Συνέντευξη: Γιάννης Καφάτος* //
Η Puzzlemusik και ο Χρήστος Αλεξόπουλος κλείνουν φέτος 15 χρόνια ζωής στα μουσικά πράγματα της Ελλάδας. Συνεπής στο όραμά του ο ιδρυτής της ανεξάρτητης δισκογραφικής εταιρείας προσπαθεί και διατηρεί σε πείσμα των καιρών το ίδιο μεράκι της πρώτης μέρας και τελικά κατορθώνει να διακινεί πολιτισμό και να μας γνωρίζει μουσικούς και μουσικές που αξίζει να τις ακούσει κάθε απαιτητικός ακροατής.
Μπορεί να έγραψα μια αράδα πριν «απαιτητικός ακροατής», την ίδια ώρα όμως πιστεύω ότι κάθε ακροατής –χωρίς ταμπέλες και χαρακτηρισμούς – αξίζει να ανακαλύπτει μουσικούς που μπορεί να μην παίζουν τα ραδιόφωνα, εντούτοις όμως προσφέρουν με την τέχνη τους κάτι σ’ αυτό που λέμε κουλτούρα και πολιτισμική ταυτότητα. Πρόκειται για μουσικούς που τολμούν, πειραματίζονται και καταθέτουν την προσωπική τους ιστορία με νότες .
Τελικά είναι ωραίο να υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται τη μουσική όχι ως μια απλή συνοδεία που «γεμίζει» κενά, χώρο, αμηχανίες. Η μουσική είναι για πολλούς ουσία για την ύπαρξή τους. Κι αυτοί οι κάποιοι δεν είναι μόνο οι δημιουργοί, είναι και οι ακροατές. Κι αυτές είναι λεπτομέρειες που μια ανεξάρτητη εταιρεία παίρνει σοβαρά υπόψην της. Μαζί μ’ αυτό παίρνει προφανώς και το ρίσκο να προσπαθεί να διακινεί πολιτισμό όχι ως προϊόν αλλά ως πληροφορία, και μάλιστα ζωτικής σημασίας! Με αφορμή τα επτά σινγκλ που κυκλοφόρησαν γι’ αυτά τα γενέθλια, στο πλαίσιο του project “Psychoacoustic Eye” by The Puzzle Is Cast ο Χρήστος Αλεξόπουλος μιλάει με ειλικρίνεια για τον δύσκολο δρόμο που διαβαίνει η ελληνική δισκογραφία και όχι μόνο.
-Puzzlemusik, 15 χρόνια μετά. Πες μου πώς βλέπεις σήμερα, την απόφαση να φτιάξετε τη δισκογραφική, τότε;
Η δισκογραφική φτιάχτηκε τότε γιατί έβλεπα κάποιες από τις κατευθύνσεις που έπαιρναν τα πράγματα στον χώρο της δισκογραφίας και έκρινα πως ήταν η κατάλληλη συγκυρία να υλοποιηθεί ένα τέτοιο εγχείρημα. Μια δισκογραφική που θα συμπλήρωνε ένα κενό και θα έκανε κάποια διαφορά. Τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα ήταν μια περίοδος που πολλοί καλλιτέχνες έμεναν άδικα εκτός δισκογραφίας καθώς δεν πληρούσαν τις τότε καθιερωμένες (στυλιστικές κυρίως) προϋποθέσεις. Σήμερα, κοιτώντας πίσω στο 2006, νιώθω κατά τρόπο μια ανακούφιση που ξεκίνησε τότε η Puzzlemusik. Στα χρόνια που ακολούθησαν δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν θα προχωρούσαμε σε κάτι τέτοιο. Πιθανότατα όχι.
Είμαι χαρούμενος με αυτήν την απόφαση που πάρθηκε τότε καθώς η Puzzlemusik έχει αφήσει – και εξακολουθεί να αφήνει – αποτύπωμα στα ελληνικά μουσικά πράγματα. Έχει δώσει βήμα και έχει βοηθήσει να εξελιχθούν πολλοί καλλιτέχνες από διάφορες εκφάνσεις της μουσικής δημιουργίας. Και αυτό είναι κάτι που με κάνει περήφανο. Η πορεία αυτών των 15 χρόνων δεν ήταν στρωμένη ροδοπέταλα – κάθε άλλο – αλλά θα έπαιρνα την ίδια απόφαση ξανά.
