Το θέατρο προϋποθέτει την ευτυχή σύμπραξη σκέψης και πράξης και ο Φρανκ Κάστορφ αναμφισβήτητα είναι ένας μεγάλος επαναστάτης, μια μεγάλη διάνοια της. Δεν είναι τυχαίο ότι η Φολκσμπύνε (= Θέατρο του Λαού) της κάποτε Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας , επί των ημερών της καλλιτεχνικής διεύθυνσής του υπήρξε πρότυπο κέντρο θεατρικών (και όχι μόνο) αναζητήσεων και προβληματισμού, ανοιχτό κυριολεκτικά σε όλο το λαό, χαρακτηρισμένο ως «αυθύπαρκτο έργο τέχνης». Και δεν μπορούσε παρά και η «Μήδειά» του, που είδαμε σε παγκόσμια πρώτη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, αυτή η επιτελική (ανα)σύνθεση κειμένων με κεντρικό άξονα την αρχέγονη πρότυπη ηρωίδα, να αποτελεί ένα μόνο δείγμα της σκηνικής πραγμάτωσης αυτής της πολυσύνθετης σκέψης και του πολυπρισματικού στοχασμού του.
Πατώντας στο κείμενο του Ευριπίδη και με άξονα τα τρία εμβληματικά κείμενα του Χάινερ Μύλλερ τα σχετικά με τη Μήδεια (Ρημαγμένη Όχθη, Μήδειας Υλικό, Τοπίο με Αργοναύτες), με την προσθήκη της ποίησης του Ρεμπώ ανασυστήνει τη μορφή της Μήδειας και την τοποθετεί στην κοινωνική διαδικασία. Η «Μήδεια» του είναι πανανθρώπινη, είναι διεθνιστική, είναι ουμανιστική. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς μέσα από αυτά τα κείμενα του Γερμανού δραματουργού, μιας και ο Μύλλερ δεν ενδιαφέρεται καθόλου για μια ακόμη σχηματική μετεγγραφή της μορφής της Μήδειας, της παιδοκτόνου. Πρόταγμά του είναι να αναδειχθούν εκείνες οι διαδικασίες που οδηγούν στη μεταμόρφωση της γυναίκας (αρχικά) και του ανθρώπου (συνεκδοχικά) σε Μήδεια. Η Μήδεια του Μύλλερ αφορά την κοινωνική διάστασή της.
Έτσι, ο Φρανκ Κάστορφ καθοδήγησε την παράσταση μέσα από τη διαλεκτική σχέση της ιστορίας με την κοινωνία, διατρανώνοντας επί της ουσίας ένα πολιτικό «κατηγορώ» μέσα από τη διακειμενικότητα της. Ο πανάρχαιος μύθος βρέθηκε εδώ στην Επίδαυρο για να μιλήσει για τη σύγχρονη πραγματικότητα. Χρησιμοποιώντας τα σύμβολα του μονοπωλιακού καπιταλισμού, με ρημαγμένα τοπία βιοπάλης, φάμπρικες, εθνικές οδούς, συρματοπλέγματα, διυλιστήρια, αλλά και με καζίνο, κουλοχέρηδες, εμπορικές φίρμες, προπαγανδιστικούς ήρωες-πρότυπα της δήθεν καπιταλιστικής ευμάρειας, βρωμίζοντας την Ορχήστρα με τα κάθε είδους απόβλητα (σκηνικό Aleksandar Denic), ήρθε να δοξάσει την ταπείνωση των Αποβλήτων του σήμερα. Γιατί αυτό ήταν η Μήδεια του. Η διαδικασία αποβολής του ανθρώπου από την κοινωνία του. Η κοινωνική εξορία του. Η αποπομπή του στο περιθώριο. Ο υποβιβασμός του σε σκουπίδι.
