εικόνες: Μαρίζα Καψαμπέλη
Δεν είναι απλά μια θεωρητική βεβαιότητα πως η «Ορέστεια» του Αισχύλου, πρόσφορη πηγή έμπνευσης, διαθέτει πληθώρα αξιών και νοημάτων βασικών ή παράπλευρων, που την κατατάσσουν στα κείμενα που όσο και αν παρασταθούν, με όποιο τρόπο, σε όποια φόρμα, με όποια απόδοση, κάτι καινούριο θα αναδυθεί, κάτι καινούριο θα κεντρίσει τη σκηνοθετική αντίληψη. Τα «Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους», το έργο του Γιάννη Σκαραγκά, που γράφτηκε για τον θεματικό κύκλο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου 2023 «Contemporaty Ancients», έρχεται από τα κατάβαθα των «Ευμενίδων», του τρίτου μέρους της, και βάζει την τραγωδία να ρολάρει σε άλλες ράγες.
Δε χρησιμοποίησα τη λέξη «κατάβαθα» τυχαία, μιας και αυτά τα κατάβαθα είναι που αφορούν αυτή τη σύγχρονη μεταγραφή μιας τραγωδίας που θέτει τις απαρχές της ευνομούμενης οργανωμένης Πολιτείας που ανατρέπει όλες τις μέχρι τότε δομές που ήταν βασισμένες σε ένα είδος πρωτόλειου εθιμικού οικογενειακού όμαιμου Δικαίου, στο Δίκαιο της Πόλης. Τον Γιάννη Σακαραγκά δεν απασχολεί αυτό. Ξεκινώντας από την αρχή της Δικαιοσύνης, αυτής της εύνομης, αναφέρεται στο μετά αυτής. Μιας Δικαιοσύνης πλασματικής και άδικης που τα απόνερα της διοχετεύονται σα βάρος στις ψυχές των εμπλεκομένων. Ο δικαστής Απόλλωνας με τη γυναίκα του Πυθία (η οποία καθόλου τυχαία επαγγέλλεται ψυχίατρος) επισκέπτονται την οικογένεια του προσφάτως αθωωθέντα από την κατηγορία της δολοφονίας της μητέρας του Κλυταιμνήστρας, Ορέστη. Εκεί, μαζί του οι δυο αδελφές του η Ηλέκτρα και η Χρυσόθεμις, και η ξαδέρφη τους Ερμιόνη, κουβαλούν όλοι τους ζωντανοι-νεκροί αυτό το αβάσταχτο βάρος της συνείδησης και των τύψεων. Εκεί και όλες οι αλήθειες και όλα τα ψέματα που βασίστηκε η ζωή τους ανατρέπονται, φέρνοντας στο φως τις ψυχολογικές τους παθογένειες. Και όλα αυτά ενόψη της πρώτης προσεδάφισης του ανθρώπου στο Φεγγάρι, μέσα από την απώλεια βάρους και της νομοτελειακής ελαφρότητας της ύπαρξης. Ο Γιάννης Σκαραγκάς ενώ υφολογικά πλάθει ένα σκοτεινό θρίλερ με μυστικά πίσω από κλεισμένες πόρτες, και ενώ εξελίσσει μια ιστορία οικογενειακής βίας, από αυτές που η υποκρισία στις συγγενικές σχέσεις περισσεύει, στο βάθος η θεματική του είναι η ψυχολογική καταγραφή της διαδραστικής σχέσης σκέψης/μνήμης-πράξης/απώλειας και των αποτελεσμάτων στη συνείδηση αυτής της διάδρασης. Και επιλέγει να μιλήσει για όλα αυτά με έναν λόγο ποιητικά δωρικό εμπλέκοντας δημιουργικά τον μύθο με συγχρονισμένες στην εποχή αναφορές.