Ποιο ήταν το πρώτο άλμπουμ που βγάλατε;
Το πρώτο άλμπουμ της Puzzlemusik ήταν το τότε 4ο προσωπικό μου “Παραπούνες & Τριαφύνταλλα”. Κυκλοφόρησε 27 Νοεμβρίου του 2006. Λίγους μήνες μετά ακολούθησαν το box-set “Kafka” των Socos & The Live Project Band και το “The Storyteller” του Γιώργου Κοντραφούρη. Από τότε έχουν κυκλοφορήσει περισσότερα από 60 άλμπουμ (σε CD ή/και βινύλιο). Χωρίς να μετράω τις επανεκδόσεις ή τα singles και κάποιες ειδικές κυκλοφορίες που βγήκαν μόνο σε ψηφιακή μορφή.
Μίλησέ μας λίγο για το ρεπερτόριο της Puzzlemusik.
Με τα χρόνια δημιουργήθηκαν ορισμένοι βασικοί άξονες ρεπερτορίου. Το jazz ρεπερτόριο, το ελληνικό τραγούδι στη σύγχρονη ανανεωμένη του μορφή (δηλαδή ως νέα πρόταση έξω από τις καθιερωμένες ταμπέλες ποπ/ροκ/έντεχνο/λαϊκό) , τα σχήματα με αγγλικό στίχο και το πειραματικό ρεπερτόριο. Το jazz ρεπερτόριο είναι αυτό με την πιο σταθερή και δυναμική παρουσία, από τα πολύ πρώτα βήματα της εταιρείας μέχρι σήμερα. Στο αντίποδα, το πιο περιορισμένο σε αριθμό ρεπερτόριο της Puzzlemusik τα τελευταία χρόνια, είναι το αγγλόφωνο.
Πού κατατάσσεις την μουσική που διακινείτε;
Στο πρώτο Δελτίο Τύπου της Puzzlemusik, αυτό που ανακοίνωνε της ίδρυση της εταιρείας το 2006 αναφέρονταν και το εξής: “Ο ήχος της [Puzzlemusik] είναι το άθροισμα των ιδιαιτεροτήτων των καλλιτεχνών της. Ο κάθε καλλιτέχνης της Puzzlemusik αποτελεί το κομμάτι ενός παζλ που συνθέτει τη μουσική εικόνα της εναλλακτικής, προσωπικής, μουσικής δημιουργίας των αρχών του 21ου αιώνα.”
Ανεξάρτητα αν μιλάμε για jazz, ελληνικό και αγγλόφωνο τραγούδι ή πειραματικές μουσικές, η μουσική που διακινεί η Puzzlemusik είναι …ιδιοσυγκρασιακή. Για παράδειγμα, ακούς τυχαία ένα νέο κομμάτι του Μπάμπη Παπαδόπουλου και χωρίς να ξέρεις τι είναι, περνάει από το νου σου “μήπως αυτό είναι το νέο κομμάτι του Μπάμπη;” το αντίστοιχο συμβαίνει για παράδειγμα με τον Γιάννη Κασέτα ή τους Playground Theory.
Η μουσική που διακινούμε ανεξαρτήτως τους ευρύτερου είδους στο οποίο κατατάσσεται, είναι αυτό. Ιδιοσυγκρασιακή. Προέρχεται από μουσικούς με αναγνωρίσιμο, προσωπικό στίγμα.