Μίλησε και για άλλα πολλά ο Κάστορφ: μίλησε για τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, μίλησε για την πατριαρχική αρρενωπότητα ακριβώς ως μέρος της ιμπεριαλιστικής τοξικότητας, μίλησε για την αγορά και την κυριαρχία της. Μίλησε για τους διωγμένους, μίλησε για τους ανεπιθύμητους. Μίλησε για τους πρόσφυγες της ζωής, της χώρας, του σώματος. Και μίλησε απτά, μέσα από τις εμβόλιμες μαρτυρίες τους. Μίλησε για τη γυναίκα, και την πατριαρχική αντίληψη της τριάδας της φύσης της: μητέρα, σύζυγος, πόρνη. Μίλησε για τη γυναίκα που δολοφονείται ψυχή τε και σώματι (γιατί και η αυτοκτονία δολοφονία είναι). Μίλησε σπαρακτικά για τους φυλακισμένους, τους βασανισμένους, τους κυνηγημένους. Για τον άνθρωπο ως αναλώσιμο προϊόν, για την απώλεια ως μια αναπόφευκτα χρήσιμη συνθήκη. Μίλησε για μαύρους, σκλάβους, πρόσφυγες, για έκοντες και άκοντες δούλους, για επαναστάσεις και εξεγέρσεις. Αναρωτήθηκε ωμά, πόση διαφορά έχουν άραγε τα Τοπία με Αργοναύτες, από τα σύγχρονα τοπία ανά τη γη, οπού εξαπολύονται οι ιμπεριαλιστικές ορδές ή οι καπιταλιστικές αδηφάγες μηχανές. Και πήρε θέση. «Πατρίδα μου η εξέγερση», προτρέποντας σε αντίσταση και ξεσηκωμο.
Και μίλησε εκτός από το λόγο και με μουσική, σε όλη τη γκάμα και με όλες τις εκφάνσεις της. Με παιδικά, εφιαλτικά τραγούδια. Με jazz. Με Αρλέτα και Ντέμη Ρούσσο. Με Doors και Jim Morrison. Με νανουρίσματα και γερμανικά schlager (μουσική William Ninje). Μίλησε με τα φλύαρα κοστούμια μιας επιβεβλημένης από τον καταναλωτισμό πολυσυζητημένης γυναικείας «φιλαρέσκειας» (κοστούμια Adriana Braga Peretzki). Μέσα από τα επιγραφικά αγοραία φώτα του Lothar Baumgarte. Μέσα από την ποιητική μετάφραση του Ευριπίδειου κειμένου από τον Στρατή Πασχάλη και μέσα από την αριστουργηματική απόδοση από την Ελένη Βαροπούλου των άμετρων στίχων του Μύλλερ. Μέσα από τη δραματουργία του Γρηγόρη Λιακόπουλου, που τόσο αρμόνικά ενέταξε τις μαρτυρίες του εαμικού θαύματος αντίστασης, και των βασανισμένων από ταγματασφαλίτες και φυλακίσεις σωμάτων αγωνιστριών σε συνδυασμό με την ποίηση του Ρεμπώ.
Χρησιμοποιώντας όλα τα στοιχεία του Μπρεχτικού επικού θεάτρου, στοιχεία που δεν αναπαρήγαγε στείρα αλλά τα επέκτεινε στο τώρα και στο θεατρικό μετά, χώρισε τη δράση ανάμεσα στο νατουραλιστικό σκηνικό της χωματερής με τις προσφυγικές σκηνές, και στη ζωντανά κινηματογραφημένη πράξη στα μετόπισθεν μέσα στα εξίσου «βρώμικα» σαλόνια ενός καμπαρέ δημιουργώντας εύγλωττες αλληγορικές αναγνώσεις. Δεν ξέφυγε λεπτό από τη θεατρική ρίζα, αφού την πότισε, την φρόντισε, την ανέπτυξε και την εξέλιξε. Είναι εμβληματικός ο τρόπος που περνάει πάμπολλα καυτά ζητήματα του σύγχρονου «απολίτιστου» πολιτισμού μας. Τρόπος διαδοχικός, συνειρμικός, αλληλένδετος και αλληλεπιδραστικός. Όλα, ατομικές, ψυχογραφικές, κοινωνικές, συναισθηματικές αγκυλώσεις, προβάλλονται σαν μια αλυσίδα ενιαία και αδιάσπαστη.