Και είναι αυτό ακριβώς που έκανε τη σκηνική του αποτύπωση έναν μεγάλο άθλο. Γιατί αυτό το πάντρεμα ποίησης και λογικής (ακόμα και επιστημονικής), αυτό το ψαχούλεμα ψυχών και συνειδήσεων πώς να αποδοθεί σκηνικά, δημιουργώντας ταυτόχρονα και τους θεατρικούς κώδικες μιας κατάλληλης νουάρ ατμόσφαιρας; Η ΄Εμιλυ Λουϊζου, από τη νέα γενιά σκηνοθετών, η οποία έρχεται με τη δυναμική του επίσης σκοτεινού νουάρ ψυχολογικού θρίλερ «Labor» που παρουσιάστηκε στο Θέατρο Πορεία και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις, πάτησε σε αυτήν την ποιητική δωρικότητα του κειμένου. Εκμεταλλεύτηκε το φυσικό σκηνικό περιβάλλον του θεάτρου προσθέτοντας ως μοναδικό φωναχτό σκηνικό στοιχείο μια καθρέφτινη αιχμηρή αχτίνα-ποτάμι στην Ορχήστρα (σκηνογραφία Θάλεια Μέλισσα), και άπλωσε σε όλα τα επίπεδα ερμηνευτικά, κινησιολογικά (Ιόλη Φιλιππακοπούλου), ενδυματολογικά (Νίκη Ψυχογιού) και εκφραστικά το σκοτάδι των ψυχών των ηρώων μέσα στις ατμόσφαιρες των φώτων της Χριστίνας Θανάσουλα. Παρόλο που σε στιγμές δεν καταφέρνει να ακολουθήσει ισοδύναμο και ταυτόσημο ρυθμό (οι αλλαγές σκηνών για παράδειγμα θεωρώ πως έπρεπε να δουλευτούν και δεθούν πιο σφιχτά) οδήγησε το κείμενο λειτουργικά.
Ο Μελαχρινός Βελέντζας εκτέλεσε το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής της Ειρήνης Σκυλακάκη ερμηνεύοντας με λιτότητα τον Απόλλωνα, η Σύρμω Κέκε, αυτή η σπουδαία ηθοποιός μας, ερμήνευσε την ψυχίατρο Πυθία έμπλεη σταθερότητας και συγκατάνευσης, το δύσκολο, παλλόμενη και με ψυχολογική ένταση η ερμηνεία της Νεφέλης Κουρή στην αμφισημία του χαρακτήρα της Ηλέκτρας, πιο στακάτη η Χριστίνα Μαξούρη ως Χρυσόθεμη, ισορροπημένη στην Ερμιόνη η Ελένη Μπούκλη. Με σταθερότητα και ειλικρίνεια η Ιόλη Φιλιπποπούλου στο φάντασμα της Κλυταιμνήστρας. Η αποκάλυψη της παράστασης ακούει στο όνομα του Αμιλιανού Σταματάκη, όπου ερμηνεύοντας αυτόν τον Ορέστη σε αυτήν την εκδοχή, με πλήρη έλεγχο των σωματικών του μέσων, πρόσθεσε μια κεντρική φωτεινή φωτογραφία στο ερμηνευτικό του άλμπουμ.
Μια σκοτεινή, νυχτερινή παράσταση στο μέγεθος της σκοτεινιάς της ανθρώπινης ύπαρξης.
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη από την Κατερίνα Ευαγγελάτου και το Εθνικό Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Σφήκες» του Αριστοφάνη από τη Λένα Κιτσοπούλου και τη σύμπραξη Εθνικού Θεάτρου και Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Μήδεια» του Φρανκ Κάστορφ στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Θήβα: A global civil war» του Παντελή Φλατσούση στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Φιλοκτήτης» του Χρήστου Οικονόμου από τον Σαράντο Γεώργιο Ζερβουλάκο στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Βατράχια» του Αριστοφάνη από την Έφη Μπίρμπα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή από τον Γιώργο Σκεύα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Γίνεται δέντρο το πουλί;» του Χρήστου Χωμενίδη από τον Τάκη Τζαμαργιά στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Εκάβη» του Ευριπίδη από την Ιώ Βουλγαράκη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Διαβάστε ΕΔΩ την κριτική για την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη από τον Χρήστο Σουγάρη και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