Τα ραδιόφωνα των FM που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους παίζουν αυστηρά playlist βοηθάνε να φτάνουν στους ακροατές νέα ρεύματα, και ανεξάρτητες προτάσεις;
Στις μέρες μας, εξ ορισμού όχι. Και αυτό γιατί “Αυστηρό playlist” δεν σημαίνει απλώς και μόνο ότι τα κομμάτια που ακούγονται στο πρόγραμμα του σταθμού προέρχονται από συγκεκριμένο playlist. Σημαίνει επίσης πως τα κριτήρια που πρέπει να πληροί ένα κομμάτι για να μπει στη λίστα είναι πάρα πολύ συγκεκριμένα και αυστηρά. Και τα playlist κάθε ραδιοφωνικού σταθμού έχουν διαφορετικά κριτήρια. Ανάλογα με το σε ποια μερίδα κοινού στοχεύει το κάθε ραδιόφωνο.
Γι’ αυτό και το ραδιόφωνο δεν είναι σε θέση πλέον να βγάλει μια επιτυχία πανελλήνιας εμβέλειας (όπως συνέβαινε στο παρελθόν). Λίγο πολύ ο κάθε σταθμός έχεις τις δικές του επιτυχίες.
Το ιδιωτικό FM ραδιόφωνο έχει εγκλωβιστεί σε μία σύνθετη “οικονομικο-στατιστική” κατάσταση που το ίδιο δημιούργησε. Δεν πιστεύω πως αυτή η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Εύχομαι να κάνω λάθος.
Σε μια εποχή που ο καθένας τεχνικά εύκολα φτιάχνει ένα τραγούδι ή ένα δίσκο γιατί χρειάζεται μια ανεξάρτητη δισκογραφική;
Εύλογο το ερώτημα στις μέρες μας. Η απάντηση του όμως θα μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο ολόκληρου …σεμιναρίου.
Θα περιοριστώ στο να αναφέρω το εξής: το να ηχογραφήσεις μουσική στις μέρες είναι κάπως ευκολότερο τεχνικά από το παρελθόν, τουλάχιστον για ορισμένα είδη. Αλλά το να παρουσιάσεις και να προωθήσεις τη μουσική που έφτιαξες παραμένει πολύ δύσκολο. Είναι σκληρή δουλειά. Τολμώ να πω ότι είναι πιο δύσκολο από ότι πριν περίπου 20 χρόνια ας πούμε. Η διαφορά είναι πως έχει καλλιεργηθεί η ψευδαίσθηση πως λόγω της ύπαρξης του διαδικτύου και των social media είναι εύκολη και η προώθηση. Τουλάχιστον οι μισές προτάσεις συνεργασίας που λαμβάνει η Puzzlemusik προέρχονται από καλλιτέχνες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δοκίμασαν να προωθήσουν τη μουσική τους μόνοι τους και μόλις διαπίστωσαν τι πραγματικά σημαίνει αυτό, άλλαξαν γραμμή πλεύσης και άρχισαν να ψάχνουν για δισκογραφική.
Κάθε μέρα δημοσιογράφοι και ακροατές κατακλυζόμαστε από νέες κυκλοφορίες μεμονωμένων κομματιών. Τελικά η «ευκολία» συμβάλλει στην δημιουργία στιβαρών μουσικών ακουσμάτων που θα μείνουν στο χρόνο;
Θα έλεγα πως όχι. Πιστεύω πως έχουμε πέσει (ακροατές και δημιουργοί) σε ένα φαύλο κύκλο. Τα νέα μέσα δημιουργούν αυτόν τον κύκλο. Είναι ξεκάθαρο πως ο τρόπος λειτουργίας των νέων μέσων (υπηρεσίες streaming & download, social media, promotion services κλπ) απαιτεί συνεχώς νέο content (περιεχόμενο) από τους δημιουργούς. Αυτό θεωρητικά λειτουργεί υπέρ του ακροατή καθώς είναι απίθανο να μην βρει κάτι που να του ταιριάζει και κάτι που να τον ενθουσιάζει. Δημιουργείται όμως ταυτόχρονα και τέτοια υπερ-προσφορά, τέτοιος “θόρυβος” που ο ακροατής δυσκολεύεται πολύ σε σχέση με το παρελθόν να δημιουργήσει μια πραγματική σχέση με το υλικό που ακούει. Δεν “φταίει” το υλικό που παράγεται. Υπάρχει συναρπαστικό υλικό εκεί έξω. Υπερ-προσφορά, “θόρυβος”, μεγάλη διασπορά μέσων, ευκολία πρόσβασης, περιβάλλον μέσα στο οποίο οι άυλες μορφές είναι οι πιο προσβάσιμες (σε αντιδιαστολή με τους φυσικούς φορείς). Όλα αυτά μας εμποδίζουν ως ακροατές να έρθουμε σε πραγματικό και ουσιαστικό διάλογο ή/και σε κάποια μορφή συναισθηματικής εμπλοκής με το μουσικό υλικό που ακούμε. Τα παραπάνω δημιουργούν “ημερομηνία λήξης” σε μεγάλο ποσοστό των μουσικών έργων που δημιουργούνται στις μέρες μας.