Οι ηθοποιοί μας επιτέλεσαν έναν άθλο. Πρώτα και κύρια γιατί δεν φοβήθηκαν να «βουτήξουν» στη σκέψη και το μυαλό της πολυσχιδούς προσωπικότητας του Φρανκ Κάστορφ και να αποδώσουν τους σχηματισμούς του, τις συμβολοποιήσεις του, τις αναφορές του. Οι πέντε Μήδειες των Στεφανίας Γουλιώτη, Σοφίας Κόκκαλη, Μαρίας Ναυπλιώτου, Αγγελικής Παπούλια, Ευδοκίας Ρουμελιώτη, βίαιες, εξουθενωτικές και αισθησιακές ταυτόχρονα, μέρη όλες των πολλαπλών εκφάνσεων της Μήδειας και οι Αινείας Τσαμάτης, Νικόλας Χανακούλας, Νίκος Ψαρράς, ως στερεοτυπικοί αλαζονικοί εκπρόσωποι των πατριαρχικών αντιλήψεων (ένας υπέροχος Νίκος Ψαρράς στον γυναικείο ρόλο της «παλιακής» συμμάχου της πατριαρχίας γυναίκας- παραμάνας), δημιουργούν το πλαίσιο μιας υποκριτικής έκρηξης. Βασανισμένη, γεμάτη ακριβή σωματικότητα, με λόγο καθαρό, δυνατό που αντήχησε στο Κοίλον, με άρθρωση και ευφωνία, διατήρησαν αξιοθαύμαστα στο ακέραιο την ισορροπία ανάμεσα στις ερμηνευτικές μεθόδους τους και τις απαιτήσεις του χώρου. Τέτοιοι ρόλοι οφείλουν να ερμηνεύονται από τέτοιους ηθοποιούς και αυτοί οι ηθοποιοί χρωστάν στη σπουδή και στο ταλέντο τους τέτοιους ρόλους.
Ο Φρανκ Κάστροφ έβαλε στην κυριολεξία μια βόμβα στην Επίδαυρο ανατινάσσοντας τον μικροαστικό καθωσπρεπισμό δημιουργώντας μια παράσταση, την πλέον ιστορική κατά τη γνώμη μου που έλαβε χώρα στο Αρχαίο Θέατρο τα τελευταία χρόνια. Και αυτό γιατί το θέατρο του Φρανκ Κάστροφ εμπεριέχει, είναι ταυτόσημο, με τη λέξη «ελπίδα» . Δεν αποδομεί απλά (όπως τόσο επιδερμικά επιχειρείται στις μέρες μας), επανασυνθέτει. Δεν εγκαταλείπεται στην ισοπέδωση. Παίρνει τα συντρίμια και χτίζει Άρματα Ήλιου «για τον ουρανό, την άβυσσο του αύριο» από την αρχή. Γιατί ο Φρανκ Κάστορφ σε έναν κόσμο άσχημο συνεχίζει να «λαχταρά έναν κόσμο ωραίο». Και αυτήν την ομορφιά αναδεικνύει, μέσα από ένα θέατρο τόσο σύνθετο και πολύπλοκο, που ένεκα της σταθερής επιμονής του, κυλά γάργαρα παρόλη την (είναι αλήθεια) έλλειψη οικονομίας που τον χαρακτηρίζει μέσα σε αυτήν τη λαχτάρα του να μιλήσει δυνατά και για όλα όσα τον πονάνε. Αλλά, στην τελική, ποιόν ενδιαφέρει η οικονομία μπροστά στο μεγαλείο αυτής της ιστορικής θεατρικής στιγμής;
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη από την Κατερίνα Ευαγγελάτου και το Εθνικό Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Σφήκες» του Αριστοφάνη από τη Λένα Κιτσοπούλου και τη σύμπραξη Εθνικού Θεάτρου και Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους» του Γιάννη Σκαραγκά από την Έμιλυ Λουϊζου στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Θήβα: A global civil war» του Παντελή Φλατσούση στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Φιλοκτήτης» του Χρήστου Οικονόμου από τον Σαράντο Γεώργιο Ζερβουλάκο στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Βατράχια» του Αριστοφάνη από την Έφη Μπίρμπα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή από τον Γιώργο Σκεύα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Γίνεται δέντρο το πουλί;» του Χρήστου Χωμενίδη από τον Τάκη Τζαμαργιά στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Εκάβη» του Ευριπίδη από την Ιώ Βουλγαράκη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη από τον Χρήστο Σουγάρη και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
