κείμενο: Ελένη Σωτάκη – Γιάννης Παναγόπουλος
Κάποτε έπρεπε να ήσουν καλός σε κάτι για να κερδίσεις φήμη. Αυτό πια έχει ανατραπεί. Η φήμη δεν χρειάζεται ιδιαίτερες πνευματικές ή τεχνικές δεξιότητες να αποκτηθεί. Ο Άρης είναι ένα καλό παράδειγμα. Ως άλλος αγιατολάχ στα καθημερινά του τηλεκηρύγματα από τον Σκάι ορίζει, εκτός των άλλων, εδώ και χρόνια τη φήμη του. Δεν έχει καμία σημασία η έξωθεν μαρτυρία. Ή η αναντιστοιχία με την πραγματικότητα. Το ίδιο κάνει και η θεότητα της τρας TV Άδωνις Γεωργιάδης. Που ναι μεν σήμερα είναι υπουργός αλλά η φήμη του κτίστηκε πάνω σε ουρλιαχτά, κατάρες, δάκρυα, στιγμές δημιουργικής εθνικιστικής γραφής και αντιφάσεις. Είναι ένας άνθρωπος που αυτοπροσδιορίζεται ως δοκιμασμένος στην αγορά. Δεν είναι πως κάποιος της αγοράς μας είπε πως είναι ικανός. Είναι πως το είπε ο ίδιος. Αυτό είναι αρκετό; Είναι, αν έχεις φήμη σαν του Άδωνι όλα είναι δυνατά.
Στη θέα του Γιώργου Πατούλη, ερχόμαστε σε επαφή με την ουσία του λαϊκού ειδώλου που χτίστηκε με άρρυθμες ζεϊμπεκιές. Όταν ακούς τον Νίκο Ευαγγελάτο να αναπτύσσει τα ρεπορτάζ του πως νιώθεις;
•Τι είναι η φήμη – Ο ορισμός
Η φήμη είναι το σύνολο των πράξεών μας που αντανακλάται από τους ανθρώπους γύρω μας στον τρόπο που μας συμπεριφέρονται ή αλληλεπιδρούν μαζί μας. Είναι ένα έμμεσο αποτέλεσμα σε ό,τι κάνουμε. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι έδιναν πάντα έμφαση στην οικοδόμηση και τη διατήρησή της ως θεμελιώδους συστατικού της επιτυχίας. Είναι γνωστό ότι η φήμη χρειάζεται πολύ χρόνο για να χτιστεί και ελάχιστο για να χαθεί.
Η βασική ιδέα πίσω από τη φήμη είναι κάπως παρόμοια με την ιδέα της ανταμοιβής και της τιμωρίας. Αν κάνεις καλά πράγματα, αν κρατήσεις τον λόγο σου και αν είσαι άνθρωπος με καλό χαρακτήρα, θέληση και συνείδηση, θα έχεις καλή φήμη και το αντίστροφο. Η καλή φήμη προηγείται του ατόμου και είναι ένας προφανής και γρήγορος τρόπος για να εμπιστευτείτε κάποιον. Όχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά και οι επιχειρήσεις, οι κοινωνικές ομάδες, οι κυβερνήσεις, αλλά και τα ίδια τα κράτη έχουν φήμη. Η ουσία της φήμης έγκειται στο γεγονός ότι έχει μεγάλο εύρος και καθολική εφαρμογή.
Σχεδόν κάθε κοινωνική ή επιχειρηματική αλληλεπίδραση καθορίζεται με βάση τη φήμη και των δύο εμπλεκομένων μερών. Οποιαδήποτε εταιρεία θα απέφευγε να συναλλάσσεται με οποιονδήποτε έχει κακό όνομα στην αγορά. Ένα άτομο θα απέφευγε να συναναστραφεί με άλλο άτομο που είναι γνωστό ότι έχει κακή φήμη στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Η φήμη λοιπόν λειτουργεί ως ένας πολύ καλός τρόπος για να ελέγξετε ανθρώπους, οργανισμούς, παραγωγούς ειδήσεων.
•Φήμη, εξουσία και πεπρωμένο
Η απόκτηση της φήμης δεν συνεπάγεται πάντα ορθολογικές μεθόδους. Η παλιά γνωστή ρήση “δεν με ενδιαφέρει τι γράφουν οι εφημερίδες για μένα αρκεί να να είναι σωστά γραμμένο το όνομα μου” θεωρείται κάτι το θεμιτό. Στη σύγχρονη εποχή με τα σόσιαλ μίντια να ορίζουν τον δημόσιο λόγο, η διαφάνεια εξισώνεται με μια νέου είδους αγνότητα και αθωότητα. Αντίθετα, η ανάγκη για ιδιωτικότητα ολοένα και περισσότερο γεννά την καχυποψία ως προς τα κίνητρα της.
Ο πολίτης τού σήμερα καλείται να έχει άποψη και να την καταθέτει, να είναι διαυγής και να συμπλέει με τις κυρίαρχες κοινωνικές νόρμες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνθέτουν το τοπίο όπου θα αναδυθεί και θα αξιολογηθεί η κοινωνική του συμπεριφορά και η συνέπειά του ως προς τα προβαλλόμενα πρότυπα. Τα συστήματα διασύνδεσης, κοινωνικής πίστωσης και ελέγχου, που η τεχνολογία ολοένα τελειοποιεί και προσφέρει στην υπηρεσία της κοινωνικής αρμονίας, ισορροπίας και δημοκρατίας, διαδραματίζουν ήδη τον κεντρικότερο ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η φήμη του ατόμου στις τεχνολογικά ανεπτυγμένες κοινωνίες γίνεται το πεπρωμένο του. Κάτι που ενώ αρχικά φαντάζει ότι το άτομο δύναται να καθορίσει προσαρμόζοντας ανάλογα τη συμπεριφορά του, μετατρέπεται τελικά σε μια προδιαγεγραμμένη πορεία σύμφωνα με τις κρίσεις των άλλων.
Ωστόσο, οι άνθρωποι που διαθέτουν εξουσία, οικονομική δύναμη και αυτάρκεια φαίνεται να έχουν διαφορετική σχέση με τη φήμη και την αξιολόγηση των κοινωνικών δικτύων. Μοιάζει να διαθέτουν μία κάποιου είδους ασυλία ή ακόμα καλύτερα ανοσία σε ό,τι αρνητικό μπορεί να τους καταμετρηθεί και να αμαυρώσει το καλό τους όνομα.