Το “Phychoacoustic Eye” το ιδιαίτερο project που τρέξατε από τον Ιανουάριο του 21 και που περιλαμβάνει 7 σινγκλ αποτελείται από πολύ ιδιαίτερα και θα έλεγα και δύσκολα ακούσματα. Πώς θα εξελιχθεί αυτή η προσπάθεια που αποτελεί και τον τρόπο που αποφασίσατε να γιορτάσετε τα 15 σας χρόνια;
Οι ιδέες που είχαμε για την γιορτή των 15 χρόνων μας, είτε δεν υπήρχε η δυνατότητα ή ακόμα και η διάθεση να υλοποιηθούν εν μέσω πανδημίας, είτε αναθεωρήθηκαν, είτε καθυστέρησε η υλοποίηση τους. Στο πλαίσιο των δράσεων για τα 15 χρόνια μας επανεκδόθηκε ήδη σε CD ένα από τα κλασικά άλμπουμ του καταλόγου μας, το “Απ’ τη Σπηλιά του Δράκου” του Μπάμπη Παπαδόπουλου. Η “Σπηλιά” γνώρισε πολύ μεγάλη καλλιτεχνική και σημαντική εμπορική επιτυχία το 2010 που κυκλοφόρησε και είχε εξαντληθεί εδώ και πολύ καιρό. Η επανέκδοση κυκλοφόρησε πριν λίγες εβδομάδες σε remaster του Τίτου Καργιωτάκη που είχε κάνει και το πρώτο mastering.
Υπήρχε ένα πρόγραμμα επανεκδόσεων για το 2021 από το οποίο “επέζησε” μόνο η “Σπηλιά”. Κατά την διάρκεια των επόμενων μηνών πάντως θα ανακοινωθούν και άλλες δράσεις.
Το project “Psychoacoustic Eye” by The Puzzle Is Cast δεν ήταν στο πρόγραμμα για τον εορτασμό των 15 χρόνων. Στην ουσία προέκυψε από μια εσωτερική ανάγκη να μείνουμε με κάποιο τρόπο δραστήριοι εν μέσω πανδημίας. Είναι δηλαδή ένα “Covid-19 project” καθώς η ίδια η φύση του, του επιτρέπει να αναπτύσσεται εν μέσω lockdown. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν συνεργάζονται από απόσταση και με όποια μέσα διαθέτουν στον χώρο τους. Το άκουσμα είναι σίγουρα ιδιαίτερο. Είναι παράλληλα και πολύ ελεύθερο. Αυτή η ελευθερία είναι ίσως που κάνει κάποια από τα κομμάτια που κυκλοφόρησαν να ακούγονται κάπως “δύσκολα” σε μερίδα κοινού.
Με τα 7 σινγκλ ολοκληρώθηκε η πρώτη ενότητα του εγχειρήματος. Το project παραμένει ενεργό. Καλλιτέχνες της Puzzlemusik εξακολουθούν να στέλνουν στον Σωτήρη Δεμπόνο θέματα αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα προκειμένου να τα επεξεργαστεί. Η διαδικασία δηλαδή συνεχίζεται. Απλώς δεν θα κυκλοφορήσουν άλλα singles. Τα κομμάτια που θα δημιουργηθούν στο επόμενο διάστημα, μαζί με τα 7 που κυκλοφόρησαν ήδη ψηφιακά, θα αποτελέσουν το υλικό ενός άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει σε CD και streaming/download αργότερα μέσα στο 2021.
