, άκου που σου λέω! Δεν το ‘χεις ξανακούσει αυτό, έτσι; Οι ελευθερωτές σου λένε πως ο Κάιζερ, ο Τσάρος, ο Πάπας Γρηγόριος ο ΚΖ’, ο Μόργκαν, ο Κρουπ κι ο Φορντ, αυτοί είναι οι δυνάστες σου. Και ποιοι είναι οι ελευθερωτές σου; Ο Μουσολίνι, ο Ναπολέων, ο Χίτλερ και ο Στάλιν.”
-“Η «Πατρίδα των Προλετάριων» δεν είναι φυσικά η μόνη χώρα όπου εκείνη η δυσοίωνη λέξη, η «δικτατορία», καμπάνισε στα αυτιά σου. Σε άλλα μέρη την έντυσες με μεγαλόπρεπες στολές και γέννησες μέσα από τις τάξεις σου τον σεξουαλικά ανίκανο, μυστικοπαθή, σαδιστή μπογιατζή που σε οδήγησε στο Τρίτο Ράιχ κι έστειλε εξήντα εκατομμύρια δικούς σου στον τάφο. Κι εσύ απτόητος συνέχισες να φωνάζεις: «Ζήτω! Ζήτω! Ζήτω!» Έτσι είσαι, ανθρωπάκο. Αλλά κανένας δεν τολμάει να στο πει. Επειδή σε φοβούνται, σε θέλουν μικρό. Καταβροχθίζεις την ευτυχία σου.”
•Ο Βίλχελμ Ράιχ (Wilhelm Reich, 24 Μαρτίου 1897 – 3 Νοεμβρίου 1957) ήταν Αυστριακός ψυχαναλυτής, μέλος της δεύτερης γενιάς ψυχαναλυτών μετά τον Σίγκμουντ Φρόυντ και μία από τις πιο ριζοσπαστικές προσωπικότητες στην ιστορία της ψυχιατρικής.
Το “Άκου, Ανθρωπάκο” είναι ένα δοκίμιο του 1945, το οποίο σκιαγραφεί την ελευθεριακή σοσιαλιστική πολιτική φιλοσοφία του Ράιχ, ιδίως τις απόψεις του για την άμεση δράση ως το μόνο μέσο για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης. Ένα βιβλίο που παραμένει πάντα επίκαιρο, καθώς γράφτηκε για τον φασισμό που ποτέ δεν εκριζώθηκε οριστικά από τις κοινωνίες των ανθρώπων, αλλά που βρίσκει πάντα τροφή για να ξαναζωντανεύει και να σπρώχνει τον άνθρωπο στην πιο βίαιη αλλοτρίωση και στη βαθύτερη αποξένωση από την ίδια του την ανθρώπινη φύση.
-“Θα σου πω γιατί γελούν μαζί σου, ανθρωπάκο- επειδή σε παίρνω στα σοβαρά, πολύ στα σοβαρά. To σκεπτικό σου πάντα χάνει την ουσία. Μου θυμίζεις δεινό σκοπευτή που σκόπιμα χάνει το κέντρο του στόχου, από καπρίτσιο. Διαφωνείς; Θα σου το αποδείξω. Αν η σκέψη σου επικεντρωνόταν στην ουσία, θα ‘χες γίνει κύριος της ζωής σου από καιρό.”
-“Η σεξουαλική ανικανότητά σου σε βασανίζει σ’ όλη σου τη ζωή. Τρυπώνει διαρκώς στη σκέψη σου. Ανακατεύεται στη δουλειά σου. Σε παράτησε η γυναίκα σου γιατί δεν μπορούσες να της προσφέρεις αγάπη. Υποφέρεις από φοβίες, άγχος και νευρώσεις. Δεν μπορείς να βγάλεις το σεξ από το μυαλό σου. Βρέθηκε κάποιος και σου μίλησε για τη θεωρία μου για την οικονομία του σεξ, ότι σε καταλαβαίνω και θέλω να σε βοηθήσω. Θέλω να σε βοηθήσω να ζεις μια ολοκληρωμένη ερωτική ζωή τις νύχτες, για να μπορείς να δουλεύεις το πρωί, ελεύθερος από σεξουαλικές εμμονές. Θέλω η γυναίκα που κρατάς στην αγκαλιά σου να είναι ευτυχισμένη κι όχι απελπισμένη. Θέλω τα παιδιά σου να είναι ροδομάγουλα κι όχι ωχρά, σαν το χαρτί, να ‘ναι καλόκαρδα κι όχι απάνθρωπα. Μα εσύ λες, «To σεξ δεν είναι το μόνο πράγμα στη ζωή. Υπάρχουν άλλα, πιο σημαντικά πράγματα». Έτσι είσαι, ανθρωπάκο.”
-“Ναι ξέρω, ξέρω- θέλεις «ιδιοφυΐες» κι είσαι πρόθυμος να τις τιμήσεις. Αλλά θέλεις καλές ιδιοφυΐες, κόσμιες, σοβαρές και μετρημένες. Όχι από κείνη την ατίθαση ράτσα που γκρεμίζει φραγμούς κι αντιτίθεται στο κατεστημένο. Εσύ θες μια ιδιοφυΐα συμμαζεμένη, πειθήνια και προσγειωμένη, που να μπορείς να επιδεικνύεις στις παρελάσεις σου, χωρίς τον κίνδυνο να σε φέρει σε δύσκολη θέση.”