Εντωμεταξύ μπορεί κανείς να ακούσει τα 7 singles σε Spotify, Deezer και λοιπά streaming services ή/και να τα ακούσει βλέποντας τα visuals που τα συνοδεύουν σε αυτή την Playlist στο κανάλι μας στο YouTube:
Το project είναι πράγματι ιδιαίτερο από τη φύση του, έχει συμμετάσχει ήδη ή θα συμμετάσχει ένα μεγάλο ποσοστό από τους συνεργαζόμενους από την Puzzlemusik καλλιτέχνες και για αυτό, πολύ φυσιολογικά και εκ των πραγμάτων, εντάχθηκε στο πλαίσιο των εορταστικών δράσεων για τα 15 χρόνια.
Πώς σκέφτεσαι την Puzzlemusik στα επόμενα 15 χρόνια;
Ομολογώ πως δεν έχω μπει σε μια τέτοια διαδικασία. Δεν σκέφτομαι πως θα είναι. Ούτε στα πρώτα βήματα της σκεφτόμουν πως θα είναι σε 10 ή 15 χρόνια. Αυτό που πάντα σκέφτομαι είναι τι χρειάζεται βελτίωση και με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιωθεί, ποια επιπλέον εργαλεία και πρακτικές ενδεχομένως να την βοηθούσαν να συνεχίσει να αναπτύσσεται και τι από όλα θα μπορούσε να υλοποιηθεί.
Και τα παραπάνω είναι πάντα πράγματα που παίρνουν χρόνο. Στην ουσία το μέλλον της Puzzlemusik διαμορφώνεται μέσα από την εκάστοτε διαχείριση του παρόντος της. Και βέβαια μια εταιρεία είναι και οι καλλιτέχνες της. Μέσα στα χρόνια είχαμε τη χαρά να απολαύσουμε εξαιρετικές συνεργασίες με υπέροχους ανθρώπους. Με τον Γιώργο Κοντραφούρη, τον Γιάννη Κασέτα και τον Μπάμπη Παπαδόπουλο συνεργαζόμαστε 14-15 χρόνια τώρα. Με τον Σωτήρη Δεμπόνο 13. Και τα όσα “διαζύγια” προέκυψαν στην πορεία ήταν στη σημαντική πλειοψηφία τους πολύ φιλικά ή/και με κοινή συναίνεση. Δεν είχαν να κάνουν με διαφωνίες και τσακωμούς αλλά με πρακτικά ζητήματα ή/και με την προσωπική πορεία του καθενός τη δεδομένη στιγμή.
Αυτό ίσως να είναι το ένα πράγμα που σκέφτομαι για τα επόμενα 15 χρόνια. Να εξακολουθήσει η Puzzlemusik να έχει όμορφες και δημιουργικές συνεργασίες με όλες τις γενιές των καλλιτεχνών της και να δημιουργήσει και νέες που επίσης να αντέξουν στο χρόνο. Με αυτή την ευκαιρία θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν στο παρελθόν με την Puzzlemusik και όσους συνεργάζονται αυτήν την περίοδο. Όλους μαζί και τον καθένα ξεχωριστά. Για το ότι έχουν συμβάλλει με τον τρόπο τους στο να δημιουργηθεί και να αντέξει στο χρόνο αυτό το οικοδόμημα.
Πώς η πανδημία και το «λουκέτο» που μπήκε στην τέχνη επηρέασε τους καλλιτέχνες;
Τα οικονομικά (αλλά και ψυχολογικά) προβλήματα που δημιούργησε το παρατεταμένο “λουκέτο” είναι προφανή. Αυτό που ακόμη δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε είναι η ζημιά που θα αφήσει πίσω της αυτή η κατάσταση.
Το να μοιράζεις 500άρικα βεβαίως και μπορεί να είναι σωτήριο σε ορισμένες περιπτώσεις όσον αφορά στην καθημερινή διαβίωση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν δημιουργεί υποδομή και λύσεις για το μέλλον. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις δεν δημιουργεί καν λύσεις για το παρόν. Αντίθετα, τα πάσης φύσεως προβλήματα που έχει δημιουργήσει το παρατεταμένο και τελικά αναποτελεσματικό “λουκέτο” (όπως αποδείχτηκε αυτήν την άνοιξη με την συνεχή αύξηση των θανάτων και των διασωληνομένων ασθενών) θα φανούν μετά την πανδημία.
Δυστυχώς, αυτό που ζούμε δεν είναι μια παρένθεση που όταν κλείσει θα συνεχίσουν τα πράγματα από εκεί που είχαν μείνει πριν ξεσπάσει η πανδημία.
Δεν λέω ότι το μέλλον θα είναι απαραίτητα ζοφερό. Είναι ίσως όμως πιο άγνωστο και απρόβλεπτο από ποτέ.
Ποιο θα ήθελες να είναι το πρώτο Live που θα δεις όταν επιστρέψουμε σε αυτό που θυμόμαστε ως «καθημερινότητά» μας προ της καραντίνας;
Πιο πολύ μου έχει λείψει ο “πυρετός” της προετοιμασίας ενός live. Και αυτό το λέω τόσο με την ιδιότητα μου ως καλλιτέχνη, όσο και με την ιδιότητα μου ως διοργανωτή. Σαν θεατής τώρα, και εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, είναι πάρα πολλοί οι καλλιτέχνες που μου έχουν λείψει και θα ήθελα να δω live.
Μίλησε μου λίγο για σένα προσωπικά. Ποιος είναι ο Χρήστος και ποια είναι τα όνειρά σου;
Η φύση μου είναι κατά βάση καλλιτεχνική. Η κλίση μου είναι η σύνθεση, η ενορχήστρωση, η παραγωγή και απολαμβάνω πάρα πολύ τις συνεργασίες και τις συμπράξεις παρότι μου αρέσει που και που να στήνω και πιο “μοναχικά” project. Στην πορεία- και μέσα από την Puzzlemusik, αν και όχι μόνο – ανέπτυξα και τις οργανωτικές μου δεξιότητες. Το “μενού” είναι ήδη πλούσιο και γίνεται ακόμη πλουσιότερο αν προσθέσεις και την διδασκαλία. Δεν ονειρεύομαι κάτι περισσότερο. Ονειρεύομαι να κάνω τα παραπάνω μέσα από ολοένα και καλύτερες συνθήκες.
Τι φοβάσαι και τι κάνεις για να ξορκίσεις τους φόβους σου;
Φοβάμαι ότι η κοινωνία μας – διεθνώς – πλησιάζει σε ένα σημείο όπου ο άνθρωπος βρίσκεται στην υπηρεσία της τεχνολογίας. Το ζητούμενο βέβαια ήταν υποτίθεται το … αντίθετο. Η τεχνολογία να βρίσκεται στην υπηρεσία των ανθρώπων και της κοινωνίας. Είναι ένας σχετικά πρόσφατος φόβος μου αυτός. Φοβάμαι ότι προχωράμε με σταθερά βήματα προς τα εκεί (αν δεν έχουμε φτάσει ήδη) και αυτό έχει / θα έχει ασύλληπτες συνέπειες. Τι κάνω για να το ξορκίσω αυτό; Πρακτικά, όχι και πάρα πολλά. Έχω βέβαια αρχίσει να το αναφέρω αυτό το ζήτημα. Να το συζητάω. Δείχνει μικρό και ασήμαντο απλώς το να συζητάς κάτι που θεωρείς ότι είναι τόσο σοβαρό, και ίσως να είναι πράγματι ασήμαντο, αλλά μήπως το να συζητάμε ανοιχτά τα θέματα που μας προβληματίζουν είναι τελικά φορέας αλλαγής σημαντικότερος από ότι νομίζουμε; Το “ακουμπώ” αυτό εδώ ως τροφή για σκέψη.
*πηγή: viewtag.gr
